Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
Το 2025 είναι μια ακόμη αχαρτογράφητη μεταβατική περίοδος για το κυπριακό. Η μεγάλη πρόκληση της λύσης, της απελευθέρωσης, της επανένωσης, παραμένει εξ ίσου δύσκολη αν όχι και δυσκολότερη. Μαρτύριο του Τάνταλου σε θολό τοπίο.
Ο δίκην συνθήματος επαναλαμβανόμενος αφορισμός «πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε» αλλά και ο αντίποδας που περιμένει τον από μηχανής Θεό, δεν μπορούν πλέον να αποτελούν προπέτασμα καπνού στην διαρκώς αυξανόμενη αδυναμία μας να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας και να διαμορφώσουμε τις εξελίξεις. Ούτε και η επίκληση της δύσκολης διεθνούς συγκυρίας και της ομολογούμενης ανεπάρκειας της πολυμερούς διπλωματίας, με επίκεντρο τον ΟΗΕ, να επενεργήσει καταλυτικά και που συνεισφέρουν επίσης στην περιγραφή μιας ζοφερής εικόνας, μπορούν να αποτελούν άλλοθι για την παρατηρούμενη άπνοια, που δεν είναι παρά μια ανήσυχη ηρεμία που τίποτα καλό δεν προϊδεάζει.
Ο αμείλικτος πόλεμος στην Ουκρανία με την ρωσική εισβολή και την επιδίωξη προσάρτησης μεγάλων περιοχών της χώρας σε συνάρτηση με την ευρύτερη γεωπολιτική διελκυστίνδα σε σχέση με την προς ανατολάς επέκταση του ΝΑΤΟ, ανοίγει το κουτί της Πανδώρας με αλυσιδωτές συνέπειες στο διεθνές σκηνικό με ισχυρές αναταράξεις και ανακαταταξεις.
Ο κυκεώνας της Μέσης Ανατολής με τον ανελέητο πόλεμο του Ισραήλ, που ξεκίνησε για να εξουδετερώσει την Χαμάς μετά από την ολέθρια φονική της επίθεση κατά αμάχων στις 7 Οκτωβρίου 2023, αλλά και που οδηγεί δεκάδες χιλιάδες αθώα θύματα, σε ανθρωπιστική καταστροφή και νέο μαζικό εκτοπισμό, διευρύνεται διαρκώς και επιδιώκει να επανακαθορίσει τα πάντα στην περιοχή. Εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας είναι μέρος της τραγικής καθημερινότητας. Οι δραματικές εξελίξεις στη Συρία, με την πτώση του αιμοσταγούς καθεστώτος ‘Ασαντ και την ρευστότητα της κατάστασης, η περαιτέρω θυματοποίηση του Λιβάνου αλλά και όλα τα άλλα που συμβαίνουν, ενώ δεν διαφοροποιούν δραστικά τις βασικές συντεταγμένες του Κυπριακού, σίγουρα καθιστούν επιτακτικότερη την ανάγκη ταχείας βιώσιμης λύσης τουλάχιστον για να μην παραμένουμε έρμαιο στους αέρηδες που συνεχώς μαίνονται στην γειτονιά μας.
Επίσης η, με βάση ανατολίτικου παζαριού λογική, τουρκική επιδίωξη συμπερίληψης του κυπριακού στο πλαίσιο του ελληνοτουρκικού διαλόγου και στην εφ ’όλης της ύλης προσέγγιση της, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή δεδομένης της θέσης ισχύος της Τουρκίας στην Κύπρο και των τετελεσμένων της κατοχής, που αντιπαρατίθεται στην ισχυρή νομική μας θέση.
Η άκαιρη, άτοπη και αναίτια συζήτηση περί ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζει. Σε τελευταία ανάλυση στο παρόν στάδιο απλά δίνει υπόσταση στις τουρκικές αιτιάσεις περί ασφάλειας ως άλλοθι για διατήρηση εγγυήσεων, επεμβατικών δικαιωμάτων και κατοχικών στρατευμάτων. Είθε να ήταν αυτό το αντίτιμο για την επίλυση της διάστασης ασφάλειας του Κυπριακού και τότε ίσως να χωρούσε μια τέτοια συζήτηση.
Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, Τα ενεργειακά και η πράσινη μετάβαση και εν γένει οι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης, είναι επίσης προκλήσεις που απαιτούν επείγουσα διαχείριση και προσφέρουν ταυτόχρονα ευκαιρίες για την οικοδόμηση οργανικών συνθηκών της ειρήνης.
Η κρισιμότητα για την εποχή μας της αμφίρροπης μάχης ανάμεσα σε αρχές και αξίες από τη μια και αυτού που εύστοχα αποκλήθηκε «χυδαιότητα της νεωτερικότητας» που βλέπουμε ολοένα και περισσότερο στην πολιτική και όχι μόνο, από την άλλη, σε συνάρτηση με τα τεχνολογικά άλματα και την καινοτομία, όπως την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, θέτουν σε αμφιβολία τα θεωρούμενα ως κεκτημένα σημεία αναφοράς και κάνουν θαμπότερο και ανησυχητικότερο το σκηνικό.
Σε τέτοιες περιστάσεις η στασιμότητα γίνεται σταδιακά περισσότερο αβάστακτη και λιγότερο βιώσιμη. Το δικό μας status quo συμπαρασύρεται, όπως όλα, από τα ορμητικά ρεύματα που ανατρέπουν εκ βάθρων το διεθνές οικοδόμημα. Περισσότερο παρά ποτέ απαιτείται σύνεση και αποφασιστικότητα, καμιά επανάπαυση δεν χωρεί σε κανένα θέμα και ακόμη λιγότερο στο Κυπριακό.
Οι βασικές παράμετροι της λύσης έχουν διαμορφωθεί μέσα από δεκαετίες ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και από αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και παρεμπιπτόντως και άλλων διεθνών δικαιοδοτικών σωμάτων, όπως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Το κεκτημένο της διαδικασίας και οι συγκλίσεις που επιτευχθήκαν στις διαπραγματεύσεις και στις συμφωνίες υψηλού επιπέδου, και, εσχάτως, τα έξι σημεία που πρότεινε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στο Κραν Μοντάνα, παραμένουν ως μέρη ενός ενιαίου συνόλου, ο μόνος προσφερόμενος τρόπος για επίλυση του προβλήματος μέσω πολιτικής διαπραγμάτευσης και μετουσιώνουν μια έννοια του εφικτού που χωρίς να διεκδικεί δάφνες τελειότητας, και σίγουρα χωρίς να παύει να είναι οδυνηρός συμβιβασμός, προσφέρει προοπτικές σταθερότητας, λειτουργικότητας και βιωσιμότητας, επιτρέποντας στον τόπο να απαλλαγεί από την κατοχή, να επανενωθεί και να βρει τον βηματισμό του ως κοινωνία, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της διεθνούς κοινότητας. Σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία με σεβασμό σε πανανθρώπινες αξίες και ιδεώδη, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο κράτος δικαίου, δημιουργώντας συνθήκες ευημερίας ειρήνης και ασφάλειας στον τόπο και επιτρέποντας του να συνεισφέρει εποικοδομητικά στο ευρωπαϊκό και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αναδεικνύοντας τις αρετές του.
Ο τόπος και οι άνθρωποί του δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την κατοχή και τη διαίρεση και δικαιούνται να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, δεν μπορεί να υπόκεινται εσαεί σε υπαρξιακά διλήμματα και συνεχείς εντάσεις. Αν όχι για όλους τους άλλους αντικειμενικούς λόγους, τουλάχιστον διότι αυτά που ενώνουν τις δύο κοινότητες είναι απείρως περισσότερα και η στροφή στο μέλλον δακτυλοδείχνει πώς το οδυνηρό χθες δεν πρέπει να κρατεί όμηρο το αύριο. Οι νέοι μας έχουν ανάγκη να ονειρεύονται και να οικοδομούν μια καλύτερη ζωή.
*Διπλωμάτης, πρώην πρέσβης και διαπραγματευτής για το Κυπριακό – Ο κ. Μαυρογιάννης ήταν υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις εκλογές του 2023.
