Ο Μάριος Χριστοφίδης θεωρεί ότι αμερικανο – βρετανο – καναδικό σχέδιο το 1978 ήταν «μια χαμένη ευκαιρία για λύση του Κυπριακού και η τελευταία για το Βαρώσι».
Το αμερικανο – βρετανο – καναδικό σχέδιο λύσης του Κυπριακού το 1978 ήταν κατά πολύ καλύτερο του Σχεδίου Ανάν το 2004. Ανάμεσα στις πρόνοιές του περιελάμβανε: Λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με μία ε/κ και μια τ/κ Πολιτεία. Ομοσπονδιακή διακυβέρνηση με Πρόεδρο Ε/κ και Αντιπρόεδρο Τ/κ και Υπουργικό Συμβούλιο με πλειοψηφία Ε/κ. Η Κεντρική Κυβέρνηση θα είχε την ευθύνη για τις εξωτερικές υποθέσεις του κράτους, την Άμυνα, την Οικονομία, τον τελωνειακό έλεγχος και τη μετανάστευση. Δύο Βουλές: Η Άνω Βουλή θα είχε μέλη 50% Ε/κ και 50% Τ/κ, ενώ στην Κάτω Βουλή τα μέλη θα εκλέγονταν κατ’ αναλογίαν πληθυσμού. Δικαίωμα ελεύθερης εγκατάστασης / διακίνησης και ιδιοκτησίας περιουσίας. Επιστροφή πολιτών που μετακινήθηκαν και ρύθμιση αποζημιώσεων για όσους δεν ήθελαν να επιστρέψουν. Επιστροφή μεγάλου μέρους του εδάφους στην ε/κ Πολιτεία. Αποχώρηση τουρκικού στρατού και παραμονή αριθμού των στρατευμάτων που θα συμφωνείτο. Επιστροφή κατοίκων των Βαρωσίων υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ ως επέκταση της νεκρής ζώνης.
Το σχέδιο απέρριψε αμέσως ο Σπύρος Κυπριανού και ακολούθησε η Τουρκία όχι λόγω περιεχομένου αλλά λόγω της πολιτικής αστάθειας στη χώρα. Η Μόσχα απέρριψε το σχέδιο ως «διχοτομικό», αλλά το ΑΚΕΛ ήταν έτοιμο να το δεχτεί εάν παρουσιαζόταν ως σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ.
Απόλυτο δικαίωμα του καθενός να κρίνει εάν το σχέδιο ήταν μια χαμένη ευκαιρία για λύση του Κυπριακού και η τελευταία για το Βαρώσι. Αυτά προς πληροφορία όσων ενδιαφέρονται για την ιστορία του Κυπριακού.
Πριν λίγες μέρες ήλθε στη Κύπρο ο Miroslav Jenca ο οποίος, μετά τη συνάντηση του με τον Τατάρ, εξέφρασε την ελπίδα «να βρεθεί κοινό έδαφος για την έναρξη συνομιλιών» αποδεικνύοντας ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν μπορούν να μας βοηθήσουν, όπως δεν μπόρεσαν τα τελευταία 59 χρόνια (1964 – 2023).
Ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος δήλωσε ότι ο Τατάρ επιμένει στην κυριαρχία και ότι θα διοριστεί ειδικός απεσταλμένος του ΓΓ του ΟΗΕ για να διερευνήσει τις προθέσεις των δύο πλευρών. Νομίζω ότι αστειεύεται, αφού οι πάντες ακόμα και τα μωρά παιδιά γνωρίζουν ότι η τουρκική πλευρά επιμένει σε λύση δύο κρατών και η ε/κ πλευρά σε λύση ΔΔΟ. Άρα, ποιες άλλες προθέσεις θα διερευνήσει αυτός ο νέος απεσταλμένος; Μήπως ο διορισμός απεσταλμένου (εάν τον δεχτεί η Τουρκία) θα είναι «υπομονή στον άρρωστο ώσπου να φκει η ψυσιή του»;
Αφού είμαστε μόνοι (η ΕΕ δεν μπορεί να βοηθήσει αφού υπάρχουν κράτη με τεράστια συμφέροντα στη Τουρκία) πρέπει οι Εθνοσύμβουλοι με βάση τη Realpolitik να μελετήσουν πρωτοβουλίες για να δελεαστεί η Τουρκία να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς τη θέση για λύση δύο κρατών. Θέλει τόλμη και αρετή η ελευθερία, αλλά… Η σημερινή τραγική κατάντια της Κύπρου είναι απόδειξη της λανθασμένης στρατηγικής/ τακτικής όλα αυτά τα χρόνια και άρα απαιτείται ριζική αναθεώρηση της.
