Επικοινωνία και σχέσεις

Κάθε φορά που δυο η περισσότερα άτομα βρίσκονται μαζί εκτυλίσσεται μια διαδικασία επικοινωνίας. Ακόμα και σε απόλυτη σιωπή και όταν ακόμα δεν μας αποστέλλονται μη λεκτικά σήματα, μεταφέρονται πληροφορίες και βγάζουμε συμπεράσματα από τη συμπεριφορά των άλλων. Σε κοινωνικές καταστάσεις φαίνεται να είναι αδύνατο να μην επικοινωνούμε. Καθημερινά τις περισσότερες ώρες βρισκόμαστε μαζί με άλλους ή ανακαλύπτουμε ότι και όταν είμαστε μόνοι σκεπτόμαστε κάποια άτομα με τα οποία έχουμε μια «ενδοπροσωπική ή νοητική επικοινωνία».
Ολόκληρη η συμπεριφορά μας [λόγια , πράξεις, οι εκφράσεις μας και γενικά η παρουσία μας] αποτελεί ερέθισμα, σημείο επικοινωνίας με τους άλλους. Και μόνο η παρουσία των άλλων μας επηρεάζει άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα. Η επικοινωνία είναι βασικός όρος της κοινωνικής ζωής και κατανόησης των άλλων αλλά και της ίδιας της ζωής.
Η ανθρώπινη επικοινωνία συντελείται με σύμβολα. Η χρήση των συμβόλων φαίνεται να είναι καθαρά ανθρώπινη λειτουργία, που προέρχεται από το εξελιγμένο γνωστικό σύστημα που διαθέτει. Στα ζώα [τα πιο εξελιγμένα θηλαστικά] παρουσιάζεται μια μηχανική χρήση των συμβόλων , όταν τα βάλουμε σε μια διαδικασία μάθησης. Φαίνεται ότι από μόνα τους δεν είναι δυνατόν να δημιουργήσουν σύμβολα στο μυαλό τους. Ιστορικά αν παρακολουθήσουμε την αρχή και την προέλευση της επικοινωνίας θα παρατηρήσουμε ότι αυτή ακολούθησε μια εξελικτική παρά μια οντολογική γραμμή. Ο βιολόγος Pfeiffer (1970, ρ.392) λέγει « Για να καταλάβουμε πως ο ανθρώπινος λόγος και η επικοινωνία του ανθρώπου σαν κάτι διαφορετικό από το σύστημα των τυπικών κλήσεων των άλλων θηλαστικών, [γρυλίσματα, γαυγίσματα, κραυγές, μουγκρητά] δεν απαιτείται τίποτε λιγότερο από την βήμα προς βήμα αναδόμηση της εξέλιξης, κάτι που δεν μπορεί να γίνει, γιατί ως τα σήμερα δεν υπάρχουν αποδείξεις»
Η επικοινωνία έγκειται στην εγκαθίδρυση κάποιας σχέσης. Στις ανθρώπινες σχέσεις η επικοινωνία περιλαμβάνει το πλησίασμα και την έλξη ανάμεσα στα άτομα που θα εμπλακούν σε αυτή. Δυο άτομα επικοινωνούν όταν εκπέμπουν σε ένα κοινό “μήκος κύματος “ όταν στη σύγχρονη γλώσσα συναντώνται συνταιριάζοντας τις “δονήσεις” τους.
Η επικοινωνία μπορεί να ορισθεί ως η μεταφορά μηνυμάτων με τη χρήση συμβόλων. Όταν οι άνθρωποι διαντιδρούν μέσον των συμβόλων εμπλέκονται σε επικοινωνία. Ο αποστολέας και ο*παραλήπτης των μηνυμάτων, έχουν επικοινωνήσει, μόνον αν με οποιοδήποτε τρόπο έχουν ταυτίσει τον εαυτό τους, ο ένας προς τον άλλο.
Όλοι οι σημαντικοί ορισμοί της επικοινωνίας δίδουν έμφαση στην αναγκαιότητα της ανταλλαγής κάποιου μηνύματος.
Δεν θα σταθώ στα είδη της επικοινωνίας γιατί σκοπός μας δεν είναι να δούμε την επικοινωνία στο σύνολο της αλλά σε συνάρτηση με τις ανθρώπινες διαντιδράσεις και σχέσεις.
Ο άνθρωπος από την στιγμή της γέννησης του βρίσκεται σε συνεχή αλληλοεπίδραση με το περιβάλλον του. Δίνει σ’ αυτό και παίρνει από αυτό. Μεταμορφώνεται από αυτό και το μεταμορφώνει. Με πιο απλά λόγια, επικοινωνεί με το περιβάλλον και αναπτύσσει σχέσεις με αυτό.
Ο άνθρωπος δεν ζει μέσα στο περιβάλλον του, όπως κάνει το ζώο, αλλά μαζί με το περιβάλλον του, με το οποίο υπάρχει η πρώτη και ισχυρότερη σχέση που δημιουργεί, η αλληλοεπίδραση.
Σήμερα μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι:
“ Είναι δυνατόν να μάθουμε να επικοινωνούμε αποτελεσματικά και να δημιουργούμε τις κατάλληλες σχέσεις’ ’
Η αποτελεσματικοί επικοινωνία σημαίνει επιτυχημένες διαπροσωπικές σχέσεις με τα άτομα του προσωπικού μας περιβάλλοντος, τα άτομα στο χώρο της εργασίας μας (προϊσταμένους, υφισταμένους ή πελάτες) αλλά και γενικότερα της δημόσιας ζωής μας.
Όλες οι δραστηριότητες μας και οι σχέσεις μας, και όλες οι αλληλοεπιδράσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, εξελίσσονται σ’ ένα “πλαίσιο συμπεριφοράς”. Δηλαδή η “κατάλληλη” συμπεριφορά στο χώρο εργασίας μας είναι διαφορετική από την “κατάλληλη” συμπεριφορά που επιδιώκουμε όταν βρισκόμαστε με τους φίλους ή την οικογένεια μας, και είναι επίσης διαφορετική από την συμπεριφορά μας στους δημόσιους χώρους.
Η προσπάθεια μας σήμερα είναι να περιγράφουμε και ν’ αναλύσουμε έννοιες και τρόπους συμπεριφοράς που θα οδηγήσουν στο να μάθουμε να επικοινωνούμε και ν’ αναπτύσσουμε τις κατάλληλες διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι ικανότητες που χρειάζονται είναι:

Να μπορούμε να ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά των άλλων

Να δίνουμε την επιθυμητή εικόνα του εαυτού μας Να μπορούμε να πείθουμε

Να μπορούμε να συμμετέχουμε σε ομάδες α) για την επίλυση προβλημάτων

β) για την υλοποίηση συγκεκριμένων εργασιών και στόχων γ) ή απλώς για να “παίξουμε”
Οι ικανότητες αυτές είναι κλειδί για την κοινωνικοποίηση μας, δηλαδή την ανάπτυξη τέτοιων σχέσεων με το περιβάλλον έτσι που να μπορούμε να επιβιώσουμε μαζί με άλλους και να είναι αυτοί και εμείς ευχαριστημένοι.
Το σύνολο των ικανοτήτων της διαπροσο)πικής επικοινωνίας αντανακλά την κουλτούρα, την κοινωνική τάξη, το οικογενειακό περιβάλλον και το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτυχθήκαμε.
Θα μπορούσε να θέσει κάποιος το ερώτημα. Που, πότε μαθαίνουμε να επικοινωνούμε και να δημιουργούμε σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής μας και τι είναι αυτό που μαθαίνουμε;
Η απάντηση είναι αυτονόητη αν ρίξουμε μια ματιά στην εξέλιξη του ανθρώπου. Από τη γέννηση του μέχρι και το θάνατο του, αλλά και την εξέλιξη του μέσα από τους αιώνες. Ο άνθρωπος δεν είναι μια στατική έννοια. Είναι μια δυναμική έννοια που συνεχώς μεταμορφώνεται και αλλάζει. Εξ’ άλλου το Νευρικό σύστημα του ανθρώπου, συνεχώς εμπλουτίζεται με γνώσεις, κατανόηση και ικανότητες. Στοιχεία απαραίτητα για να μάθουμε να επικοινωνούμε και να δημιουργούμε σχέσεις. Όλοι έχουμε τη φυσική ικανότητα για τα πιο πάνω που είναι απαραίτητα για την επιβίωση μας – φυσική και κοινωνική – όμως μαθαίνουμε πως να επικοινωνούμε. Εια τούτο ο τρόπος που επικοινωνούμε και το είδος των σχέσεων που δημιουργούμε έχουν άμεση σχέση με την προσωπικότητα μας, τις γνώσεις μας, και τα άλλα στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πριν. Το παιδί από την γέννηση του, σταδιακά αρχίζει να δημιουργεί σχέσεις με το περιβάλλον και με τον ίδιο τον εαυτό του. Οι σχέσεις αυτές θα δημιουργήσουν την προσωπικότητα του με την οποία θα έρχεται σε επαφή με τον εσωτερικό και τον εξωτερικό του κόσμο και θα δημιουργεί τις διάφορες σχέσεις στη ζωή του.
Η επικοινωνία λοιπόν και οι σχέσεις είναι απότοκες της όλης εξέλιξης μας, για τούτο είναι δυνατόν να διδαχθούν και να αποτελούν μέρος της εκπαίδευσης και αγωγής, αλλά και κομμάτι της γνώσης που μελετάται και ερευνάται από διάφορες επιστήμες, κυρίως ανθρωπιστικές. Έτσι, σήμερα μπορούμε να διδάξουμε και να μάθουμε ένα σύνολο ικανοτήτων, προσεγγίσεων, στάσεων, οι οποίες μπορούν να μελετηθούν, να κατανοηθούν και στη συνέχεια να εφαρμοστούν συνειδητά. Αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να βελτιώσει θεαματικά το αρχικό επίπεδο αποτελεσματικότητας που έχουμε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, με αποτέλεσμα η εικόνα για τον εαυτό μας να γίνεται πιο στερεή, να αποκτούμε εμπιστοσύνη στις ικανότητες μας για να χειριστούμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Για τούτο τα θέματα διδάσκονται σε εκείνους που το είδος της εργασίας τους απαιτεί υψηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης και δημιουργίας σχέσεων όπως είναι, οι Εκπαιδευτικοί, οι Ψυχολόγοι, οι Διοικητικοί, οι γονείς και γενικά όσοι χειρίζονται την ανθρώπινη συμπεριφορά. Για να χειριζόμαστε τις διαπροσωπικές μας σχέσεις θα πρέπει:
πραγματοποιήσει ένα άτομο μέσα από μια μυριάδα εμπειριών, πεποιθήσεων, επιδράσεων, ερμηνειών, και των συνεπειών τους πάνω στην αξία και τη σημασία που δίνει στα αντικείμενα που αντιλαμβάνεται. Οι αντιλήψεις μας λοιπόν είναι περιορισμένες, πέρα από τα όρια που βάζει η νευροβιολογική μας σύσταση, ανάλογα με την “εικόνα του κόσμου”, “του χάρτη της πραγματικότητας που έχουμε στο μυαλό μας”. Τα κίνητρα, τα ενδιαφέροντα, οι επιθυμίες μας, οι σχέσεις που δημιουργούμε εξαρτώνται, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από το “βλέμμα” που ρίχνουμε στον κόσμο.

Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι παρατηρούμε περισσότερο ότι έχουμε μάθει να αντιλαμβανόμαστε. Οι αντιλήψεις μας περιορίζονται λοιπόν εξίσου από τη μνήμη όσο και από τις περασμένες εμπειρίες μας.
Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα ή/ και συμφέροντα της στιγμής, επιλέγουμε ότι είναι σημαντικό για μας και το οποίο θα έλθει να μας επιβεβαιώσει τη δική μας “εικόνα του κόσμου
Ο μεγάλος ζωγράφος Paplo Picasso είπε :
“Αν υπήρχε μόνο μια αλήθεια, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε εκατό πίνακες πάνω στο ίδιο θέμα
Η διαπροσωπική επικοινωνία, η σχέση με τα άλλα άτομα είναι μια αναγκαιότητα για την επιβίωση μας. Δεν είναι δυνατόν να μην επικοινωνούμε και να μην έχουμε σχέση με άλλους ανθρώπους.” Κανένας δεν είναι νήσος “
Σε κάθε αλληλοεπίδραση κάθε συμπεριφορά έχει την αξία ενός μηνύματος. Δραστηριότητα ή απάθεια, ομιλία ή σκοπός, όλα έχουν την αξία του μηνύματος. Αυτές οι συμπεριφορές επιδρούν πάνω στους άλλους που αντιδρούν ανάλογα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η επικοινωνία δεν είναι μόνο ανταλλαγή μηνυμάτων, αλλά αυτή υποδηλώνει μια σχέση. Και η σχέση δεν είναι κάτι το αφηρημένο αλλά μια σειρά από συμπεριφορές.
Με όσα αναφέρθηκαν μέχρι τώρα γίνεται φανερό ότι ο άνθρωπος αναπτύσσει μια σχέση με το περιβάλλον, τον εαυτό του, ή καλύτερα με τα διάφορα τμήματα του ψυχισμού του και με άλλα άτομα.
Η ανάπτυξη αυτών των σχέσεως εξαρτώνται από την αντίληψη, τη μνήμη, την ικανότητα της σκέψης, τη νοημοσύνη, την προσωπικότητα, το επίπεδο των γνώσεων, τον χώρο από τον οποίο προερχόμαστε, τις επιδιώξεις μας, την κουλτούρα, το είδος της γλώσσας που χρησιμοποιούμε.
Οι σχέσεις σκοπό και στόχο έχουν πρώτα την επιβίωση μας φυσική, ψυχολογική και κοινωνική.
Ο καθένας δημιουργεί σχέσεις εξαιτίας πολλών και ποικίλων λόγων. Μερικοί από αυτούς είναι:

 Να ενισχύσει την εξουσία του πάνω στους άλλους.

Να ενισχύσει την ασφάλεια και την προστασία του από τους άλλους,

Να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του.

 Να είναι αποδεκτός στην ομάδα που ανήκει.

 Να κατανοεί τα όσα γίνονται γύρο του.

 Να ανακαλύψει τις δυνατότητες του για δράση.

 Να αναδείξει τον εαυτό του.

 Να ψυχαγωγηθεί, να “παίξει”.

 Να έχει υποστήριξη ή έγκριση από άλλους σε ότι αφορά τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις του.

 Να παίξει ένα ρόλο ή να δείξει ότι αξίζει.

 Να πάρει συναισθηματική υποστήριξη (στοργή κ.ά.).

 Να γνωρίσει τον εαυτό του.

 Να εκφράσει καλλιτεχνικές ανησυχίες.

 Να φέρει σε πέρας ένα δοσμένο σκοπό και στόχο.

Οι σχέσεις που αναπτύσσουμε μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές. Αποτελεσματικές ή αναποτελεσματικές.
Σύμφωνα με την άποψη του λαού, η αγάπη είναι αυτή που κάνει τον κόσμο να γυρίζει, αλλά σύμφωνα με τους Rubin και McNeil (1983) η προτίμηση, το γούστο περισσότερο ίσως από την αγάπη είναι που κρατούν τον κόσμο σε αέναη κίνηση.
Πώς συνδέονται η προτίμηση και η αγάπη και πώς διαφέρουν; Τι καθορίζει την εκλογή των φίλων μας, των συντρόφων μας, των συζύγων μας κ. α ; Είναι δυνατόν να μετρηθεί η προτίμηση ή αγάπη μας για κάποιο και είναι δυνατόν να προβλεφθεί το είδος των επιλογών που πιθανόν να κάνουμε; Γιατί οι σχέσεις πηγαίνουν λάθος και τι τις επηρεάζει για να διαλυθούν;
Η διαπροσωπική έλξη είναι πραγματικά η έδρα της διαπροσωπικής αντίληψης. Ένας κύριος καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή των φίλων και της σταθερής ερωτικής σχέσης φαίνεται να είναι η αντιληπτική ομοιότητα ανάμεσα σε δυο άτομα ( πέραν από την φυσική έλξη ). Οι άλλοι κύριοι καθοριστικοί παράγοντες της έλξης είναι:

η γειτονία

η οικειότητα

η αμφίδρομη    προτίμηση

η φιλοφρονητικότητα και

η ικανότητα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Οι σχέσεις θα πρέπει να είναι ενισχυτικές
Ασφαλώς στο ερώτημα τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στις σημαντικότερες μας σχέσεις, ασφαλώς θα απαντούσαμε κάτι που να αντανακλά στην άνοια ενίσχυση, όπως για παράδειγμα, μας δίνουν ασφάλεια, ευτυχία, ευχαρίστηση, ικανοποίηση και αν είμαστε ειλικρινείς ότι είναι πολύπλοκες, απαιτητικές και ίσως κατά καιρούς οδυνηρές.
Αν όλες οι σχέσεις μας περιέχουν θετικά και αρνητικά, επιθυμητά και ανεπιθύμητα στοιχεία τι καθορίζει τη συνεχιζόμενη ανάμειξη μας στη σχέση ( αν έχουμε τέτοια επιλογή).
Σύμφωνα με τον Homans ( 1974 ) αντικρίζουμε τα συναισθήματα μας για τους άλλους κάτω από τον όρο κέρδος π.χ. το ποσοστό της ενίσχυσης που προέρχεται από την σχέση πλην το κόστος για τη σχέση. Μεγαλύτερη η αμοιβή, ενίσχυση και λιγότερο κόστος ίσο μεγαλύτερο το κέρδος, άρα μεγαλύτερη η έλξη.
Ο Blau (1964 ) λέει ότι οι διαντιδράσεις είναι πράγματα “ ακριβά”, στοιχίζουν σε χρόνο, ενέργεια, υποχρεώσεις και μπορεί να περιλαμβάνουν δυσάρεστα συναισθήματα και εμπειρίες .Έτσι το τι παίρνουμε πρέπει τουλάχιστο να αντισταθμίζει το τι βάζουμε σ’ αυτή τη διαντίδραση. Κάτι ανάλογο υποστηρίζουν και οι Berschied , Walster (1978 ) που λένε ότι οι άνθρωποι σε κάθε κοινωνική διαντίδραση εξαργυρώνουν ενισχύσεις ( π.χ. πληροφόρηση, συναισθηματισμό, θέση, λεφτά, δεξιότητες, προσοχή ) και ο βαθμός της έλξης ή της προτίμησης θα αντανακλά την αξία που δίνει το άτομο στην ενίσχυση που δέχτηκε σε σχέση με αυτή που έδωσε.
Οι απόψεις αυτές ίσως να παρουσιάζουν τον άνθρωπο πολύ εγωκεντρικό και τις ανθρώπινες σχέσεις να βασίζονται στο ατομικό κέρδος. Είμαστε πράγματι έτσι; Στη Ψυχολογία μερικά πράγματα έχουν μια μεταφορική έννοια, κυρίως όταν περιγράφουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ο Rubin στο βιβλίο του “ Προτίμηση και Αγάπη” λέει ότι η ευχαρίστηση του να δίνεις είναι τόσο σημαντική όσο και αυτή του να παίρνεις. Και συνεχίζει;
“Οι άνθρωποι μερικές φορές είναι αλτρουιστές με την πλήρη έννοια της λέξης. Κάνουν θυσίες για τους άλλους χωρίς να περιμένουν να πάρουν πίσω οτιδήποτε”.
Ο αλτρουισμός ασφαλώς είναι κάτι που συναντούμε στις στενότερες σχέσεις. Σ’ αυτή τη περίπτωση η αμοιβή και η ενίσχυση είναι εσωτερική υπόθεση . Η πολυπλοκότητα ασφαλώς του ανθρώπινου ψυχικού κόσμου δημιουργεί τόσες εξαιρέσεις στους κανόνες που συχνά είναι αδύνατη η ύπαρξη κανόνων για την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Μερικοί Ψυχολόγοι και ανάμεσα τους και ο Erich Fromm στο βιβλίο του “ Η τέχνη της αγάπης ” ορίζει την αληθινή αγάπη σαν προσφορά και διαχωρίζει το αντίθετο την λανθασμένη αγάπη σαν αποτέλεσμα του “χαρακτήρα Marketing” που εξαρτάται από το τι θα πάρει πίσω.
Φαίνεται ότι κάθε σχέση χρειάζεται ενίσχυση και ότι αυτή μπορεί να στηρίζεται στο δίνω και παίρνω αλλά και σε άλλα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης όπως είναι η αγάπη και ο αλτρουισμός που και αυτά έχουν ένα είδος εσωτερικής αμοιβής.
Θα πρέπει να στηρίζονται στην ανταλλαγή και την ισοτιμία.
Θα πρέπει να είναι έντιμες.
Ανταλλαγή σημαίνει ότι επενδύω σε μια σχέση και αναμένω η επένδυση μου να αποδώσει. Και η απόδοση θέλω να είναι ίση με την επένδυση. Αν ο άλλος επενδύει λιγότερα θα πρέπει να πάρει και λιγότερα. Αυτό σημαίνει ισοτιμία. Ισοτιμία στις επενδύσεις. Η σχέση με τους άλλους ανθρώπους φαίνεται ότι θέλουμε να ακολουθεί τους νόμους του χρηματιστηρίου. Ο δείκτης των τιμών δεν θέλουμε να είναι δυσανάλογος προς το επενδυτικό μέγεθος. Πολλές φορές επενδύουμε μεγάλα ποσά σε μια σχέση και δεν παίρνουμε τα ανάλογα ή ο συνεταίρος μας που επενδύει λιγότερα παίρνει περισσότερα. Αυτή η σχέση ασφαλώς δεν είναι έντιμη για τούτο υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταρρεύσει. Ο καθένας έχει ένα δικό του επίπεδο σύγκρισης ανάμεσα στο κόστος, την επένδυση και το κέρδος που χαρακτηρίζει όλες τις σχέσεις του. Οι Tribaut και Kelley το ονόμασαν C.L. από τα αρχικά των λέξεων Comparison Level. Έτσι αν σε μια σχέση το επίπεδο σύγκρισης ανάμεσα στην αμοιβή και την αναλογία του κόστους πέσει κάτω από αυτό που είναι το αναμενόμενο για το άτομο μου, θα είμαι δυσαρεστημένος από αυτή, αντίθετα, αν είναι γύρω από το επίπεδο μου θα είμαι ευχαριστημένος.
Σε μερικούς ανθρώπους αυτό το επίπεδο είναι τόσο μεγάλο που δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθεί με κανένα τρόπο πράγμα που οδηγεί στις μη αποτελεσματικές σχέσεις.
( Επενδύουν πολύ ή καθόλου )

Οι σχέσεις στηρίζονται στο ταίριασμα.
Τα άτομα για να σχηματίσουν μια σχέση πρέπει να ταιριάζουν. Αυτό σημαίνει ότι ταιριάζει η ικανότητα τους για ενίσχυση. Όλοι θα θέλαμε να έχουμε την πιο όμορφη ή όμορφο , γοητευτική/ ό ευγενή μεγαλόψυχο /η σύντροφο γιατί ασφαλώς είμαστε εγωιστές. Αυτό ασφαλώς είναι αδύνατο για τούτο βρίσκουμε μια συμβιβαστική λύση. Ή καλύτερα συμφωνία που θα μπορούσε να δομηθεί μέσα μας. Αυτό αποτελεί μια αξία που μας κάνει να πιστεύουμε ότι ταιριάζουμε με το άτομο, ( αξία ταιριάσματος ) π.χ. η υποκειμενική πίστη ότι ο/η σύντροφος μας είναι το πιο ενισχυτικό άτομο που ρεαλιστικά θα μπορούσαμε να βρούμε. Αυτή η πίστη (αξία) μας οδηγεί στο συμπέρασμα ή στη βεβαιότητα ότι ταιριάζουμε.
Το ταίριασμα λοιπόν φαίνεται να είναι ανάνκη αλλά και τοποθέτηση και αντίληωη. Ταιριάζουμε με κάποιο /α όταν πιστεύουμε (τοποθέτηση) ότι δεν θα μας απορρίψει και που κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον /την επιθυμούμε (ανάγκη).
Το ταίριασμα έχει και άμεση σχέση με την φυσική έλξη, κάτι σημαντικό για τις εφήμερες κυρίως σχέσεις. Αν όμως στηριχθούν σ’ αυτή σχέσεις που προορίζονται να διαρκέσουν όπως ο γάμος είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Το ταίριασμα όμως, πέραν από τη φυσική έλξη, είναι σημαντικό συστατικό του συμβιβασμού που αποτελεί στοιχείο απαραίτητο για να διαρκέσει μια σχέση.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα ζευγάρια τείνουν να έχουν ομοιότητες ως προς το Δείκτη Νοημοσύνης, τη μόρφωση, τα ενδιαφέροντα, οικογενειακή προέλευση, παρελθόν, ηλικία κ.ά. Ομοιότητες ή ταίριασμα που κατοχυρώνουν τη σχέση.

ΤΙ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Η έλλειψη συντονισμού, η απουσία ενίσχυσης, η δυσκολία στο συμβιβασμό γιατί δεν ταιριάζουμε στα σημεία που έπρεπε, ή γιατί τελείωσε ο σκοπός για τον οποίο δημιουργήθηκε και συντηρείτο η σχέση, ή γιατί τα άτομα που συμβλήθηκαν σε μια σχέση ήταν ανώριμα, χωρίς ολοκληρωμένη προσωπικότητα, χωρίς ταυτότητα όπως θα έλεγε ο Erick Erickson είναι μερικά από τα στοιχεία εκείνα που καταστρέφουν τις σχέσεις,
Ο Duke (1988) διαπίστωσε 6 κύριες αιτίες για τη διάλυση μιας σχέσης.

Ακαταλληλότητα ή έλλειψη δεξιοτήτων για αυτοέκφραση
Μοναξιασμένα άτομα , κοινωνικά απομονωμένα άτομα είναι συχνά χωρίς κοινωνικές δεξιότητες , είναι φτωχοί συνομιλητές, αδύνατοι στο να δείξουν τα ενδιαφέροντα τους στους άλλους ανθρώπους, συχνά αποφεύγουν την οπτική επαφή χαμογελούν λίγο και γενικά δεν είναι ενισχυτικοί στους άλλους στην πρόσωπο με πρόσωπο διαντίδραση. Τα ντροπαλά άτομα εκλαμβάνονται από τους άλλους σαν απόμακρα, προβληματικά. Αυτά τα χαρακτηριστικά αφήνουν τους άλλους απέξω και κάνουν δύσκολη τη σχέση. Δεν υπάρχουν ανοίγματα για τη δημιουργία της. Στη πραγματικότητα η σχέση έχει σπάσει πριν καλά – καλά δημιουργηθεί.

Το σπάσιμο των κανόνων
Οι κανόνες της σχέσης , οι προσδοκίες που έχει ο κάθε συμβαλλόμενος όταν δεν ικανοποιούνται, η σχέση γκρεμίζεται.
Μερικοί από τους κανόνες του παιγνιδιού των σχέσεων είναι : τα άτομα να είναι υποστηρικτικά για την αυτοεκτίμηση και τα συναισθήματα του άλλου, να είναι πιστοί, αφοσιωμένοι, τίμιοι, ανοικτοί στο να ξοδέψουν χρόνο για τον άλλο, να μοιράζονται ίσα καθήκοντα ,ευθύνες και δικαιώματα.

Απάτη – ψεύδος
Αν δεν μπορείς να εμπιστευθείς το άλλο άτομο, αν το ψέμα μπαίνει ανάμεσα στα δύο άτομα δεν είναι δυνατό να αντέξει σχέση ανάμεσα τους.
Κούραση, πλήξη και έλλειψη κινήτρων και ερεθισμάτων.
Η κούραση που προκαλεί το ένα άτομο στο άλλο είτε γιατί έχει κάποιο πρόβλημα είτε γιατί έχει κάποια ελαττώματα μπορεί να είναι σταγόνες δηλητηρίου που σίγα – σιγά δηλητηριάζουν τη σχέση.
Η πλήξη που δοκιμάζουν τα άτομα σε μια σχέση μέσα στην οποία δεν ανανεώνονται και δεν κινητοποιούν το ένα το άλλο πνίγει τη σχέση που τελικά ξεψυχά από έλλειψη οξυγόνου.

Δυσκολίες στη συντήρηση – επανατοποθέτηση
Οι σχέσεις δεν είναι αρκετό να δημιουργηθούν, θα πρέπει και να συντηρηθούν. Διαφορετικά θα φθαρούν από το χρόνο. Είναι πολύ δυσκολότερο, πολλές φορές, να συντηρηθεί μια σχέση παρά να δημιουργηθεί.
Η σχέση θα πρέπει να επανατοποθετείται, να διεγείρεται, να ανανεώνεται με νέους όρους, στόχους, επιδιώξεις. Η επιθυμία, μια σχέση να παραμένει αναλλοίωτη όπως έχει δημιουργηθεί, μόνο στη διάλυση της μπορεί να οδηγήσει.

Σύγκρουση
Η σύγκρουση ανάμεσα στα άτομα είναι δυνατόν να παρουσιαστεί κάτω από πολλές συνθήκες. Να αποφευχθεί κάθε σύγκρουση ίσως να είναι αδύνατο. Να μάθουν τα άτομα να ξεπερνούν τις συγκρούσεις είναι δυνατόν. Όταν όμως η σύγκρουση ξεπεράσει τα άρια που μπορούν να αντέξουν τα άτομα τότε η σχέση είναι καταδικασμένη. Όταν η σύγκρουση των ατόμων έχει αιτία τις ενδοπροσωπικές τους σχέσεις ασφαλώς το χάσμα γίνεται τεράστιο.
Η δημιουργία των σχέσεων δεν είναι ένα απλό γεγονός, ένα συμβάν. Πρόκειται για μια διαδικασία στην οποία εμπλέκεται ολόκληρος ο άνθρωπος, για τούτο και το χάλασμα των σχέσεων δεν αποτελεί ή δεν εξαρτάται από ένα συγκεκριμένο γεγονός αλλά πρόκειται κσι π’σλι για μια διαδικασία. Οι σχέσεις δεν δημιουργούνται ούτε χαλούν με μαγικό τρόπο,
Όταν μια σχέση διαλύεται, καταστρέφεται και αναγκαζόμαστε να οδηγηθούμε στο χωρισμό, αυτός σίγουρα προκαλεί πόνο. Ανεξάρτητα της αιτίας ή της αφορμής, κανένας δεν θέλει να ζήσει αυτή την εμπειρία. Ο χωρισμός όμως, είναι η τελευταία πράξη μιας σειράς από στάδια που περνά ένα ζευγάρι για να φτάσει σ’ αυτόν. Τον πόνο του χωρισμού θα τον ζήσει κανένας μόνος του, όπως ζει κάποιος μόνος, το πένθος του. Μπορεί άραγε να αποφευχθεί ο χωρισμός; Ανεπιφύλακτα θα έλεγα ναι αν υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις και αν παρασχεθεί βοήθεια όταν βρισκόμαστε στις πρώτες φάσεις του χωρισμού.
Αυτό το άρθρο/μελέτη το αφιερώνω στην πολυαγαπημένη μου σύζυγο Αυγούστα και πολυαγαπημένο μου γιο Όμηρο.

* Κοινωνιολογία – Βιολογία – Διοίκηση (MBA)