Το πρώτο από μια σειρά άρθρων για την κατάρρευση της αγοράς ηλεκτρισμού

Η αγορά ηλεκτρισμού στην Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταρρεύσει πλήρως. Το απλό γεγονός της παροχής ρεύματος σε υποστατικά δεν μπορεί να αποπροσανατολίζει από την τραγική πραγματικότητα.

Το πλέον οδυνηρό είναι ότι έχουν καταρρεύσει όλες ανεξαιρέτως οι επιμέρους αγορές που συναποτελούν την αγορά ηλεκτρισμού:

1. Η αγορά παραγωγής 2. Η αγορά προμήθειας 3. Η αγορά μεταφοράς και διανομής 4. Η (ανύπαρκτη) αγορά αποθήκευσης.

Με μια σειρά από άρθρα στον Φιλελεύθερο, θα επιχειρήσω να καταγράψω γεγονότα και εμπειρίες από τα 17 χρόνια ενασχόλησης μου με την κυπριακή αγορά ενέργειας και να προβώ σε κάποιες εισηγήσεις για το μέλλον της αγοράς.

Επάρκεια, ρύποι και Δεκέλεια

Στην αγορά παραγωγής παρουσιάζονται κρίσιμα δομικά και λειτουργικά προβλήματα που ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμη και σε έλλειψη επάρκειας ρεύματος. Στην παρούσα φάση λειτουργούν 5 μονάδες της ΑΗΚ στον Σταθμό Βασιλικού, με σύνολο εγκατεστημένης ισχύος το οποίο δεν θα είναι επαρκές τα επόμενα χρόνια για να καλύψει την προβλεπόμενη αυξημένη ζήτηση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Υπoυργός Ενέργειας: Πρέπει να αναβαθμιστεί ο Σταθμός ΑΗΚ στη Δεκέλεια 

Οι μονάδες αυτές, λόγω μεγέθους και τεχνολογίας, δεν έχουν την ταχύτητα απόκρισης που απαιτείται, προκειμένου να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικά και με λελογισμένο κόστος οι ανάγκες κάλυψης της ζήτησης, η εποχικότητα ζήτησης και η ευστάθεια του συστήματος. Αντίθετα, οι μηχανές της Δεκέλειας, λόγω των τεχνικών τους χαρακτηριστικών και της γεωγραφικής τους θέσης, κρίνονται κρίσιμες για την ισορροπία και ευστάθεια του συστήματος.

Ο σταθμός Δεκέλειας αποτελείται και από απηρχειωμένους, ρυπογόνους ατμοστρόβιλους (6χ60 μεγαβάτ), οι οποίοι λειτουργούν προδήλως παράνομα και με κόστος δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ σε πληρωμές ρύπων. Η λειτουργία της Δεκέλειας είναι σωτήρια για την ευστάθεια του συστήματος, είναι όμως καταστροφική περιβαλλοντικά και οικονομικά για τη χώρα. Θα έπρεπε να είχε τερματιστεί εδώ και πολλά χρόνια, όμως η ΡΑΕΚ, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας και η Υπηρεσία Περιβάλλοντος δεν ασκούν την αρμοδιότητα τους, υπό το βάρος της ενεργειακής κατάστασης και των πιέσεων της ΑΗΚ.

Οι ρύποι που εκλύονται από τη Δεκέλεια είναι επικίνδυνης φύσεως για το περιβάλλον και ενδεχομένως για την υγεία των περίοικων. Εντούτοις, όλοι στρουθοκαμηλίζουν για ένα ζήτημα ασφάλειας και υγείας, που κοστίζει εκατομμύρια στον Κύπριο φορολογούμενο. Ο ίδιος ο πρόεδρος της ΑΗΚ ανέφερε ότι το κόστος των ρύπων αποτελεί το 25% του κόστους ρεύματος.

Οι νέοι σταθμοί και τα ευτράπελα με LNG

Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις άδειες για την ανέγερση (ιδιωτικών) σταθμών συμβατικής παραγωγής και προγραμματίζεται η λειτουργία έκτης μονάδας της ΑΗΚ στο Βασιλικό. Οι εταιρείες PEC και Paramount φαίνεται εκ πρώτης όψεως να βρίσκονται σε καλό στάδιο σε σχέση με τον προγραμματισμό ανέγερσης τους. Αυτό όμως που δεν εξηγείται στη δημόσια σφαίρα είναι ότι καμία εκ των μονάδων αυτών δεν θα λειτουργήσει αν δεν αφιχθεί στην Κύπρο φυσικό αέριο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής και αν δεν διασυνδεθούν οι εν λόγω μονάδες με το εσωτερικό δίκτυο μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου, το οποίο ανέλαβε να δημιουργήσει η ΔΕΦΑ.

Η ΔΕΦΑ απέστειλε προσχέδια συμβάσεων στις εταιρείες συμβατικής παραγωγής, προκειμένου να διαπραγματευτούν τη διασύνδεση τους. Ο αρχικός προγραμματισμός προνοούσε οτι οι μονάδες αυτές θα λάμβαναν αέριο από τις εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης και αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΤΥΦΑ, θυγατρικής εταιρείας της ΔΕΦΑ στο Βασιλικό. Είναι γνωστά τα ευτράπελα με το έργο αυτό. Μια κοινοπραξία χωρίς καμία προηγούμενη εμπειρία στο αντικείμενο, κέρδισε παράνομα και παρά τις αντίθετες συστάσεις του Γενικού Ελεγκτή τη σύμβαση για το μεγαλύτερο ως τότε έργο υποδομής της χώρας. Το αποτέλεσμα επίσης γνωστό, πλήρης παραβίαση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του έργου, πρόσθετες οικονομικές απαιτήσεις από την κοινοπραξία, πρόσθετες πληρωμές δεκάδων εκατομμυρίων από τη Δημοκρατία, πλήρης άγνοια για την τελική ημερομηνία παράδοσης του έργου, πλήρης ανασφάλεια για την κατασκευαστική και λειτουργική ποιότητα του όποιου παραδοτέου.

Υπό το φως της ως άνω τραγελαφικής κατάστασης, η ΔΕΦΑ αδυνατεί να δεσμευτεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία παράδοσης αερίου στους αγοραστές παραγωγούς και αδυνατεί να δεσμευτεί στα χρονοδιαγράμματα δοκιμαστικής λειτουργίας και ολοκλήρωσης των συνδέσεων των δικτύων μεταφοράς και διανομής με τους σταθμούς αυτούς. Μάλιστα, οι εγκαταστάσεις της ΕΤΥΦΑ φέρονται να μην έχουν ακόμη λάβει τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις λειτουργίας από τη ΡΑΕΚ.

Από την άλλη, οι εταιρείες εύλογα αδυνατούν να προχωρήσουν με την ολοκληρωμένη κατασκευή των μονάδων τους, αφού αν το πράξουν διακινδυνεύουν να δουν επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων να παραμένουν σε μη λειτουργήσιμη κατάσταση, λόγω έλλειψης του καυσίμου που καταγράφεται στην άδεια κατασκευής και λειτουργίας τους, δηλαδή το φυσικό αέριο.     

Τα feed in tariffs για τις ΑΠΕ

Προβληματική είναι η κατάσταση και στο μέρος της αγοράς παραγωγής από ΑΠΕ. Γνωρίζω την ιστορία των ΑΠΕ στην Κύπρο, αφού ασχολούμαι επαγγελματικά από το 2006, όταν οι ΑΠΕ ήταν όνειρο απατηλό για την εγχώρια πραγματικότητα του μονοπωλίου της ΑΗΚ και της συμβατικής παραγωγής.

Η αγορά ΑΠΕ ξεκίνησε επί διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια, με τα αποφασιστικά βήματα να γίνονται την τριετία 2008 – 2011. Το πλαίσιο χτίστηκε μέσω της υποχρέωσης της Κύπρου, στη βάση του κοινοτικού δικαίου, να υποβάλει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το 2010 – 2020 για την Ενέργεια και το Κλίμα. Η Κύπρος έως τότε είχε μηδενική παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, οι σκανδιναβικές χώρες, είχαν δεκαετίες λειτουργίας αγοράς ΑΠΕ, με τις εταιρείες να έχουν ήδη χτίσει ισχυρή κεφαλαιακή βάση και κερδοφορία.

Για να επιταχύνει τη διείσδυση των ΑΠΕ, η ΕΕ έδωσε τη δυνατότητα υποβολής σχεδίων επιδότησης της κατασκευής ή της λειτουργίας έργων ΑΠΕ. Η Κύπρος ορθά επέλεξε την επιδότηση της λειτουργίας αντί της κατασκευής, προκειμένου να δημιουργήσει ένα προβλέψιμο, ελκυστικό οικονομικό πλαίσιο και να προσελκύσει ποιοτικές επενδύσεις. Δημιουργήθηκαν καθεστώτα στήριξης, τα οποία εγκρίθηκαν από την ΕΕ, με τα λεγόμενα feed in tariffs, δηλαδή συμβόλαια με σταθερές τιμές αγοράς ενέργειας από τους παραγωγούς. Τα σχέδια αυτά δεν έγιναν ποτέ απόλυτα κατανοητά από παράγοντες εκτός αγοράς ενέργειας και αποτέλεσαν αντικείμενο κριτικής. Πολλοί αποκάλεσαν τις συμβάσεις «πλουσιοπάροχες», «σκανδαλώδεις» κτλ. Εντούτοις, η κριτική αυτή εδράζεται σε 2 εσφαλμένες προσεγγίσεις:

  1. Παραβλέπει ότι η ανάγκη της ΚΔ στις αρχές της δεκαετίας του 2010 ήταν η δημιουργία πάση θυσια έργων ΑΠΕ λόγω νομικά δεσμευτικών υποχρεώσεων και ότι οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο ήταν μηδαμινές.
  2. Παραβλέπει ότι η αξιολόγηση του οικονομικού συμφέροντος των έργων αυτών δεν γίνεται αποσπασματικά (πχ σε μια στιγμή χαμηλού κόστους αποφυγής) αλλά σε βάθος 20ετίας, όση και η περίοδος των συμβάσεων των έργων με το Ταμείο ΑΠΕ.

Τα έργα αυτά απέφεραν στην Κύπρο, σχεδόν 15 χρόνια πριν, πέραν των 200MW ΑΠΕ, 147MW από αιολικά και τα υπόλοιπα από φωτοβολταϊκά. Πολλοί διερωτούνται γιατί προχώρησαν έργα αιολικής ενέργειας αντί φωτοβολταϊκά. Η απάντηση είναι απλή: επειδή η εγκατάσταση όγκου εγκατεστημένης ισχύος τότε ήταν τεχνολογικά, χωροθετικά και οικονομικά εφικτή μόνο με αιολική ενέργεια. Έκτοτε, τα φωτοβολταϊκά έχουν κάνει άλματα εξέλιξης και έχουν καταστεί η προσφιλέστερη τεχνολογία ΑΠΕ.

Τα τραγικά λάθη της δεκαετίας 2010 – 2020 για την αγορά ΑΠΕ

Μετά από το πρώτο αυτό σημαντικό βήμα στη δημιουργία αγοράς παραγωγής ΑΠΕ, τη δεκαετία 2010 – 2020 έγιναν συναπτά τραγικά λάθη, που έμελλε να καθορίσουν για τα επόμενα χρόνια το πεδίο της αγοράς παραγωγής:

  1. Για μικροπολιτικούς λόγους και λόγω αλλότριων οικονομικών συμφερόντων παρεμποδίστηκε η συμφωνία που επιτεύχθηκε με την εταιρεία Shell για εισαγωγή από την ΑΗΚ φυσικού αερίου (δείτε πχ https://www.sigmalive.com/archive/news/local/340477).
  2. Η Βουλή απέτυχε πλήρως να εναρμονίσει στο τέλος του 2012 το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο της ΕΕ με την εγχώρια νομοθεσία, κρατώντας ουσιαστικά κλειστή και πλήρως εξαρτώμενη την αγορά ηλεκτρισμού από τα συμφέροντα της ΑΗΚ. Αυτό, παρά τις σαφείς γραπτές παραστάσεις αριθμού συμμετεχόντων στη δημόσια διαβούλευση και στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τις σαφείς παραβιάσεις του Κοινοτικού Δικαίου (πχ οικονομική, νομική, λειτουργική ανεξαρτησία ΔΣΜΚ)
  3. Ξεκινησε το 2014 η ατέρμονη διαδικασία για την υιοθέτηση του νέου μοντέλου αγοράς από τη ΡΑΕΚ και υιοθετήθηκε το μοντέλο net pool, χωρίς καμία προετοιμασία και δομικό εξορθολογισμό της αγοράς (ιδέτε πχ https://www.sigmalive.com/archive/news/local/340477). Το νέο μοντέλο αγοράς, μια σχεδόν δεκαετία μετά την υιοθέτηση του με Ρυθμιστική Απόφαση της ΡΑΕΚ, δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί.
  4. Προωθήθηκε μειοδοτικός διαγωνισμός για αγορά ηλεκτρισμού από ΑΠΕ χωρίς να γίνει κανένας εκσυγχρονισμός των αδειοδοτικών διαδικασιών. Πολλά έργα δεν υλοποιήθηκαν και οι μειοδοτικοί διαγωνισμοί, κακώς, δαιμονοποιήθηκαν. Στη Γερμανία, χώρα με μικρότερο φ/β δυναμικό από την Κύπρο, ολοκληρωθηκε την προηγούμενη βδομάδα μειοδοτικός διαγωνισμός με μέση τιμη αγοράς ενέργειας από παραγωγούς Ευρώ 0.1018/kWh.
  5. Τερματίστηκαν άκαιρα και πρόωρα τα σχέδια επιδότησης παραγωγής από ΑΠΕ (στην Ελλάδα ακόμη η βιομάζα επιδοτείται). Αντ’ αυτού, υιοθετήθηκε ενδιάμεσο μοντέλο αγοράς, με σοβαρές στρεβλώσεις, προς όφελος μικρού αριθμού παικτών της αγοράς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ελληνική ενίσχυση σε EuroAsia

Οι επιλογές για τη Δεκέλεια

Το ζήτημα της Δεκέλειας δεν είναι καινούργιο. Είχε καταστεί σαφές εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια, όταν η Κύπρος ανέλαβε δεσμευτικές υποχρεώσεις συμμόρφωσης με όρια εκπομπής ρύπων. Οι επιλογές που υπήρχαν ήταν σαφείς:

  1. Είτε η Δεκέλεια θα έκλεινε λόγω παραβίασης κοινοτικού κεκτημένου και διεθνών συμβάσεων
  2. Είτε θα επενδύονταν από την ΑΗΚ δεκάδες εκατομμύρια για την εγκατάσταση αντιρρυπαντικών μονάδων στις απηρχειωμένες ΜΕΚ
  3. Είτε ο σταθμός της Δεκέλειας θα έπρεπε να ιδιωτικοποιηθεί, προκειμένου το κόστος εκσυγχρονισμού του να βάραινε ιδιώτη επενδυτή.  

Δυστυχώς, όπως συμβαίνει συνήθως στην Κύπρο, δεν έγινε απολύτως τίποτα. Έτσι, ένα πρόβλημα που μπορούσε να επιλυθεί σχετικά ανώδυνα προ δεκαετίας, έχει καταστεί καταστροφικό στο σήμερα.

Αποθήκευση με τη διαδικασία του κατεπείγοντος

Το 2022 η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), επί προεδρίας Ανδρέα Πουλλικκά (νυν πρόεδρος ΡΑΕΚ), υιοθέτησε τη σοβαρότερη ρυθμιστική παρέμβαση στην αγορά παραγωγής σε σχέση με τις ΑΠΕ: Προκειμένου να δημιουργηθεί ζωτικός χώρος για πραγματικό ανταγωνισμό, η ΡΑΕΚ απαγόρευσε στην ΑΗΚ να παράγει η ίδια ενέργεια από ΑΠΕ. Η απόφαση αυτή, αν και αντιδημοφιλής για την ΑΗΚ και τους εργαζόμενους της, ήταν μια γενναία και αναγκαία πράξη.

Η ΑΗΚ είναι μια καθετοποιημένη επιχείρηση στην αγορά ηλεκτρισμού. Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρισμού, ο μεγαλύτερος προμηθευτής, ο ιδιοκτήτης του συστήματος μεταφοράς και διανομής και ο διαχειριστής συστήματος διανομής. Διαθέτει δεσπόζουσα θέση σε όλες τις αγορές, πλην της (ανύπαρκτης) αγοράς αποθήκευσης και της αναδυόμενης αγοράς παραγωγής και προμήθειας από ΑΠΕ. Η ΡΑΕΚ επιχείρησε να δημιουργήσει χώρο στο παραγωγικό ισοζύγιο για τα πέραν των 700MW αδειοδοτημένων εγκαταστάσεων ΑΠΕ (κυρίως φωτοβολταϊκών) από ιδιώτες, που υπήρχαν κατά τον ουσιώδη χρόνο, αναμένοντας σύνδεση και κατασκευή. Επίσης, η ΡΑΕΚ επιχείρησε να κρατήσει το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς παραγωγής από ΑΠΕ για τον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να δημιουργήσει περιβάλλον οικονομικής προβλεψιμότητας, κερδοφορίας και βιωσιμότητας, αλλά χωρίς μακροχρόνιες συμβάσεις εγγυημένων διατιμήσεων.

Η ΡΑΕΚ είναι η ισχυρότερη Ρυθμιστική Αρχή στην Κύπρο σε εύρος εξουσιών και αρμοδιοτήτων. Ασκεί ex – ante (εκ των προτέρων) ρυθμιστικό ρόλο, δηλαδή πρέπει να δρα ενεργητικά, προκειμένου να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις στην αγορά.

Η ΡΑΕΚ θα έπρεπε να ασκήσει με περισσότερη τόλμη και με δραστικότερες παρεμβάσεις το ρόλο που της απέδωσε το κοινοτικό κεκτημένο. Ισχυρότερες ρυθμιστικές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να γίνουν:

  • Στο ζήτημα των ατέρμονων αδειοδοτικών διαδικασιών και του μοντέλου αγοράς, που σκοτώνουν το επενδυτικό κλίμα και συντηρούν τις κλειστές αγορές
  • Στο ζήτημα του δεκαετούς πλάνου ανάπτυξης του δικτύου, που προχωρεί με ρυθμούς που δεδομένα ανατρέπουν τις υποχρεώσεις μας δυνάμει του Fit for 55, του Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα 2020 – 2030 και της πράσινης μετάβασης
  • Στο ζήτημα της ανεξαρτησίας του ΔΣΜΚ και του ΔΣΔ
  • Στα ζητήματα που αφορούν το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου, με ενδεχόμενη κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΦΑ.

Αποκοπή ενέργειας από έργα ΑΠΕ

Ένα κρίσιμο ζήτημα που σύντομα θα κληθεί να αντιμετωπίσει η ΡΑΕΚ είναι αυτό της αποκοπής ενεργού ισχύος από έργα ΑΠΕ. Πρόσφατα υιοθετήθηκε νομοθεσία που υποχρεώνει την τοποθέτηση ripple control σε οικιακούς και μικρούς εμπορικούς καταναλωτές (η συντριπτική πλειοψηφία ενταγμένοι στο net metering). Στόχος, να δοθεί η δυνατότητα αποκοπής της παραγωγής από τέτοια έργα, προκειμένου να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήματος.

Τέτοιες αποκοπές και μάλιστα σε διερυνόμενη κλίμακα γίνονται ήδη στα μεγάλα έργα ΑΠΕ. Η νομιμότητα τους είναι τουλάχιστον επισφαλής, αφού οι ΑΠΕ έχουν προτεραιότητα πρόσβασης στο δίκτυο και οι παραγωγοί/αδειούχοι έχουν δικαιώματα και δικαιολογημένες προσδοκίες, που παραβιάζονται με τις αποκοπές. Τα μοντέλα βιωσιμότητας που υποβάλλονται και στη ΡΑΕΚ κατά την αδειοδότηση έχουν συγκεκριμένη πρόβλεψη παραγωγής, η οποία παραβιάζεται από τις αποκοπές.

Ήταν σαφές και στον πλέον αδαή ότι με τη μαζική αδειοδότηση (και σταδιακή κατασκευή) έργων ΑΠΕ θα καταλήγαμε σε εκτεταμένες αποκοπές. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε με την υιοθέτηση του net metering και του net billing, των μοναδικών διεξόδων για πραγματική μείωση του κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Διασύνδεση και αποθήκευση

Μοναδική λύση για αποτροπή των αποκοπών, η διασύνδεση της Κύπρου με άλλα συστήματα (EuroAsia Interconnector) και η αποθήκευση ενέργειας. Με το Euroasia Interconnector να δρομολογείται για το 2028, η αποθήκευση ενέργειας καθίσταται επείγουσα ανάγκη, δεδομένων των δεσμευτικών στόχων για ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (και όχι παραγωγή) ενέργειας από ΑΠΕ. Αν το ρεύμα από ΑΠΕ δεν καταναλώνεται, τότε δεν προσμετράται στις μετρήσεις για τους στόχους για ΑΠΕ.

Γνωρίζω ότι έγινε πρόταση στη ΡΑΕΚ και στο Υπ. Ενέργειας για δημιουργία θεσμικού και εμπορικού πλαισίου αποθήκευσης από το 2014. Η πρόταση αφορούσε αντλησιοαποταμίευση (pump storage) στην περιοχή Άλασσας. Η πρόταση δεν έτυχε σοβαρής εξέτασης.

Η ανυπαρξία στρατηγικής και στο ζήτημα αυτό είναι προφανής. Παρά την εισαγωγή πρόνοιας στο Ταμείο Ανάκαμψης για μικρά αποκεντρωμένα έργα αποθήκευσης, κανένας σοβαρός σχεδιασμός για αποτελεσματική υλοποίηση μεγάλων κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης δεν υφίσταται και τα έργα αποκεντρωμένης αποθήκευσης δεν έχουν ακόμη προκηρυχθεί, με τη χώρα να έχει τραγικά ποσοστά απορρόφησης πόρων από το Ταμείο.

Η Ελλάδα προχώρησε με προκήρυξη διαγωνισμού για αριθμό εγκαταστάσεων αποθήκευσης, υιοθετώντας τη μέθοδο διατίμησης του arbitrage. Η προκήρυξη ακολουθεί μια επανάσταση στον τομέα των ΑΠΕ στην Ελλάδα, που ανέβασε τη χώρα στην κορυφή της ελκυστικότητας για επενδύσεις ΑΠΕ (πίνακας RECAI).

Η Ευρ. Επιτροπή υιοθέτησε το REPOWER EU, ένα πλάνο ενεργειακής αυτονομίας, ασφάλειας και πράσινης μετάβασης, για απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Προκειμένου να υλοποιηθεί σύντομα, η ΕΕ εξέδωσε νομοθετικά κείμενα για παράκαμψη των κανόνων σύναψης δημοσίων συμβάσεων και αποκλίσεις από τη νομοθεσία κρατικών ενισχύσεων (https://competition-policy.ec.europa.eu/state-aid/ukraine_en). Αυτές οι πρόνοιες βοήθησαν πχ τη Γερμανία να εγκαταστήσει σταθμό εισαγωγής LNG σε χρόνο που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ (https://www.dw.com/en/germany-scholz-opens-countrys-first-lng-terminal/a-64134715).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αχίλλειος πτέρνα η ΔΕΦΑ για σύνδεση ηλεκτροπαραγωγών σταθμών με το τερματικό LNG

Η υιοθέτηση των προνοιών αυτών είναι η μόνη προοπτική σωτηρίας της ενεργειακής αγοράς της Κύπρου. Τυχόν προώθηση σχεδιασμών με την ταχύτητα που προωθούνται σήμερα, θα οδηγήσει σε τραγικά αδιέξοδα, με ασύλληπτο οικονομικό κόστος. Πρέπει να προωθηθεί με τη διαδικασία του κατεπείγοντος η δημιουργία κεντρικού συστήματος αποθήκευσης με μπαταρίες, χωρητικότητας μεταξύ 75 – 100MW. Το κόστος θα είναι περί τα 100 εκ. ευρώ, αν υποθέσουμε ότι το μέσο κόστος είναι περί το 1εκ. ευρώ/MW.

Το σύστημα αποθήκευσης θα ενεργεί σαν επέκταση του δικτύου, στηρίζοντας την ευστάθεια του και αποτρέποντας εκτεταμένες αποκοπές ενεργού ισχύος. Θα μπορούσε το σύστημα να υλοποιηθεί από την ΑΗΚ, με ταυτόχρονη διατήρηση της απαγόρευσης εισόδου της ΑΗΚ στην παραγωγή ΑΠΕ.

Θα μπορούσε επίσης να προκηρυχθούν αποκεντρωμένα συστήματα αποθήκευσης για ιδιώτες, διατηρώντας κάποιο ανταγωνισμό και στην αγορά αποθήκευσης, με την ΑΗΚ να έχει κεντρικό ρόλο μέσω ανεξάρτητης νομικά, οικονομικά και λογιστικά, οντότητας, που θα διαχειρίζεται το κεντρικό σύστημα αποθήκευσης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η κεφαλαιουχική επένδυση, θα μπορούσε να εξεταστεί και η σύμπραξη της ΑΗΚ με ιδιώτες επενδυτές.   

* Δικηγόρος c.prountzos@pplegal.com.cy