Κυκλοφόρησε έκθεση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής ένωσης σχετικά με το κράτος δικαίου στη Κύπρο. Επισημαίνω απλώς ορισμένα αποσπάσματα που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Ο προσωρινός νόμος για τη μεταρρύθμιση της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας δεν προβλέπει για πιο σαφή διάκριση μεταξύ του συμβουλευτικού και του διωκτικού ρόλου της υπηρεσίας. Η απουσία αναθεώρησης των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα για τη μη δίωξη ή την διακοπή ποινικής διαδικασίας δημιουργεί ανησυχίες».
Στο σημείο αυτό θεωρώ σωστό να επισημάνω το εξής: Η ΕΕ με τα αρμόδια όργανα της το 2012 εξέδωσε με οδηγία της ελάχιστα πρότυπα σχετικά με τα δικαιώματα υποστήριξης και προστασίας θυμάτων της εγκληματικότητας και ζήτησε από τα κράτη-μέλη να συμμορφωθούν. Η Κύπρος συμμορφώθηκε θεσπίζοντας τον νόμο 51(Ι) 2016 με το άρθρο 8 να προβλέπει μεταξύ άλλων ότι «η Αστυνομία , χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, ενημερώνει το θύμα, για το δικαίωμα του να λαμβάνει, τις ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με την ποινική διαδικασία που άρχισε κατόπιν της καταγγελίας τη αξιόποινης πράξης, η οποία διεπράχθη σε βάρος του». Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν και «πληροφορίες που επιτρέπουν στο θύμα να γνωρίζει την πορεία της ποινικής διαδικασίας, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων στις οποίες ενδέχεται να διαταραχθεί η ομαλή διεξαγωγή της υπόθεσης από αυτή την κοινοποίηση (π.χ.: αναστολή της δίωξης) κατόπιν αιτιολογημένης απόφασης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας». Ο νόμος αυτός ίσχυσε μέχρι το 2022 οπόταν τροποποιήθηκε απλώς με την αφαίρεση της λέξης «αιτιολογημένη»! Αυτό είναι απαράδεχτο ως ασυμβίβαστο με την υποχρέωση ενημέρωσης του κοινού σύμφωνα με τον κανόνα της διαφάνειας και την υποχρέωση πληροφόρησης των επηρεαζόμενων. Η πληροφόρηση δεν είναι ασυμβίβαστη με το Σύνταγμα. Αντιθέτως, επιβάλλεται ως αυτονόητο να εξηγεί ο Γενικός Εισαγγελέας γιατί αναστέλλει μια δίωξη.
Η έκθεση της ΕΕ προχωρεί και λέει ότι «η Ανεξάρτητη Επιτροπή εναντίον της Διαφθοράς ξεκίνησε μεν τις εργασίες της με περιορισμένο, όμως, προσωπικό. Υπάρχουν ανησυχίες για περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφορίες επηρεάζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα του ελέγχου των Οικονομικών Δημοσίων Οργανισμών. Ελαττώματα υπάρχουν επίσης στους όρους αποτελεσματικότητας των ερευνών και των διώξεων και αποτελέσματα υψηλού επιπέδου υποθέσεων διαφθοράς ακόμα απουσιάζουν. Το νομοθετικό πλαίσιο του λόμπι συνεχίζει να βελτιώνεται, ενώ το σύστημα δήλωσης Κεφαλαίου παραμένει ελλιπές, εφόσον η σχετική νομοθετική πράξη εκκρεμεί στη Βουλή.
H υλοποίηση προνοιών σε σχέση με τη σύγκρουση συμφερόντων για μέλη της Βουλής συνεχίζεται και δεν ελήφθησαν περαιτέρω μέτρα όσον αφορά παρόμοιες πρόνοιες για τη δημοσία υπηρεσία. Υπήρξε πρόοδος για την αναθεώρηση διορισμού των Δικαστών στα Ανώτατα Δικαστήρια έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για δικαστικούς διορισμούς. Η επιτροπή συνέστησε στην Κυπριακή Δημοκρατία να ενισχύσει την ανεξαρτησία και την ευθύνη της Υπηρεσίας Διώξεων με την προσθήκη δυνατότητας αναθεώρησης των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα να μην διώξει ή να διακόψει τη δίωξη λαμβάνοντας υπόψη ευρωπαϊκά πρότυπα».
Οι μισθοί των λειτουργών της Εισαγγελίας πρέπει να εξισωθούν με εκείνους των δικαστικών λειτουργών και να καθιερωθεί ένα Εισαγγελικό Συμβούλιου το οποίο να αποφασίζει την πρόσληψη, προαγωγές, απόλυσης και πειθαρχική δίωξη των νομικών λειτουργών. Το δικηγορικό σώμα εξέφρασε την άποψη ότι χρειάζεται η δημιουργία του διευθυντή των ποινικών διώξεων.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του 2022 η Κύπρος είναι το μόνο μέλος που δεν έχει έλεγχο των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα να διώξει ή να διακόψει ποινικές διαδικασίες, γεγονός που δημιουργεί ανησυχίες. Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα , η απουσία θεραπειών εναντίον των αποφάσεων της Εισαγγελίας να μη διώξει έχει ως αποτέλεσμα ένα σοβαρό κίνδυνο έλλειψης λογοδοσίας. Κάθε εξουσία να ξεκινήσεις , να σταματήσεις και να διακόψεις ποινική δίωξη που δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο δεν υπάρχει συμμόρφωση με τις υφιστάμενες έννοιες του κράτους δικαίου. Τα μεγαλύτερα προβλήματα της έλλειψης λογοδοσίας δημιουργούνται όταν οι Εισαγγελείς αποφασίζουν να μην διώξουν».
Η έκθεση συνεχίζει αναφερόμενη σε μειονεκτήματα που αφορούν την ποιότητα της δικαιοσύνης παρά την πρόοδο που υπήρχε, «σημειώνοντας κυρίως την υπερβολική διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών, παραθέτοντας και αριθμούς». Έπειτα όσον αφορά την διαφθορά, σημειώνεται ότι «η Κύπρος είναι 21η στην ΕΕ και 51η παγκοσμίως. Το 2023 το 92% των ερωτηθέντων θεωρούν τη διαφθορά διαδεδομένη και 58% αισθάνονται ότι επηρεάζονται καθημερινά στην καθημερινή τους ζωή. Η ανεξάρτητη αρχή εναντίον της διαφθοράς άρχισε να λειτουργεί με περιορισμένους πόρους. Στους ελέγχους του το Ελεγκτικό Γραφείο αντιμετώπισε ορισμένες ελλείψεις που μπορούν να οδηγήσουν στη διαφθορά, ειδικότερα όσο αφορά την έγκριση σοβαρών δημοσίων συμβάσεων χωρίς προσφορές. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν και τους περιορισμένους πόρους που επηρεάζουν τις έρευνες τα αποτελέσματα υψηλού επιπέδου διαφθοράς απουσιάζουν».
Η έκταση της έκθεσης με εμποδίζει να προβώ σε περαιτέρω αναφορά των ευρημάτων έκθεσης. Πιστεύω ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης πρέπει να μεταφραστεί και να δοθεί στην δημοσιότητα για ενημέρωση του κοινού.
