Όσα ιδεώδη κοσμούν τον ανώτερο άνθρωπο αναβλύζουν από τις πηγές του αρχαίου Ελληνισμού. Και είτε οφείλονται σε εμπνεύσεις του καθ’ ημέραν βίου είτε εκπηγάζουν από τη σοφία των μεγάλων κεφαλαίων του έθνους μας. Και αποσκοπούν στη διδασκαλία των ιδεών που φωτίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων και στηρίζουν σαν τους δωρικούς κίονες τις στέγες των Παρθενώνων του πολιτισμού.

Είναι οι ηθικοί νόμοι που συνθέτουν τη μελωδία της εξελιγμένης γνώσης προσωπικοτήτων που μέσα στον πανδαμάτορα χρόνο σφράγισαν τα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής δόξας. Και γράφτηκαν με αίμα ηρωικά δείγματα των ιδεωδών που λαμπρύνουν το πέρασμα του λαού μας από τον ιστορικό χρόνο, όπως του Αυξεντίου, του Μάτση, του Παλληκαρίδη και των άλλων ηρωομαρτύρων της ΕΟΚΑ. Κι αυτός ο χώρος υπήρξε ο αγωνιστικός ναός των ωραιοτέρων αρετών του λαού μας.

Της ανδρείας. Απέδρασαν κι έπεσαν στις μάχες 7. Είναι μαρμαρωμένοι στα περιαύλια των Κρατητηρίων-Μαρτύρησαν 3362. Είναι πολιτικοί κρατούμενοι που γρονθοκόπησαν το πρόσωπο της αγγλοκρατίας και ύψωσαν την ψυχή των Ελλήνων στην αιώνια δόξα. Μαρτύρησαν στα δοκιμαστήρια της αρετής, της γενναιοψυχίας. Της ανθρωπιάς. Επαναλαμβάνω την άγνωστη ιστορία του Μάτση στην Κερύνεια, λίγο πριν τη θυσία του στο Δίκωμο:

Μια μέρα έφθασε με τον ταχυδρόμο της ΕΟΚΑ μια επιστολή που πληροφορούσε τον Τομεάρχη «Μιλτιάδη» ότι ο κομμουνιστής «…» ύβριζε τους αγωνιστές και τα ιδεώδη του αγώνα της ΕΟΚΑ και υπέβαλλε την «ανάγκη εκτέλεσης» του υβριστή. Διάβασε το γράμμα ο Μιλτιάδης και ρώτησε τον ιδιοκτήτη του σπιτιού που τον φιλοξενούσε και στη θετική απάντησή του, ζήτησε να τον οδηγήσει στη διεύθυνση του αποστολέα. Έφτασαν στο σπίτι, ήταν νύχτα, άνοιξε ο άνθρωπος κι ο άγνωστος επισκέπτης συστήθηκε: Είμαι ο Κυριάκος Μάτσης, δραπέτης από τα Κρατητήρια και θέλω να μιλήσω μαζί σου, αν συμφωνείς.

Στον Αγιο Γεώργιο

Ο άνθρωπος εξεπλάγη, βέβαια, αλλά άνοιξε την πόρτα και καλωσόρισε τον ξένο. Εκατσαν στο σαλόνι κι ο Μάτσης τον πληροφόρησε: Αγαπητέ μου κάποιος σε κατηγόρησε ότι βρίζεις την ΕΟΚΑ και τους αγωνιστές. Είναι αλήθεια; Κι ο ιδιοκτήτης ξαφνιασμένος και συγκινημένος απάντησε: Κύριε, είμαι Αριστερός, αλλά και Ελληνας. Τιμώ τον αγώνα κι εσάς τους αγωνιστές, Επιθυμώ να υπηρετήσω στην ΕΟΚΑ και γυρεύω έναν τρόπο επικοινωνίας για να συμμετάσχω στον αγώνα. Ουδέποτε ύβρισα τον αγώνα και όσους μάχονται για την ελευθερία…

Ο Τομεάρχης συγχάρηκε τον οικοδεσπότη κι οι δυο βγήκαν στην πίσω αυλή. Είδε ο «Μιλτιάδης» το περιβόλι με τις πορτοκαλιές, πλησίασε μια μικρή λεμονιά και ρώτησε: Τι θα ‘λεγες ν’ ανοίξουμε εδώ ένα κρησφύγετο; Συμφώνησε ο συναγωνιστής κι έτσι έγινε το πηγάδι- κρησφύγετο στον Άγιο Γεώργιο. Τραβούσαν τη λεμονιά, άνοιγε η είσοδος, κατέβαινε ο αγωνιστής και κρυβόταν στα έγκατα. Λίγες μέρες μετά ο Μάτσης συνοδευόμενος από τον καταζητούμενο αντάρτη μ. Γρηγόρη Ευτυχίου, που με τιμούσε με τη φιλία του, ξεκίνησε για το Δίκωμο.

Στο δρόμο έστειλε τον Γρηγόρη στο «πηγάδι», όπου έμεινε αποκλεισμένος 26 μερόνυχτα χωρίς φαγητό και νερό κι ο ίδιος συνέχισε την ανάβαση στον θάνατο, στο Δίκωμο, στο κρησφύγετο του Κύπρου Ταραμουντά και απ’ εκεί προωθήκε στο σπίτι του Κυριάκου Διάκου… Εκεί, προδομένο τον βρήκαν οι Εγγλέζοι στο κρησφύγετο. Αρνήθηκε να παραδοθεί και τον σκότωσαν με χειροβομβίδα.
Ο Κυριάκος δεν μπορούσε να πολεμήσει όπως ήθελε γιατί για να βγεί από την τρύπα έπρεπε να στηρίζεται στα δυο του χέρια, χωρίς να κρατά το όπλο…» Αν θα βγω θα βγω πυροβολώντας», φώναξε από τα βάθη του πηγαδιού. Κι η απάντηση ήταν ο αντίλαλος της βροντής του Λεωνίδα από τις Θερμοπύλες του 480, η άγια κραυγή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου της 29ης Μαΐου 1453, η ιαχή του Κολοκοτρώνη του 1821, η προσταγή του Διγενή του 1955,η ευχή της Παναγίας των ελληνικών αιώνων, το κλάμα των γενεών της τουρκοκρατίας, ο πόθος του έθνους από το μέλλον.

Οι δύο συναγωνιστές του

Ήταν η 19η Νοεμβρίου 1958. Μαζί του ήταν ο Κωσταρής κι ο Σοφιόπουλος. Διατάχθηκαν να βγούν από το κρησφύγετο. Υπάκουσαν. Ενώ βγαίναμε, είπε ο Κωσταρής, είδα τον Κυριάκο ν’ ακουμπά την κάννη του αυτόματου του στο σαγόνι του. Ακούσαμε ένα πυροβολισμό κι αμέσως μετά την έκρηξη της χειροβομβίδας που έριξε ο Φράνκ Ντέϊβις στο κρησφύγετο… Εμείς παραμένουμε σημαιοφόροι των ιδεών μας. Αρραγές σύνθημά μας ο αταλάντευτος αγώνας της απελευθέρωσης. Ανάμεσα γης, ψυχής και ουρανού κυματίζει η σημαία μας. Η γαλανόλευκη των αιώνων. Όσοι πιστοί προσέλθετε.
Ο Κυριάκος υψώθηκε μέσα από τον τάφο του, ήρωας της Φυλής. Κι από τα ουράνια ύψη της αθανασίας τραγουδά το ατέλειωτο εμβατήριο της απελευθέρωσης.

Το τραγούδι του Γρηγόρη, του Ευαγόρα, του Ηλία, του Σταύρου, όσων δοκιμάστηκαν στα στρατόπεδα κρατουμένων για την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ένωση τη λευτεριά. Το εμβατήριo της λευτεριάς που σαν δραματικό κάλεσμα χτυπά τις καρδιές των απανταχού Ελλήνων και μεταδίδει το ιερό χρέος όσων έπεσαν στις μάχες, όσων έψαλαν τη λευτεριά από την κρεμάλα, όσων αποχαιρέτησαν τον κόσμο από το ιλιγγιώδες στροβίλισμα του Αχέροντα, όσων χαιρετούν τον χρόνο με τους αγέραστους πόθους του λυτρωμού της αγαπημένης πατρίδας… Σύμπαντος του Γένους που αναπνέει την αύρα της ανθρωπιάς σαν ζωογόνα πνοή της εθνικής ύπαρξης στην αιωνιότητα. Από τον χαμένο χρόνο των κομμάτων που φοβούνται ότι θα πνιγούν πάλι στην απαξίωση γιατί ξεχνούν εκείνους στους οποίους οφείλει την ύπαρξή της η προδομένη Κύπρος. Ο σαρκασμός στιγματίζει τη νέα νοοτροπία

«Εκεί που κρέμαγαν οι ήρωες τ’ άρματά τους κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια τους».
Θα μου πείτε πως οι παλαιότεροι άφησαν τον Μιαούλη να πεθάνει στα 68 πάφτωχος, φυματικός, τον Μιλτιάδη παραγνωρισμένο στα 65, τον Σωκράτη στα 71 θανατοποινίτη, τον Φειδία εξόριστο στα 66, τον Δημοσθένη με το δηλητήριο να του τρώει τα σπλάχνα, τον Αριστείδη στα 72 από πείνα, τον Πυθαγόρα από πείνα, τον Βενιζέλο καταδικασμένο σε θάνατο για…προδοσία! Μα ιδού γιατί το Έθνος θάφτηκε στην αχαριστία… Τα μελετούν οι κομματάρχες μας στον τρέχοντα χρόνο;
Ρώτησαν να μάθουν για τους αγωνιστές που πεθαίνουν ξεχασμένοι με συντροφιά τους πόνους των βασανιστηρίων, πατημένοι από τους θεομπαίχτες στα στήθη; Ρώτησαν για κάποιο Νεοκλή, κάποιο Ευριπίδη, κάποιο Αριστοκλή, κάποιο Παντελίδη που πέθαναν δολοφονημένοι τον Αύγουστο του 1961 και 1962 από άγνωστα κομματόσκυλλα που νέμονται τα κρατικά ταμεία στα γηρατειά τους;

*Πρόεδρος των Συνδέσμων
Αγωνιστών της ΕΟΚΑ.