Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
To 2024 σφραγίστηκε από σημαντικές κρίσεις στην περιοχή μας και στον πλανήτη. Οι συνθήκες ενώπιον μας δεν είναι ευοίωνες. Οι πρόσφατες εκλογές στις ΗΠΑ, η νέα σύνθεση Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής και φυσικά, το σοκ των τελευταίων εκλογών στην Κύπρο, είναι ενδείξεις για τους όρους υπό τους οποίους διεξάγεται η πολιτική συζήτηση σήμερα.
Ζούμε στην εποχή της εικόνας αντί του περιεχομένου και της ουσίας. Διάττοντες αστέρες ενθουσιάζουν και απογοητεύουν το εκλογικό σώμα με την ίδια ταχύτητα. Επικρατεί ανέξοδος λαϊκισμός και ακραίες θέσεις αντί του ορθολογισμού και των πολιτικών προτάσεων. Οι πανανθρώπινες αξίες της ισότητας και της αλληλεγγύης υποχωρούν.
Είναι υπό αυτές τις συνθήκες που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του 2025. Την κλιματική αλλαγή, τη δημογραφική αλλαγή, την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, τους διαγραφόμενους εμπορικούς πολέμους, τις πολεμικές συγκρούσεις που απειλούν την παγκόσμια ειρήνη και την ασφάλεια, αλλά και τις σεισμικές γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, είναι μερικές από τις προκλήσεις που έχουμε ενώπιον μας. Προκλήσεις που απαιτούν θωράκιση της χώρας μας, στρατηγική, ψηφιακή αναβάθμιση, εκπαίδευση, ανθεκτική οικονομία και συμπαγή κοινωνία. Οι λύσεις απαιτούν ευρωπαϊκή και παγκόσμια συνεργασία.
Η κλιματική αλλαγή δεν εξαφανίζεται με ευχολόγια. Ζούμε ήδη τις επιπτώσεις της. Υψηλότατες θερμοκρασίες και ακραίες ξηρασίες πλήττουν τη γεωργία και τις υδάτινες πηγές. Η ερημοποίηση καραδοκεί. Τα δάση μας απειλούνται από μέγα-πυρκαγιές. Η Κύπρος πρέπει να επενδύσει σε συστήματα πρόληψης, σε βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, σε ορθολογιστική διαχείριση των υδάτινων πόρων. Παράλληλα, θα πρέπει να επιταχυνθεί η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η αντικατάσταση τους με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η διαχείριση της φύσης, των δασών, των οικοτόπων και των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων είναι ύψιστης σημασίας. Αποσπασματικές συνταγές δεν ωφελούν.
Είναι σαφές ότι οι δημογραφικές προκλήσεις όπως η γήρανση του πληθυσμού, η υπογεννητικότητα και η μετανάστευση, θα απαιτήσουν αναπροσαρμογές στην κοινωνική πολιτική. Επενδύσεις σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων ατόμων και κατ’ οίκον φροντίδας. Η ακρίβεια αλλά και η έλλειψη στεγαστικής πολιτικής είναι τεράστιοι ανασταλτικοί παράγοντες που πρέπει να επιλυθούν αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε την υπογεννητικότητα. Το κράτος πρέπει έμπρακτα να στηρίξει τη μητρότητα με ουσιαστικά μέτρα όπως η επέκταση της άδειας μητρότητας και της γονικής άδειας, τη δωρεάν πρόσβαση στην υποβοηθητική τεκνογονία για όλες τις γυναίκες, την κάλυψη του κόστους για ολοήμερες δομές φροντίδας, ολοήμερα σχολεία για όλα τα παιδιά συμπεριλαμβανομένης της σίτισης. Τέλος η δωρεά των αναγκαίων προϊόντων – γάλα, πάνες – για τα τρία πρώτα χρόνια των νηπίων σε γονείς με χαμηλό εισόδημα είναι αναγκαία. Παράλληλα πρέπει να εκπονηθεί μια ολιστική στρατηγική για τη μετανάστευση συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης καθώς και στην ενσωμάτωση των μεταναστών στην κοινωνία, για να διασφαλίσει μια δυναμική και βιώσιμη οικονομία. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη βιωσιμότητα του Tαμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων με αλλαγής της μέχρι σήμερον πρακτικής.
Η οικονομική πολιτική του κράτους για το 2025 πρέπει να ενισχύσει τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και της ανάπτυξης που είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ψηφιοποίηση, η καινοτομία και το αποτελεσματικό κράτος. Πρέπει να πατάξει τη γάγγραινα της διαφθοράς που υποσκάπτει την υγιή επιχειρηματικότητα. Να καταπολεμήσει τη γραφειοκρατία που είναι ανάχωμα στην ανάπτυξη. Η στροφή στην πράσινη σταθερή οικονομία, η αναβάθμιση των υποδομών, η βελτίωση των μεταφορών, η διαφάνεια και η λογοδοσία είναι συνθήκες απαραίτητες για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Η σταθερότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι επίσης σημαντική πρόκληση. Οι γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις θα έχουν αντίκτυπο στον τόπο μας. Η Κύπρος με το γεωστρατηγικό πλεονέκτημα της θέσης της, την ιδιότητα του κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τους ενεργειακούς της πόρους αλλά και τις σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή, με γνώμονα πάντοτε την ειρηνική λύση των συγκρούσεων αλλά και τη λύση του κυπριακού και επανένωση του τόπου μας.
Η ανισότητα και η φτώχεια που υποσκάπτουν την συνοχή της κοινωνίας μας και ενισχύουν ακραίες πολιτικές δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Το χάσμα σε μισθούς και συντάξεις πρέπει να σμικρύνει γιατί η φτωχοποίηση και περιθωριοποίηση υποδαυλίζουν την αναταραχή. Η κοινωνική δικαιοσύνη και η διασφάλιση ίσων ευκαιριών εγγυώνται μια πιο συμπαγή κοινωνία.
Καταληκτικά, κυβέρνηση, Βουλή των Αντιπροσώπων και επιχειρηματικός κόσμος μαζί με τους εργαζόμενους οφείλουν να συνεργαστούν για να μπορέσει η Κύπρος να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις προκλήσεις που έχει μπροστά της.
