Ο Ερμής Τσιατίνης, με αφορμή τις απειλές του ηγέτη της Χεζμπολάχ κατά της Κύπρου, γράφει για τις στρατιωτικές βάσεις του Ακρωτηρίου και της Δεκέλειας.
Ένεκα των προειδοποιήσεων προς την Κυπριακή Δημοκρατία από τη Χεζμπολάχ, το πολυσυζητημένο θέμα των βρετανικών βάσεων ήλθε για πολλοστή φορά στην επικαιρότητα. Ήταν επόμενο κόμματα να σπεύσουν να το εκμεταλλευτούν. Από όσους κυβέρνησαν, κανείς δεν το ανέδειξε …αλλά εκτός κυβερνήσεως έχουν τις λύσεις! Συνηθισμένα πράγματα αφού πιστεύουν ότι ο κόσμος δεν έχει μνήμη. Ξανά η ερώτηση: «Είναι οι βρετανικές βάσεις κυρίαρχες;». Είμαι βέβαιος ότι οι νομικοί ξέρουν την απάντηση. Τι γίνεται όμως με μας τους μη κατέχοντες πτυχία και περγαμηνές;
Τα γεγονότα: Η Κύπρος ως αποικία της Βρετανίας άρχισε ένα αγώνα το 1955 για να κερδίσει το δικαίωμα να αποφασίσει το μέλλον της. Το 1959 βρέθηκε μια φόρμουλα που παρείχε ένα είδος ανεξαρτησίας στην Κύπρο. Ένα από τα ανταλλάγματα η παραχώρηση στη Βρετανία στρατιωτικών βάσεων στο νησί. Υπήρχε αντίρρηση από πολλούς για παραχώρηση βάσεων στην Βρετανία καθώς και για την έκταση των απαιτήσεων των Βρετανών .Ο Μακάριος δήλωσε ότι δεν θα συγκατατεθεί στην παραχώρηση 100 τετραγωνικών μιλίων για βάσεις. Στο τέλος, η έκταση ήταν 99 τετραγωνικά μίλια! Οι Βρετανοί έγιναν οι «νόμιμοι» ιδιοκτήτες των 99 τετραγωνικών την 16 Αυγούστου 1960, την ημέρα που γινόταν η ανακήρυξη της «ανεξαρτησίας» της Κύπρου. Ο Μακάριος είχε καταφέρει μια ουσιαστική νίκη στις διαπραγματεύσεις. Η Βρετανία αναγκάσθηκε να δεχθεί ότι σε περίπτωση εγκατάλειψης των βάσεων αυτές θα έπρεπε να δοθούν στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Μέχρι γύρω στο 1964 οι Βρετανοί πλήρωσαν περίπου 10 εκατομμύρια στην Κυπριακή Δημοκρατία για χρήση των εκτός βάσεων δρόμων και άλλων ευκολιών που παρείχε η Δημοκρατία. Σταμάτησαν να πληρώνουν με την δικαιολογία ότι «οι Τουρκοκύπριοι δεν αποτελούσαν πλέον μέρος της κυπριακής κυβέρνησης».
Από το 1960 οι βάσεις έχουν τη δική τους Αστυνομία, νομικό σύστημα και Δικαστήρια κ.λπ. Όταν το 1973 η Βρετανία έγινε μέρος αυτού που σήμερα αποκαλούμε Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Βρετανοί φρόντισαν ώστε οι κανονισμοί Συνθήκης της Ρώμης του 1957 –European Acquis– να μην έχουν ισχύ στα 99 τετραγωνικά μίλια των βάσεων. Δηλ. τα 99 τετραγωνικά μίλια δεν ήταν μέλος της ΕΕ ασχέτως του ότι οι βάσεις ήταν –κατά τους Βρετανούς– μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Και μετά την εισδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ το 2004, το γεγονός παραμένει ότι τα 99 τ.μ. δεν αποτελούν μέρος της Ένωσης.
Τα παραπάνω, νομίζω ότι αποδεικνύουν ότι οι βάσεις είναι κυρίαρχες . Δεν μας αρέσει, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Υπάρχει, όμως, πάντα και το «αλλά» (το άλλο μονοπάτι) που μπορούμε να το ακολουθήσουμε εάν μας συμφέρει και εάν έχει ελπίδες επιτυχίας. Toν Φεβρουάριο του 2019 το International Court of Justice (ICJ) αποφάσισε στην υπόθεση Mauritius V U.K ότι ο τρόπος που παραχωρήθηκε ανεξαρτησία στον Μαυρίκιο δεν ήταν ο ενδεδειγμένος («The process of decolonisation of Mauritius was not lawfully completed when Mauritius acceded to independence in 1968»). Στην απλή γλώσσα, η Βρετανία δεν είχε το δικαίωμα να ζητήσει ανταλλάγματα για την παραχώρηση ανεξαρτησίας στο Μαυρίκιο. Το αντάλλαγμα που πλήρωσε ο Μαυρίκιος ήταν να παραχωρήσει στη Βρετανία τα νησιά του Αρχιπελάγους Τσάγκος (Chagos Archipelagos). Τον Μάιο του 2019 έγινε ψηφοφορία στην Γενική συνέλευση του ΟΗΕ. 116 χώρες ψήφισαν εναντίον της Βρετανίας και υπήρξαν 6 που υποστήριξαν την Βρετανία (Αυστραλία, Ουγγαρία, Ισραήλ, Βρετανία, ΗΠΑ και Μαλδίβες).
Η περίπτωση είναι παρόμοια της Κύπρου με τις βρετανικές βάσεις ως αντάλλαγμα της «ανεξαρτησίας» μας. Στην ακρόαση του Δικαστηρίου της Χάγης (ICJ), η Κύπρος ήταν παρούσα μέσω του Γενικού Εισαγγελέα τότε με γραπτή κατάθεση της Κύπρου στις 12 Φεβρουαρίου 2018 (11 σελίδες). Μας ενδιάφερε! Εάν θέλουμε, μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Μαυρικίου. Πάντα έχοντας υπόψη μας ότι ούτε οι αποφάσεις του ICJ ούτε της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ είναι δεσμευτικές!
