Όταν μιλάμε για επενδύσεις, εννοούμε τη διάθεση κεφαλαίων που αποφέρουν κέρδος και χρησιμοποιούμε τη λέξη «επένδυση» συνήθως μεταφορικά όταν αναφερόμαστε σε αναπτύξεις που αφορούν στην κοινωνική πολιτική. Λέμε για παράδειγμα συχνά «επενδύουμε στα παιδιά», εννοώντας τις πλείστες φορές ότι εναποθέτουμε τις ελπίδες μας για το μέλλον του τόπου στη νέα γενιά, κάτι το οποίο αποτελεί μια καθόλα λογική συνέχεα.
Για να καταστεί όμως αυτό εφικτό, θα πρέπει η δική μας, μεγαλύτερη γενιά να παρέχει όλα τα εχέγγυα σε κάθε παιδί χωρίς καμία απολύτως διάκριση, με ίσες ευκαιρίες, με ίδια δικαιώματα και με κατάλληλες συνθήκες για κοινωνική πρόοδο, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες περαιτέρω ανάπτυξης, συνοχής, σταθερότητας, δικαιοσύνης, ευημερίας.
Η επένδυση στο παιδί, δεν είναι λοιπόν συμβολική, αλλά ουσιαστική και βασική ανάπτυξη, η οποία αποφέρει κέρδη τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, πρωτίστως και πάνω από όλα στην κοινωνική συνοχή, αλλά και στην οικονομία, εντάσσοντας περισσότερους ενεργούς πολίτες στην παραγωγική διαδικασία και μειώνοντας την επιδοματική εξάρτηση.
Η ανάπτυξη αυτή είναι πολυεπίπεδη και αγγίζει κυρίως τους τομείς της παιδείας, της υγείας, της εργασίας, αλλά και της κοινωνικής προστασίας στην οποία θα επικεντρωθώ για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει τα μέγιστα στην κοινωνική προστασία των παιδιών με έμφαση την καταπολέμηση κάθε μορφής διάκρισης και τη συμπερίληψη στο κοινωνικό σύνολο όλων των παιδιών ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικής προέλευσης και εξατομικευμένων εμπειριών και βιωμάτων, παρέχοντας σε όλα τα κράτη-μέλη καθοδήγηση και εργαλεία (μεταξύ των οποίων και οικονομικά) για την ανάπτυξη κοινωνικής πολιτικής βασισμένης στην ενσωμάτωση, στην αλληλεπίδραση, στην παροχή ίσων ευκαιριών και στην απόλαυση ίδιων δικαιωμάτων.
Η δε σύγχρονη κοινωνική πολιτική σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και διεθνώς ευνοεί τις συνέργειες για τον σκοπό αυτό ανάμεσα στο κράτος, τις ΜΚΟ και περισσότερο από όλους την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που είναι πάντοτε και σε όλες τις χώρες του κόσμου ο εγγύτερος θεσμός προς τους πολίτες. Εκείνος δηλαδή, ο οποίος γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλο θεσμό τα προβλήματα, τις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινωνίες, πόσο δε μάλλον τα παιδιά που διαμένουν σε αυτές.
Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με λιγότερη εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε θέματα αντιμετώπισης κοινωνικού αποκλεισμού. Με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ωστόσο να εισέρχεται σε νέα εποχή μετά την πρόσφατη της μεταρρύθμιση, παρέχεται πλέον στις Τοπικές Αρχές η δυνατότητα για μεγαλύτερο ρόλο ανάπτυξης κοινωνικής πολιτικής, όπως συμβαίνει σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι κατευθυντήριες γραμμές και οι οδηγίες της ΕΕ σε σχέση με την επένδυση στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού παιδιών παρέχεται μέσω της Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα Παιδιά (Child Guarantee), τις οποίες η Κύπρος εφαρμόζει μέσω της Εθνικής Στρατηγικής και Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη Θέσπιση της Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα Παιδιά.
Τον Μάρτιο του 2024 παραδώσαμε την πρώτη διετή έκθεση για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, η οποία και αποτυπώνει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη χώρα μας, αφού διαπιστώνεται σταθερή μείωση του ευρωπαϊκού αναθεωρημένου δείκτη κοινωνικού αποκλεισμού για παιδιά, γνωστού ως AROPE, με την Κύπρο να πετυχαίνει πολύ νωρίτερα τον εθνικό στόχο που είχε τεθεί από την ΕΕ, σημειώνοντας καλή πορεία σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, συντονιστικός φορέας του οποίου είναι το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, περιλαμβάνει συνολικά 93 δράσεις που υλοποιούνται ή δρομολογούνται προς υλοποίηση από οκτώ Υπουργεία/ Υφυπουργεία και με στόχο την κατοχύρωση της πρόσβασης των παιδιών σε ένα σύνολο βασικών υπηρεσιών, όπως είναι μεταξύ άλλων, η δωρεάν περίθαλψη, εκπαίδευση και φροντίδα στην πρώιμη ηλικία, η κατάλληλη στέγαση και η υγιεινή διατροφή.
Η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη θέτει την κοινωνική προστασία παιδιών, την ενσωμάτωσή τους, αλλά και την ενίσχυση τόσο των ιδίων, όσο και των οικογενειών τους ψηλά στις προτεραιότητες της. Και ακριβώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προχωρήσαμε μέσα στο 2024 σε στοχευμένες μεταρρυθμίσεις με το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας να σχεδιάζει, να προωθεί και να υλοποιεί συγκεκριμένες δράσεις που στοχεύουν αφενός τα ίδια τα παιδιά και αφετέρου τους γονείς και τους κηδεμόνες τους.
Προχωρήσαμε μεταξύ άλλων στην αύξηση του επιδόματος τέκνου κατά 5%, το οποίο επιδέχεται και της πλήρους αύξησης της ΑΤΑ, στην ένταξη των φοιτητών των πολύτεκνων οικογενειών στο επίδομα τέκνου με το 50% της παροχής, στην αύξηση του επιδόματος πολύτεκνης μάνας και στην απόφαση για απάλειψη των εισοδηματικών κριτηρίων για σκοπούς παροχής επιδόματος τέκνου σε πολύτεκνες οικογένειες με πέντε εξαρτώμενα παιδιά και άνω.
Τον Ιούνιο του 2023 αυξήσαμε τους δικαιούχους του Σχεδίου Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών έτσι ώστε όλοι οι δικαιούχοι του επιδόματος τέκνου να καθίστανται δικαιούχοι και του σχεδίου, και κατά την φετινή σχολική χρονιά επεκτείναμε το ηλικιακό όριο των παιδιών που συμμετέχουν στο σχέδιο από τα 4, τα 4,5 χρόνια. Το Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών συμβάλλει στην ενσωμάτωση παιδιών χωρίς διακρίσεις σε ποιοτικές υπηρεσίες προσχολικής φροντίδας, καθώς και στη συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής με την επιδότηση μέχρι και του 80% των διδάκτρων.
Για τα παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους, λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο πολυθεματικό Κέντρο Ημέρας στη Λευκωσία με διεπιστημονική προσέγγιση, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης από όλες τις ειδικότητες, με στόχο τον καταρτισμό εξατομικευμένου προγράμματος για κάθε παιδί ξεχωριστά. Τα πολύ θετικά αποτελέσματα του Κέντρου Ημέρας οδήγησαν στην απόφαση για επέκταση του στη Λεμεσό σε αρχικό στάδιο και ακολούθως σε όλες τις υπόλοιπες επαρχίες.
Εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης για προδημοτική εκπαίδευση
Η επένδυση στο παιδί αποτελεί εγγύηση για μια κοινωνία με περισσότερες ευκαιρίες, ανάπτυξη και ευημερία
Επιπλέον, το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας ετοιμάζουμε την Πρώτη Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Προδημοτική Εκπαίδευση και Φροντίδα στην Κύπρο, η οποία θέτει τον οδικό χάρτη και τις δράσεις για γερές βάσεις από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού, έτσι ώστε να υιοθετούνται εκείνες οι μεταρρυθμίσεις που θα συμβάλλουν στην παροχή ποιοτικών, προσβάσιμων, προσιτών και συμπεριληπτικών υπηρεσιών προδημοτικής εκπαίδευσης και φροντίδας.
Η συμπερίληψη όσο το δυνατόν περισσότερων παιδιών σε ποιοτικές υπηρεσίες φροντίδας και εκπαίδευσης από τη βρεφική ηλικία αποτελεί ένα εκ των βασικών στόχων της ΕΕ και για τον λόγο αυτό προχωρούμε μέσα στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στη δημιουργία τουλάχιστον 30 νέων ή αναβάθμιση / επέκταση υφιστάμενων Πολυδύναμων Κέντρων για Παιδιά (δηλαδή, βρεφοκομικών σταθμών και Κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών μέχρι 4 χρονών), καθώς και Κέντρων Φροντίδας Παιδιών.
Επίσης ενισχύουμε μέσω Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων φορείς για υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας παιδιών με προγράμματα προσχολικής ηλικίας και κατά τις απογευματινές ώρες, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί επιτρέπει την ένταξη, επανένταξη και παραμονή του αδρανούς εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας, συμβάλλοντας στην οικονομική ενίσχυση της οικογένειας, αλλά και στη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.
Όλες οι προαναφερθείσες πολιτικές και δράσεις, αλλά και άλλες που σχεδιάζονται ή βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης από την Κυβέρνηση έχουν στο επίκεντρο το παιδί και κεντρική φιλοσοφία ότι η επένδυση στο παιδί αποτελεί εγγύηση για μια κοινωνία με περισσότερες ευκαιρίες, με ίδιες ευκαιρίες χωρίς αποκλεισμούς, με κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη, ανάπτυξη και ευημερία.
Η επίτευξη της ανάπτυξης μέσω της παροχής ίσων ευκαιριών και της καταπολέμησης των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού που θα επιφέρει πέραν των άμεσων κοινωνικών αποτελεσμάτων και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη έχει μία και μόνη προϋπόθεση: Την μετουσίωση στην πράξη και όχι στα λόγια της καταπολέμησης των διακρίσεων, την αποδοχή και την κατανόηση των αναγκών και των ιδιαίτερων συνθηκών των παιδιών που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προκλήσεις λόγω προσωπικών ή οικογενειακών συνθηκών, την αποφυγή του στιγματισμού και της απομόνωσης τους και την ενσωμάτωση τους μέσω της αλληλεπίδρασης με όλους τους υπόλοιπους στο κοινωνικό σύνολο. Μαζί, και όχι απομονωμένα.
*Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας
