Η σύλληψη του Τουρκοεβραίου επιχειρηματία ανάπτυξης γης Σιμόν Αϊκούτ έχει ξαναφέρει στην επιφάνεια το πολύ σοβαρό πρόβλημα του σφετερισμού των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι εναντίον του συλληφθέντα θα απαγγελθούν κατηγορίες για συνομωσία προς διάπραξη κακουργήματος και πλημμελήματος, συνωμοσία για καταδολίευση, δόλιες συναλλαγές σε ακίνητη περιουσία που ανήκει σε άλλο, παράνομη κατοχή, εκμετάλλευση και χρήση γης εγγεγραμμένης σε άλλο πρόσωπο και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Υπενθυμίζεται ότι και στο παρελθόν έγιναν προσπάθειες για τον τερματισμό του σφετερισμού των περιουσιών μας μέσω της δικαστικής οδού. Η πρώτη σημαντική απόφαση ήταν αυτή του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου v. Τουρκίας στην οποία το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η Τουρκία και όχι η «ΤΔΒΚ» έχει την ευθύνη για όσα συμβαίνουν στα κατεχόμενα και ότι στην συγκεκριμένη υπόθεση υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας. Σαν αποτέλεσμα η Τουρκία καταδικάστηκε να καταβάλει στην αιτήτρια σημαντικές χρηματικές αποζημιώσεις για απώλεια χρήσης και για μη οικονομικές ζημιές (τελική απόφαση 28.7.1998).

Ακολούθησαν αρκετές άλλες αποφάσεις του ΕΔΑΔ με το ίδιο σκεπτικό. Θορυβημένη η Τουρκία δημιούργησε, από τον Αύγουστο του 2003, την «Επιτροπή Αποζημιώσεων», στην οποία θα μπορούσαν να αποτείνονται οι Ελληνοκύπριοι ιδιοκτήτες. Μετά από συστάσεις του ΕΔΑΔ η Τουρκία τροποποίησε τη σχετική «νομοθεσία» και η Επιτροπή μετονομάσθηκε σε «Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας». Στην απόφαση του στην υπόθεση Τάκης Δημόπουλος κ.α. v. Τουρκίας η οποία εκδόθηκε στις 5.3.2010, το ΕΔΑΔ αναγνώρισε τελικά την Επιτροπή σαν ικανοποιητικό εσωτερικό ένδικο μέσο και απέρριψε την αίτηση αλλά και σωρείαν άλλων αιτήσεων Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών που εκκρεμούσαν ενώπιον του. Επιπλέον το Δικαστήριο αναγνώρισε ορισμένα δικαιώματα στους χρήστες των περιουσιών. Έτσι, στο τέλος της μέρας, η σωρεία των προσφυγών από μέρους Ελληνοκυπρίων ιδιοκτητών εναντίον της Τουρκίας κατέληξε σε μπούμερανγκ για την πλευρά μας.

Σημαντική για το θέμα υπήρξε και η απόφαση των κυπριακών και στη συνέχεια των βρεττανικών δικαστηρίων στην υπόθεση Αποστολίδης v Όραμς. Με την απόφασή του που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2004 (η οποία επιβεβαιώθηκε αργότερα και από το Ανώτατο Δικαστήριο) το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας διέταξε τους εναγομένους:

• Να παραδώσουν την κατοχή του ακινήτου στον ενάγοντα.

• Να καταβάλουν αποζημίωση.

• Να σταματήσουν να παρεμβαίνουν στην περιουσία. 

Για εφαρμογή της απόφασης ο ενάγων άσκησε αγωγή στα αγγλικά δικαστήρια με σκοπό να επιβαρύνει τα περιουσιακά στοιχεία του ζεύγους στη Βρετανία. Το αγγλικό Εφετείο παρέπεμψε την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο στις 28.4.2009 γνωμάτευσε  ότι απόφαση κυπριακού δικαστηρίου μπορεί να εκτελεστεί σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της ΕΕ, ακόμη και αν αφορά περιουσία που βρίσκεται στις κατεχόμενες περιοχές. Σαν αποτέλεσμα το αγγλικό Εφετείο εξέδωσε στις 19.1.2010 απόφαση υπέρ του Αποστολίδη.

Η απόφαση θορύβησε τους σφετεριστές των ελληνοκυπριακών περιουσιών και ειδικότερα τους ξένους «αγοραστές» με αποτέλεσμα να υπάρξει ένα μούδιασμα της «αγοράς» για κάποιο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς οι προσπάθειες του ενάγοντα για την πρακτική υλοποίηση της απόφασης των Δικαστηρίων δεν είχαν αποτέλεσμα λόγω της πολιτικής και οικονομικής κάλυψης την οποία έδωσε το ψευδοκράτος στο ζεύγος Όραμς. Επί πλέον η απόφαση του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Δημόπουλος, η οποία εκδόθηκε δύο μήνες αργότερα εισήγαγε νέα δεδομένα σε ότι αφορά τα δικαιώματα των χρηστών. Σαν αποτέλεσμα η εκμετάλλευση των ελληνοκυπριακών περιουσιών συνεχίστηκε με αυξανόμενους ρυθμούς μέχρι να φτάσουμε στη σημερινή τραγική κατάσταση.

Εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Αν εκδοθεί καταδικαστική απόφαση εναντίον του Σιμόν Αϊκούτ θα σταματήσει ή έστω θα περιοριστεί το ξεπούλημα των περιουσιών μας; Δυστυχώς οι μέχρι τώρα εμπειρίες μας με τις δικαστικές διαδικασίες δεν μας αφήνουν περιθώρια για πολλή αισιοδοξία. Έχω την ταπεινή, αλλά ισχυρή άποψη ότι το πρόβλημα του σφετερισμού των περιουσιών μας αλλά και ευρύτερα το περιουσιακό πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί στα δικαστήρια.

Το περιουσιακό είναι ένα πρόβλημα που δεν αφορά μόνο τις διαπραγματεύσεις για επίλυση του κυπριακού, αλλά και την καθημερινότητα εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών περιουσιών. Είναι ένα πρόβλημα το οποίο μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με μέτρα πολιτικής, είτε μέσω των διαπραγματεύσεων (που μέχρι στιγμής βρίσκονται σε τέλμα) είτε μέσω Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Με βάση τα πιο πάνω και με τον κίνδυνο να θεωρηθώ φορτικός, ή και γραφικός, θέλω να επαναλάβω την πρόταση μου για σύσταση μιας Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής Περιουσιών με όρους εντολής τους οποίους έχω αναπτύξει αναλυτικά σε άλλα άρθρα μου και οι οποίοι θα περιλαμβάνουν (μεταξύ άλλων):

α) Την σταδιακή καταγραφή και ανταλλαγή μεταξύ των μερών όλων των πληροφοριών για την ιδιοκτησία και την χρήση των περιουσιών, αρχής γενομένης από περιοχές οι οποίες δεν παρουσιάζουν πολιτικές περιπλοκές.

β) Δεδομένου ότι έχει συμφωνηθεί ότι υπάρχουν τρεις εναλλακτικές θεραπείες για τους ιδιοκτήτες (αποκατάσταση, αποζημίωση ή ανταλλαγή) την υποβολή εισηγήσεων προς τις πολιτικές ηγεσίες για τρόπους υλοποίησης των πριν και ανεξάρτητα από την λύση του κυπριακού. 

*Πρώην επικεφαλής/μέλος της ΕΚ ομάδας εργασίας για το περιουσιακό