Συμπληρώνονται φέτος 21 χρόνια από τον Φλεβάρη του 2004, όταν ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποδέχτηκε την επιδιαιτησία του Γ.Γ. Ανάμεσα στα λάθη που μια μερίδα πολιτών επιρρίπτει στον Τάσσο Παπαδόπουλο είναι και η αποδοχή της επιδιαιτησίας του Γ.Γ. και η αναγνώριση σε αυτόν του δικαιώματος να χρησιμοποιήσει την επιδιαιτησία για να γεφυρώσει τις διαφορές των δυο πλευρών και να καταρτίσει το τελικό σχέδιο λύσης του Κυπριακού. Φυσικά όλοι αναγνωρίζουν και τα ελαφρυντικά για αυτήν την απόφαση. Ήταν οι έντονες πιέσεις των ενδιαφερομένων δυνάμεων, δηλαδή των Η.Π.Α. της Βρετανίας και της Ε.Ε. ‘Ηταν ακόμα οι πιο έντονες πιέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, που την εξέφραζαν οι κ. Σημίτης και Γ. Παπανδρέου. ‘Ηταν ακόμα και οι πιέσεις της πλειοψηφίας της πολιτικής ηγεσίας που συνόδευε τον ΠτΔ στη Νέα Υόρκη. Οι πιέσεις αυτές είχαν διαφορετικά κίνητρα.

Οι Η.Π.Α., η Βρετανία και η Ε.Ε. ζητούσαν πιεστικά να επιλυθεί το Κυπριακό, πριν από την 1η Μαΐου 2004, ημερομηνία κατά την οποία η Κ.Δ. θα γινόταν ισότιμο μέλος της Ε.Ε. Φυσικά εκείνο που τους απασχολούσε ήταν το νέο μέλος να μην είναι η Κ.Δ., αλλά η Δ.Δ.Ο. της Κύπρου που θα την δημιουργούσαν τα δυο συνιστώντα κρατίδια. Με αυτό τον τρόπο θα ικανοποιούσαν και την Τουρκία με τη λύση, που προωθούσαν, όπως αποδείχτηκε.

Είναι γνωστό ότι ο Σημίτης και οι συνεργάτες του, που αγωνίζονταν να πετύχουν έγκριση της Ε.Ε. για εισδοχή της Κ.Δ. χωρίς λύση του Κυπριακού, χρησιμοποίησαν ένα ατράνταχτο και εν πολλοίς εκβιαστικό επιχείρημα και μια υπόσχεση. Το επιχείρημα ήταν ότι το ελληνικό κοινοβούλιο σε καμιά περίπτωση δεν θα ενέκρινε την ένταξη της ομάδας των χωρών που διακαώς επεδίωκε η Ε.Ε., εάν σε αυτή την ομάδα δεν περιλαμβανόταν και η Κύπρος. Και η υπόσχεση που έδωκαν ήταν ότι μέχρι την 1η Μαϊου 2004 θα επετύγχαναν και αποδέχονταν όλοι λύση του Κυπριακού, ώστε το νέο κράτος που θα εισερχόταν στην Ε.Ε. θα ήταν η νέα ΔΔΟ της Κύπρου και όχι το υπάρχον κράτος της Κ.Δ.

Τις ίδιες θέσεις με την κυβέρνηση Σημίτη είχε και η ηγεσία του ΔΗ.ΣΥ. και ιδιαίτερα η ομάδα Κληρίδη, Μαρκίδη και Κασουλίδη, που είχαν μεγάλη συμβολή στον καταρτισμό του σχεδίου Ανάν. Το ομολόγησε και ο ‘Αλβαρο Ντε Σότο, που τόνισε ότι οι πρόνοιες του σχεδίου που συνέταξε «δεν ήρθαν από τον ουρανό», αλλά ήταν αποτέλεσμα των διαβουλεύσεών του με την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο το 2003 ανέδειξαν ΠτΔ τον Τάσσο Παπαδόπουλο ο οποίος δεν ήταν δεσμευμένος με την υπόσχεση που έδωσαν οι Κληρίδης και Σημίτης. Αυτό ανησυχούσε όλους. Για τούτο και οι έντονες πιέσεις για αποδοχή της επιδιαιτησίας.

Οπωσδήποτε οι πιέσεις αυτές συνέβαλαν στην απόφαση του Τάσσου για αποδοχή της επιδιαιτησίας. Όμως πιο βαρύνουσα επίδραση είχε η αντίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης και η κατηγορία, ότι δεν ήθελε λύση και προσπαθούσε να ματαιώσει την κατάληξη σε λύση με το σχέδιο Ανάν. Και η κατηγορία αυτή θα βάραινε την ΚΔ.

Προσωπικά πιστεύω ότι οι πιέσεις και οι κατηγορίες για τορπιλισμό της λύσης δεν ήταν ικανές να μεταβάλουν την στάση και την απόφαση του Τάσσου Παπαδόπουλου. Προσωπικά πιστεύω ότι ο Τάσσος διέβλεπε, ότι η πρόθεση των μεγάλων δυνάμεων ήταν τόσο ισχυρή, που ήταν πολύ πιθανόν σε συνεργασία με την Τουρκία να δημιουργήσουν ένα θερμό επεισόδιο στην Κύπρο, που θα ήταν ο μεγαλύτερος εκβιασμός, ώστε ο κυπριακός λαός να υποκύψει και να αποδεχτεί μια απαράδεκτη λύση.

Η περίοδος ήταν κατάλληλη για τέτοια συνωμοσία. Ήταν η αρχή της τουριστικής περιόδου. Ένα θερμό επεισόδιο θα την ακύρωνε και θα προξενούσε τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα στην Κ.Δ. Από την άλλη τα τουρκικά εγκλήματα και οι τραγικές συνέπειες της εισβολής και ο φόβος της πλήρους κατάληψης της Κύπρου θα έκαμναν σχεδόν σίγουρη την αποδοχή του σχεδίου της λύσης, εφόσον το υποστήριζε ο Κληρίδης και ο Σημίτης.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι και αυτές οι σκέψεις συνέτειναν ώστε ο Τάσσος να αποδεχτεί την επιδιαιτησία και να χρησιμοποιήσει ως δικλείδα ασφαλείας το δημοψήφισμα, αν η επιδιαιτησία του Γ.Γ. είχε τουρκικό χρώμα, όπως αποδείχτηκε. Το δημοψήφισμα θα ήταν πράγματι ασφαλιστική δικλείδα.

Αν ο κυπριακός λαός απέρριπτε το σχέδιο Ανάν, μια – δυο βδομάδες πριν από την επίσημη πλήρη ένταξη της Κ.Δ. στην Ε.Ε., δεν θα υπήρχε ούτε ο χρόνος, ούτε δικαιολογία για να οργανωθεί μια συνωμοσία για να δημιουργηθεί και να εισέλθει στην Ε.Ε. η ΔΔΟ και όχι η Κ.Δ. Τα γεγονότα ακολούθησαν αυτή την πορεία.

Στις δυο τελευταίες παραγράφους περιέγραψα προσωπικές απόψεις. Δεν ξέρω αν ο Τάσσος έκαμε παρόμοιους συλλογισμούς. Όμως όλοι ξέρουμε πόσο μεθοδικός ήταν ο Τάσσος Παπαδόπουλος και πόσο σωστά έκρινε τα γεγονότα και τις εξελίξεις. Με κανένα τρόπο δεν θα ήθελε ούτε η Κ.Δ. να κατηγορηθεί ότι δεν ήθελε λύση, ούτε να δώσει την ευκαιρία στους συνωμότες να της επιβάλουν απαράδεκτη λύση. Τα γεγονότα που ακολούθησαν τον δικαίωσαν. Το δημοψήφισμα υπήρξε ασφαλιστική δικλείδα για την αποτροπή της απαράδεκτης λύσης, που απεργάστηκε η επιδιαιτησία. Και έδεσε τα χέρια των συνωμοτών, που διαμαρτύρονταν, ότι η Κ.Δ. τους ξεγέλασε.

‘Ενα δημοψήφισμα μπορεί και τώρα να είναι το σχέδιο Β’ για αποτροπή απαράδεκτης διχοτομικής λύσης και του αραράδεκτου στόχου της Τουρκίας για λύση δυο κρατών..