Χαρτογραφώντας κανείς τα περιβαλλοντικά εγκλήματα στην Κύπρο διαπιστώνει τα μεγάλα και σοβαρά κενά που υπάρχουν στην υφιστάμενη νομοθεσία όσον αφορά την άρση αυθαίρετων επεμβάσεων και παράνομων κατασκευών, καθώς και τη σιωπηρή αντιμετώπιση των αρμοδίων αρχών. Ως αποτέλεσμα, ολοένα και περισσότεροι να είναι αυτοί που αποθρασύνονται συνεχίζοντας την ανέγερση μη αδειούχων αναπτύξεων. Πρόκειται για σωρηδόν ενέργειες που εξακολουθούν να γίνονται και παραβιάζουν ουσιαστικά την κείμενη νομοθεσία, θέτοντας ταυτόχρονα σε κίνδυνο τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και την ανθρώπινη υγεία σε ορισμένες περιπτώσεις.
Οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τους οικοτόπους και τα πουλιά, καθώς και η αντίστοιχη εναρμονιστική νομοθεσία, κάνουν λόγο για τη σημασία της αποκατάστασης της ζημιάς από υφιστάμενες παρανομίες που επηρεάζουν αρνητικά προστατευόμενες περιοχές. Δεν έφτανε αυτό η Νομική Υπηρεσία του κράτους προέτρεψε την αρμόδια αρχή να μην αξιολογεί περιβαλλοντικά τα έργα, από τη στιγμή που αυτά είτε έχουν υλοποιηθεί, είτε βρίσκονται υπό αξιολόγηση.
Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε από δύο τις εποπτικές Αρχές (Υπηρεσία Θήρας και Τμήμα Περιβάλλοντος), οι οποίες έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με παραβάσεις εντός προστατευόμενων και περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών. Και οι δύο απέστειλαν επιστολές προς το Τμήμα Πολεοδομίας ενημερώνοντας ουσιαστικά για τις διαπιστώσεις τους ότι η υφιστάμενη νομοθεσία πάσχει και δεν μπορούν να τεθούν σε ισχύ αποτελεσματικές λύσεις, με κυριότερη την αποκατάσταση της ζημιάς που έχει προκληθεί από υφιστάμενες παρανομίες. Ως άμεση λύση ζητούν τροποποίηση του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, ώστε να προνοεί αυστηρές εξώδικες ρυθμίσεις για παραβάσεις.
Σύμφωνα με την «Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ 2019 για την Κύπρο», την οποία εξέδωσε η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 4 Απριλίου 2019, η διασφάλιση συμμόρφωσης καλύπτει όλες τις εργασίες που αναλαμβάνουν οι δημόσιες αρχές για να διασφαλίζουν ότι οι βιομηχανίες, οι γεωργοί και άλλοι εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την προστασία των υδάτων, του αέρα και της φύσης, καθώς και τη διαχείριση των αποβλήτων. Περιλαμβάνει μέτρα στήριξης που παρέχονται από τις Αρχές, όπως α) προώθηση της συμμόρφωσης, β) επιθεωρήσεις και άλλοι έλεγχοι που διενεργούν, δηλαδή παρακολούθηση της συμμόρφωσης, γ) τα μέτρα που λαμβάνουν για να σταματήσουν παραβιάσεις, να επιβάλλουν κυρώσεις και να απαιτήσουν την αποκατάσταση ζημιών. Σημειώνει ότι οι επιστημονικές δραστηριότητες και οι καταγγελίες πολιτών δίνουν τη δυνατότητα στις Αρχές να εστιάζουν καλύτερα τις προσπάθειές τους. Η περιβαλλοντική ευθύνη, συμπληρώνει, διασφαλίζει ότι ο ρυπαίνων πληρώνει για την αποκατάσταση της ζημιάς.
Στην επισκόπηση σημειώνεται ακόμα πως όταν διαπιστώνονται προβλήματα κατά την παρακολούθηση υφίστανται αρκετοί κατάλληλοι τρόποι για την αντιμετώπιση τους. «Το έργο της αντιμετώπισης των αποβλήτων, των εγκλημάτων κατά της άγριας ζωής και άλλων περιβαλλοντικών αδικημάτων παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις. Προϋποθέτει στενή συνεργασία και μηχανισμούς συντονισμού μεταξύ επιθεωρητών, τελωνειακών αρχών, αστυνομίας και εισαγγελικών αρχών. Στην Κύπρο, η ευθύνη της διερεύνησης και της δίωξης περιβαλλοντικών εγκλημάτων ανήκει κατά κύριο λόγο στην κυπριακή αστυνομία και στον Γενικό Εισαγγελέα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν δημοσιευμένες πληροφορίες σχετικά με το πώς συνεργάζονται και συντονίζονται οι αρχές για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος».
Η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη θεσπίζει ένα πλαίσιο που βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» για την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημιάς.
Στις δράσεις προτεραιότητας καταγράφονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
* Καλύτερη ενημέρωση του κοινού σχετικά με την προώθηση, την παρακολούθηση και την επιβολή της συμμόρφωσης.
* Δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με την έκβαση των διοικητικών και ποινικών μέτρων επιβολής.
* Βελτίωση της χρηματοοικονομικής ασφάλειας για τις οικονομικές ευθύνες, καθώς και της καθοδήγησης στο πλαίσιο της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη. Βελτίωση της συλλογής και δημοσίευσης πληροφοριών σχετικά με την περιβαλλοντική ζημιά.
Επομένως, δεν αρκεί όλοι να επισημαίνουν το πρόβλημα και κάποιοι να κάνουν πως δεν το βλέπουν. Ναι, χρειάζεται τροποποίηση του νόμου ώστε να γίνει πιο αυστηρός και όσο το δυνατό περισσότερα περιβαλλοντικά εγκλήματα να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά άμεσα, αποτρεπτικά και αποτελεσματικά.
anikolaou@phileleftheros.com
