Η 15η Ιουνίου έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως παγκόσμια ημέρα ενημέρωσης για την κακοποίηση των ηλικιωμένων, αναγνωρίζοντας αυτό το φαινόμενο ως ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα. Η κακοποίηση, κακομεταχείριση ή εκμετάλλευση ηλικιωμένου περιλαμβάνει οποιαδήποτε ενσυνείδητη, σκόπιμη ενέργεια που προκαλεί βλάβη ή σοβαρό κίνδυνο πρόκλησης βλάβης σε ένα ηλικιωμένο άτομο στο σωματικό, ψυχοσυναισθηματικό ή οικονομικό τομέα.

H σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική κακοποίηση, η εκμετάλλευση, η παραμέληση και η εγκατάλειψη ηλικιωμένων αποτελούν καταδικαστέες πράξεις που θα πρέπει να καταγγέλλονται και όχι να αποσιωπώνται. Η κοινωνία πρέπει να μπορεί να αναγνωρίζει σημάδια τα οποία δημιουργούν υποψίες για κακοποίηση. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται όχι μόνο οι σωματικές ενδείξεις (μώλωπες, τραυματισμοί, καψίματα κ.α.) αλλά και οι απότομες συνήθως αλλαγές στη συμπεριφορά του ηλικιωμένου (θλίψη, σύγχυση, εσωστρέφεια, απομόνωση, απόσυρση από τη ζωή). Από έρευνες έχει διαφανεί ότι η πιο συχνή μορφή κακοποίησης είναι η συναισθηματική κακοποίηση και η οικονομική εκμετάλλευση.

Οι υπάρχουσες μελέτες για τη βία κατά ηλικιωμένων ατόμων, εκτιμούν ότι ο επιπολασμός αυτής κυμαίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ του 1% και 35%. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περίπου ένα στα έξι άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω έχουν βιώσει κάποια μορφή κακοποίησης σε κοινοτικές δομές τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ αναμένεται αύξηση στην κακοποίηση ηλικιωμένων καθώς πολλές χώρες παρουσιάζουν ραγδαία γήρανση των πληθυσμών τους. Παρόλα αυτά, ο ΠΟΥ θεωρεί ότι αυτοί οι αριθμοί ίσως αντανακλούν μόνο ένα μικρό μέρος των πραγματικών περιπτώσεων, ενώ ειδικοί πιστεύουν ότι η κακοποίηση ηλικιωμένων είναι υπο-καταγραφόμενη σε ποσοστό 80%. Αυτά τα δεδομένα ή τουλάχιστον πολύ κοντά σε αυτούς τους αριθμούς βρίσκεται και η χώρα μας.

Δυστυχώς, η κοινωνία για ακόμη μια φορά συνεχίζει να παραμένει αμέτοχη και ανήμπορη να αντιδράσει μπροστά σε αυτά τα σιωπηρά εγκλήματα, τα οποία τις πιο πολλές φορές συμβαίνουν στο ιδιωτικό περιβάλλον των ηλικιωμένων αλλά ακόμη και σε δημόσια/ιδιωτικά νοσηλευτήρια και οίκους ευγηρίας, με θύτες τα ίδια τα μέλη της οικογένειάς τους, τις οικιακές βοηθούς ή γενικότερα τα άτομα που τους φροντίζουν. Οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας δυσκολεύονται να καταγγείλουν αυτά τα περιστατικά διότι φοβούνται εκδικητικές συμπεριφορές από τους ίδιους τους θύτες. Επιπλέον, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ενώ θέλουν να προχωρήσουν σε καταγγελία δεν το κάνουν, γιατί έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς και στο σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης στην ολότητα του.

Το Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας Κύπρου υποστηρίζει ότι ο σεβασμός προς τους ηλικιωμένους είναι ένδειξη πολιτισμού της κάθε χώρας. Έτσι, μέσα από τις δράσεις του ευαισθητοποιεί και ενημερώνει το κοινό για τα θέματα κακοποίησης/παραμέλησης ηλικιωμένων και εκπαιδεύει την Αστυνομία Κύπρου στα θέματα κακοποίησης και επικοινωνίας. Παράλληλα, υιοθετεί και εισηγείται καλές πρακτικές και μέτρα ώστε να αναχαιτιστούν αυτά τα φαινόμενα που πλήττουν σοβαρά τη χώρα μας, ενώ προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ηλικιωμένων και το αναφαίρετο δικαίωμα τους στην ενεργό, υγιή και αξιοπρεπή γήρανση.

*Πρόεδρος, Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας Κύπρου