Αγαπητέ Οσμάν,

(Το κείμενο που ακολουθεί υπό μορφή επιστολής-άρθρου μεταφράστηκε στην τουρκική γλώσσα και απεστάλη για δημοσίευση σε τουρκοκυπριακές και τουρκικές εφημερίδες και ιστοσελίδες, από εμένα, φίλους και συναδέλφους, Ε/κ και Τ/κ. Ανταποκρίθηκε θετικά και το δημοσίευσε μόνο η εφημερίδα Αβρούπα. Από την Τουρκία η καθολική αντίδραση ήταν ότι τέτοιο κείμενο ήταν αδύνατο να φιλοξενηθεί.)

Αγαπητέ συνάδελφε Οσμάν, πενήντα χρόνια από το μακρινό 1974, όταν η μεγάλη και ισχυρή χώρα σου πραγματοποίησε στη μικρή και ανίσχυρη δική μου αυτό που αποκαλεί «ειρηνευτική επιχείρηση», σκέφτηκα να σου αναφέρω κάποια πράγματα, για τα οποία μάλλον κανείς δεν σε πληροφόρησε ποτέ, έχοντας την πεποίθηση ότι ως επαγγελματίας της ενημέρωσης θα ήθελες να ακούσεις και την άλλη άποψη.

Η τουρκική εισβολή έγινε για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης που ανετράπη από το πραξικόπημα; Επισήμως η χώρα σου αυτό προέβαλε ως λόγο, υποστηρίζοντας ότι τούτο απορρέει από τις πρόνοιες της Συνθήκης Εγγυήσεως. Ανεξαρτήτως αν αυτό ισχύει πράγματι με βάση το διεθνές δίκαιο, στις 23 Ιουλίου 1974, ως αποτέλεσμα της τουρκικής επέμβασης στην Κύπρο και της κατάρρευσης της στρατιωτικής κυβέρνησης της Ελλάδας, ο εγκάθετος πρόεδρος Νίκος Σαμψών παραιτήθηκε και τον διαδέχθηκε, σύμφωνα με το σύνταγμα, ο πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης. Επομένως, η συνταγματική τάξη αποκαταστάθηκε. Παρά ταύτα και ενώ συμφωνήθηκε εκεχειρία με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών (Η.Ε.), οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής δεν τη σεβάστηκαν και συνέχισαν την προέλαση καταλαμβάνοντας ολόκληρη την πόλη της Κερύνειας και πολλά χωριά. Στη συνέχεια, ενίσχυσαν τη στρατιωτική τους παρουσία και στις 14 Αυγούστου 1974 προχώρησαν σε νέα επιχείρηση, καταλαμβάνοντας το 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας (Κ.Δ.), χωρίς να αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε απειλή από τις ανίσχυρες και διαλυμένες δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς.

Σκέψου, αγαπητέ Οσμάν: Μπορεί μια χώρα να πραγματοποιήσει εισβολή αυτού του μεγέθους, έξι μόνο μέρες μετά το γεγονός που θεώρησε ότι της παρείχε την αφορμή; Δεν είναι πιο λογικό να υποθέσει κάποιος ότι η Τουρκία ετοιμαζόταν από καιρό για εισβολή στην Κύπρο; Γνωρίζεις, υποθέτω, ότι ο καθηγητής Νιχάτ Ερίμ καθόρισε από το 1956 τη μακροπρόθεσμη επιδίωξη της Τουρκίας έναντι της Κύπρου. Από τότε η διαχρονική πολιτική της εκφράζεται με το δόγμα: «Αυτός που κατέχει τη Μικρά Ασία, πρέπει για λόγους γεωγραφικούς και στρατηγικούς να κατέχει και την Κύπρο, διότι η Κύπρος φυλάει τα νώτα της μικράς Ασίας». Γι’ αυτό, λοιπόν, επενέβη στην Κύπρο και όχι για να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη.

Η τουρκική εισβολή έγινε για να προστατευθούν οι Τουρκοκύπριοι; Αυτό προέβαλε επίσης ως λόγο της επέμβασής της η χώρα σου και αυτό προτάσσει προκειμένου να διατηρεί εσαεί στρατιωτική παρουσία στο νησί και δικαίωμα επέμβασης. Πληθώρα επίσημων εγγράφων αποδεικνύουν ότι η Τουρκία προωθεί τα δικά της σχέδια, τα οποία καμιά σχέση δεν έχουν με τους Τουρκοκυπρίους (Τ/κ). Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, στο βιβλίο του «Το στρατηγικό βάθος» ομολογεί ότι «ακόμη και να μην υπήρχε ούτε ένας Τούρκος στην Κύπρο, έπρεπε να τον εφεύρουμε, για να διατηρούμε στρατηγικά δικαιώματα στο νησί». Πιο αποκαλυπτικός ο Γκιουνές, υπουργός Εξωτερικών το 1974, δήλωσε:

«Πολλές χώρες θέλουν να βλέπουν το κυπριακό πρόβλημα μονάχα ως απότοκο της επιθυμίας απλώς να προστατεύσουμε την τουρκική κοινότητα του νησιού, ενώ το πραγματικό πρόβλημα είναι η ασφάλεια των 45 εκατομμυρίων Τούρκων της πατρίδας».

Τα Η.Ε. αναγνωρίζουν την κυριαρχία της νόμιμης Κυπριακής Δημοκρατίας (Κ.Δ.) σε όλη την επικράτεια του νησιού και με τα Ψηφίσματα 541/1983 και 550/1984 τού Συμβουλίου Ασφαλείας θεωρούν τη λεγόμενη Τουρκική Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) νομικά άκυρη οντότητα, ενώ τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια αποκαλούν το καθεστώς που ισχύει στο βόρειο τμήμα της Κύπρου «υποτελή διοίκηση στην Τουρκία». Κατά συνέπεια, από το 1974 η Τουρκία κατέχει παράνομα έδαφος ξένης χώρας, προωθώντας τα δικά της συμφέροντα και όχι για να προστατεύσει τους Τ/κ.

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο ήταν ειρηνευτική επιχείρηση; Σε μια συνάντηση διάρκειας επτά ημερών πριν από λίγα χρόνια στην Ελβετία, είχα την ευκαιρία να συναντήσω μια ομάδα Τούρκων πολιτών. Στις συζητήσεις που είχαμε σε κλίμα ειλικρίνειας, διαπίστωσα ότι γνώριζαν ελάχιστα και αυτά λανθασμένα για όσα διαδραματίστηκαν στην Κύπρο. Συχνά εξέφραζαν έκπληξη για όσα άκουγαν για πρώτη φορά, όπως ομολογούσαν. Αναφέρω ενδεικτικά και μόνο μερικά στοιχεία και αριθμούς:

Το ένα τέταρτο των Ελληνοκυπρίων (Ε/κ), ως αποτέλεσμα της βίαιης κατάληψης των πόλεων και χωριών όπου ζούσαν, έχασαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους και έγιναν πρόσφυγες στην πατρίδα τους. Για να αντιληφθείς το μέγεθος του προβλήματος, σκέψου ότι αν αυτό συνέβαινε στην Τουρκία, θα μιλούσαμε για 20 εκατομμύρια ανθρώπους.
Παρόλο που οι τουρκικές δυνάμεις ελάχιστη αντίσταση συνάντησαν, επέδειξαν απίστευτη βαρβαρότητα. Σκότωναν εν ψυχρώ στρατιώτες την ώρα που παραδίδονταν, έστησαν εκτελεστικά αποσπάσματα για στρατιώτες και πολίτες, εκτέλεσαν ομαδικά μέλη ολόκληρων οικογενειών. Επέτρεψαν σε Τ/κ ατάκτους να εκτελέσουν πολλούς Ε/κ. Κατέγραψα σε βιβλίο μου αδιάψευστες μαρτυρίες αναφέροντας και τα ονόματα των Τ/κ που εκτέλεσαν στο χωριό Βώνη 40 Ε/κ έφεδρους στρατιώτες, οι οποίοι κατέφυγαν άοπλοι στο σπίτι της Φρόσως Δήμου. Όταν αυτή ήλθε στις ελεύθερες περιοχές, παρέδωσε στις Αρχές ένα χαρτί με τα ονόματα των 40 εκτελεσθέντων. Είναι γνωστή και η φωτογραφία του Τούρκου φωτογράφου-πολεμικού ανταποκριτή το 1974, Ergin Konuksever, με τους τέσσερεις Ε/κ στρατιώτες με τα χέρια πίσω από το κεφάλι. Ο ίδιος μαρτύρησε ότι εκτελέστηκαν από Τ/κ. Βρέθηκαν χρόνια αργότερα σε πηγάδι δεμένοι πισθάγκωνα και αναγνωρίστηκαν με τη μέθοδο DNA. Με τον ίδιο τρόπο αναγνωρίστηκε η ταυτότητα και πολλών άλλων σε ομαδικούς τάφους, πολλοί των οποίων είχαν δεχτεί και τη λεγόμενη χαριστική βολή στο κεφάλι. Τούρκοι στρατιώτες βίασαν εκατοντάδες γυναίκες, ανήλικες κοπέλες μέχρι και γριές. Δεν σεβάστηκαν τους αιχμαλώτους. Τους κτυπούσαν, τους άρπαξαν τα προσωπικά τους αντικείμενα, τους κρατούσαν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς τροφή και νερό. Οι εκατοντάδες που μεταφέρθηκαν με πλοία σε φυλακές της Τουρκίας, μαρτυρούν όσα φρικτά βίωσαν από τα μανιασμένα πλήθη που τους «υποδέχθηκαν» με βρισιές και κτυπήματα. Μίλησαν για τα βασανιστήρια και τον τρόμο που έζησαν, ενώ πολλοί τόλμησαν και ομολόγησαν ότι υπέστησαν και βιασμούς.
Υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία για αιχμαλώτους που βρέθηκαν σε φυλακές της Τουρκίας, καταγράφηκαν τα ονόματα και οι τόποι καταγωγής τους, αλλά δεν επέστρεψαν ποτέ. Η Τουρκία αρνείται να ανοίξει τα αρχεία της και να δώσει πληροφορίες τι απέγιναν αυτοί οι άνθρωποι.
Με βάση τη μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου Τρίτη Συμφωνία της Βιέννης (2 Αυγούστου 1975), η Τουρκία ανέλαβε επισήμως δέσμευση ότι οι Ε/κ (πέραν των 15 χιλιάδων), που δεν έφυγαν από τα κατεχόμενα χωριά τους, «είναι ελεύθεροι να παραμείνουν και ότι θα παρασχεθή εις αυτούς πάσα βοήθεια διά να δύνανται να διάγουν μίαν ομαλήν ζωήν, περιλαμβανομένων διευκολύνσεων εις τον εκπαιδευτικόν τομέα και διά την άσκησιν της θρησκείας των». Η Τουρκία δεν σεβάστηκε την υπογραφή της. Οι εγκλωβισμένοι Ε/κ ζούσαν σε συνθήκες φόβου, απειλών και στερήσεων, με αποτέλεσμα να εξαναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Σήμερα παραμένουν στα κατεχόμενα μόνο μερικές δεκάδες άτομα.
Οι κατοχικές αρχές κατέστρεψαν νεκροταφεία, έκλεψαν εικόνες και κειμήλια από εκκλησίες, πολλές των οποίων μετατράπηκαν σε στάβλους για ζώα ή παραχωρήθηκαν σε ιδιώτες για εμπορική εκμετάλλευση. Άλλαξαν τα ονόματα των χωριών και των πόλεων. Εξαφανίζουν συστηματικά κάθε στοιχείο που θυμίζει την ιστορία και το παρελθόν.
Από το 2003 που επιτράπηκε η διακίνηση στις κατεχόμενες περιοχές, Ε/κ πάνε σαν επισκέπτες στα δικά τους σπίτια, στα οποία κατοικούν είτε Τ/κ, είτε Τούρκοι έποικοι.
Περιουσίες Ε/κ καταλήγουν παράνομα σε εταιρείες, φυτρώνουν σ’ αυτές πολυκατοικίες, βίλες και ξενοδοχεία, που πωλούνται κυρίως σε ξένους.

Διερωτώμαι και ερωτώ, αγαπητέ συνάδελφε: Είναι ειρηνευτική επιχείρηση η επέμβαση της χώρας σου στην Κύπρο, όταν είναι ταυτισμένη με εγκλήματα, φόνους, βιασμούς, αρπαγή περιουσιών, εκδίωξη ανθρώπων από τις εστίες τους, αλλοίωση της δημογραφίας, μεθοδευμένη εξαφάνιση του ιστορικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού και λαογραφικού χαρακτήρα των υπό κατοχή περιοχών;

Οι Ελληνοκύπριοι έχουν μερίδιο ευθύνης για όσα συνέβησαν στην Κύπρο; Διέπραξαν εγκλήματα εις βάρος των Τουρκοκυπρίων;

Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι ναι. Η πρώτη τους ευθύνη αφορά στους ηγέτες τους, οι οποίοι δεν πίστεψαν ποτέ στην Κ.Δ. που δημιουργήθηκε με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου το 1960, θεωρώντας την ενδιάμεσο σταθμό για επίτευξη της Ένωσης με την Ελλάδα. Το ίδιο και οι Τ/κ ηγέτες, οι οποίοι τη θεώρησαν ενδιάμεσο σταθμό για τη Διχοτόμηση. Είναι αλήθεια ότι στις διακοινοτικές συγκρούσεις (1963-64), πολλοί Τ/κ υπέφεραν και αρκετοί έχασαν τη ζωή τους. Με τον ίδιο τρόπο έχασαν τη ζωή του και αρκετοί Ε/κ σε μια εκδήλωση μίσους και αντεκδίκησης εκατέρωθεν. Τα πτώματα των εκτελεσθέντων πετάχτηκαν σε φρέατα ή αποτέθηκαν σε πρόχειρους τάφους. Είναι τραγικό ότι μέχρι σήμερα αρκετοί Τ/κ και Ε/κ παραμένουν αγνοούμενοι και οι δικοί τους, όσοι ακόμα ζουν, περιμένουν να βρεθούν έστω και λιγοστά οστά τους για ταφή. Απίστευτη βαρβαρότητα επέδειξαν Ε/κ και στο 1974, όταν εκτέλεσαν εν ψυχρώ ομαδικά άοπλους Τ/κ, περιλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, στα χωριά Μαράθα, Σανταλάρη, Αλόα και Τόχνη Υπάρχει, ωστόσο, μια ουσιώδης διαφορά που πρέπει να αναδείξουμε, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Το έγκλημα στα τρία χωριά διαπράχθηκε από φανατισμένους οπλοφόρους της ΕΟΚΑ Β’, της παράνομης δηλαδή οργάνωσης που εκτέλεσε και πολλούς Ε/κ και συμμετείχε στο πραξικόπημα για τη βίαιη ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης. Όχι από στρατιώτες της Ε.Φ., ούτε από μέλη της Αστυνομίας. Αρκετά εγκλήματα εις βάρος Ε/κ το 1974 διαπράχθηκαν επίσης από φανατισμένους Τ/κ οπλοφόρους της ΤΜΤ ή και ατάκτους για λόγους εκδίκησης. Αδιάσειστα στοιχεία, όμως, καταμαρτυρούν ότι η Τουρκία ευθύνεται για εγκλήματα πολέμου, που διαπράχθηκαν όχι από ανεύθυνα στοιχεία, αλλά οργανωμένα και συντεταγμένα από τον τουρκικό στρατό.

Οι Ελληνοκύπριοι θέλουν λύση ή βολεύονται με την παρούσα κατάσταση;

Αν και εσύ έχεις πεισθεί, αγαπητέ Οσμάν, ότι οι Ε/κ δεν θέλουν λύση, μετά και την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, δεν θα το θεωρήσω παράξενο, αφού τα τελευταία χρόνια και πολλοί συμπατριώτες μου, όπως και πολιτειακοί παράγοντες στην Ελλάδα και την Κύπρο το ίδιο πιστεύουν και το ομολογούν δημοσίως. Παρατηρούμε ακόμη ότι έχει εμπεδωθεί και η άποψη ότι το Κυπριακό οφείλεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ Ε/κ και Τ/κ, που αν αντιμετωπισθεί όλα θα είναι μια χαρά. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η έλλειψη εμπιστοσύνης, απότοκο πολύχρονων εθνοτικών και άλλων λόγων, είναι ένας ουσιώδης παράγοντας που πρέπει να αντιμετωπισθεί. Είναι, όμως, ανιστόρητη, ανεδαφική, παραπλανητική και πολιτικά αφελής μία τέτοια θεώρηση, που δεν οδηγεί σε πραγματική λύση αλλά σε μια επιφανειακή όσο και βραχύβια διευθέτηση, αφού παραγνωρίζει την καρδιά του προβλήματος, που δεν είναι άλλη από τη διακηρυγμένη πολιτική της Τουρκίας να ελέγχει στρατιωτικά και πολιτικά την Κύπρο εσαεί. Ούτε το Σχέδιο Ανάν, ούτε οποιοδήποτε άλλο που προτάθηκε μέχρι σήμερα προέβλεπε αποχώρηση των στρατευμάτων και κατάργηση των εγγυητικών δικαιωμάτων Τουρκίας, Ελλάδας και Αγγλίας. Στο Σχέδιο Ανάν δεν υπήρχε ούτε μηχανισμός, ούτε και εγγύηση ότι οι πρόνοιές του θα εφαρμόζονταν. Η Τουρκία απέδειξε διαχρονικά ότι είναι χώρα που δεν σέβεται και δεν εφαρμόζει συμφωνίες που συνομολογεί. Οι Ε/κ, αγαπητέ Οσμάν, είναι οι πρώτοι που δεν βολεύονται με την παρούσα κατάσταση και θέλουν να βρεθεί λύση που θα θέτει τέρμα στην κατοχή της πατρίδας τους και τη συνεχιζόμενη δοκιμασία τους.

Υπάρχει τρόπος να επιτευχθεί μια δίκαιη, λειτουργική και διαρκής λύση προς όφελος όλων των κατοίκων της Κύπρου;

Η απάντηση είναι θετική. Η πλειονότητα των Ε/κ είναι έτοιμοι για έναν έντιμο συμβιβασμό, στο πλαίσιο μιας μορφής ομοσπονδίας, με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα, σε συνθήκες ασφάλειας. Το καθεστώς της Κ.Δ. ως μέλους της Ε.Ε. διασφαλίζει όλες τις ελευθερίες στους πολίτες, χωρίς διακρίσεις. Ως σύγχρονο, κανονικό κράτος, η Ομόσπονδη Κ.Δ. δεν μπορεί να βρίσκεται υπό την κηδεμονία των λεγόμενων μητέρων-πατρίδων με στρατιωτική παρουσία και μόνιμα επεμβατικά δικαιώματα, όπως απαιτεί η Τουρκία. Ούτε συνιστά λύση η δημιουργία δύο χωριστών κρατών. Μια λύση στη βάση της οποίας Ε/κ και Τ/κ θα μπορούν να ζουν ειρηνικά, ως ισότιμοι ευρωπαίοι πολίτες ενός πραγματικά ανεξάρτητου κράτους, θα φέρει ευημερία, πρόοδο και σταθερότητα στην περιοχή.

Καταλήγω με το εξής, αγαπητέ Οσμάν: Η ιστορία μάς διδάσκει ότι τίποτε δεν είναι στατικό, όλα αλλάζουν. «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει», μας λέει εδώ και αιώνες ο φιλόσοφος Ηράκλειτος. Όσοι αγνόησαν αυτήν τη διαχρονική αλήθεια την ώρα της παντοδυναμίας τους, το μετάνιωσαν πικρά. Αυτή η μικρή και αδύναμη σε σύγκριση με τη χώρα σουΚύπροςείναι από τις παλαιότερες στον κόσμο. Τα πρώτα σημάδια πολιτισμού της χρονολογούνται από την 9η χιλιετία π.Χ. Σ’ αυτήν τη μακρά πορεία άντεξε και ξεπέρασε μύριες δυσκολίες και αντιξοότητες. Μπορεί να αντέξει και τώρα. Ένας από τους σημαντικούς ποιητές μας, ο Κώστας Μόντης, το διατύπωσε επιγραμματικά ως εξής: «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες, τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους. Εμείς τζιαμαί, ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στον ρότσον τους».

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς και τις καλύτερες ευχές μου.