Η αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας τους τελευταίους μήνες και η συνειδητοποίηση (κάλλιο αργά…) πως οι ψηλές τιμές μάλλον θα είναι για καιρό μαζί μας, οδήγησαν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να στραφούν στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκού για σκοπούς αυτοκατανάλωσης. Το αρμόδιο υπουργείο επιτέλους σταμάτησε να μιλά για προσδοκίες μείωσης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας λόγω του ΦΑ, του EUROASIA, της ανταγωνιστικής αγοράς κοκ και επικεντρώθηκε στο να δοθεί το μήνυμα “εξοικονομήστε ενέργεια και εγκαταστήστε φωτοβολταικά”.
Μάλιστα, πέραν του μηνύματος γίνονται και σοβαρές ενέργειες προς την κατεύθυνση αυτή. Χαρακτηριστικά, διευρύνθηκε πολύ πρόσφατα ο κατάλογος των ευάλωτων για αυξημένη χορηγία για τοποθέτηση φωτοβολταϊκού. Επίσης, τροποποιήθηκε (σήμερα είναι σε διαβούλευση) το Σχέδιο για Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) για Αυτοκαταναλωτές. Με βάση το τι δημοσιεύθηκε, απλοποιούνται οι διαδικασίες και γίνεται πιο γενναιόδωρο το σχέδιο, κάτι το οποίο είναι καλοδεχούμενο.
Μέχρι εδώ καλά… Το πρόβλημα είναι πως το αναμενόμενο μεγάλο ενδιαφέρον για αξιοποίηση ΑΠΕ μάς έπιασε για άλλη μια φορά απροετοίμαστους και φανέρωσε τη γύμνια μας και τις αδυναμίες σε σχέση με την ταχύτητα εξέτασης αιτήσεων και σύνδεσης μικρών φωτοβολταϊκών με το δίκτυο και σε σχέση με την εν γένει φέρουσα ικανότητα του δικτύου να φιλοξενήσει περισσότερες ΑΠΕ.
Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με το δεύτερο θέμα, δηλαδή τη φέρουσα ικανότητα του ηλεκτρικού δικτύου να φιλοξενήσει περισσότερες ΑΠΕ.
Για κάποιον που μπορούσε να δει λίγο μπροστά, ήταν ξεκάθαρο ακόμη και πριν μια δεκαετία πως το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας είναι το κλειδί για την πράσινη μετάβαση και συνάμα το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο (crown jewel) της ΑΗΚ. Και προφανώς για έναν οραματιστή, ένα έξυπνο, ψηφιοποιημένο και ευέλικτο δίκτυο και οι νέες υπηρεσίες που θα προσέφερε θα άνοιγε νέες προοπτικές και θα ήταν η μελλοντική βασική πηγή εσόδων της ΑΗΚ.
Δυστυχώς, η ΑΗΚ φαίνεται να έχει πέσει στην παγίδα που έπεσαν πολλοί οργανισμοί όταν έφτασαν σε τέτοιο δίλημμα. Αντί να αποδεχθεί, να προετοιμαστεί και να καλωσορίσει την αλλαγή, αντιστάθηκε σε αυτή. Στη δική μου αντίληψη, στην προσπάθεια να προστατευθεί η ΑΗΚ Παραγωγή δεν έγινε ό,τι έπρεπε να γίνει για να έχουμε έγκαιρα ένα ψηφιοποιημένο, ευέλικτο, έξυπνο δίκτυο, με δυνατότητες αποθήκευσης, καθώς και άλλες συναφείς υποδομές. Θυμάμαι πως πριν μία δεκαετία (ίσως και περισσότερο) συζητείτο το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα για έξυπνους μετρητές σε νοικοκυριά. Έκτοτε, μάλλον δεν έχουν γίνει πολλά πράγματα.
Επειδή ουδέν κρυπτόν από τον ήλιο, αναπόφευκτα οι αδυναμίες και τα στοιχεία κορεσμού του δικτύου άρχισαν δειλά να συζητούνται και στη δημόσια σφαίρα, κυρίως τώρα που η ζήτηση για χρήση ΑΠΕ από νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχει κορυφωθεί. Σχετική αναφορά έκανε ο νυν υπουργός Οικονομικών σε αλληλογραφία που είχε με την ΑΗΚ, ενώ το θέμα παρουσιάστηκε σε πρόσφατο ρεπορτάζ στον ημερήσιο τύπο. Αναντίλεκτα υπάρχει και αντίλογος για ανάγκες στελέχωσης, γραφειοκρατικές διαδικασίες προσφορών, αναθεωρητικές αρχές κοκ, αλλά για εμένα παραμένει πως πίσω από αυτή τη δυστοκία βρισκόταν, ίσως και στο υποσυνείδητο, η έγνοια για την προστασία της ΑΗΚ Παραγωγή.
Προφανώς με αυτό τον τρόπο δεν προστατεύθηκε η ΑΗΚ Παραγωγή, απλά θα καθυστερήσει λίγα χρόνια να συμβεί το αναπόφευκτο, που είναι η φθίνουσα πορεία της συμβατικής παραγωγής. Απλά στερήθηκε ο οργανισμός την ευκαιρία να επενδύσει έγκαιρα και να αναπτύξει το πολυτιμότερο περιουσιακό του στοιχείο, προς όφελος όλης της κοινωνίας και προφανώς και του ιδίου. Συναφώς, αυτή η αμυντική στάση ίσως ήταν και ένας από τους λόγους που η ΑΗΚ δεν προχώρησε δυναμικά με την αξιοποίηση ΑΠΕ πριν τις επιβληθούν περιορισμοί από τον Ρυθμιστή.
Για να είμαστε δίκαιοι, το ότι φτάσαμε σήμερα εδώ δεν έχει ευθύνη μόνο η ΑΗΚ, αλλά και το κράτος. Η ΑΗΚ για τους δικούς της λόγους φαίνεται να ακολούθησε αυτήν την πορεία. Το κράτος, το οποίο διορίζει το διοικητικό συμβούλιο, το οποίο με τη σειρά του διορίζει τον Γενικό Διευθυντή και καθορίζει το όραμα και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική κατεύθυνση του οργανισμού, δεν είναι άμοιρο ευθυνών… Το έχω ξαναγράψει όμως, δεν τα πάμε καλά με τα μακροπρόθεσμα…
Συναφώς, θα ήταν καλύτερα εάν η ΡΑΕΚ, η οποία φαίνεται να έχει στοχοπροσηλωθεί και εναποθέσει πολλές προσδοκίες στην αποτελεσματική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς και συνεπώς στη μείωση της δεσπόζουσας θέσης της ΑΗΚ στην παραγωγή και προμήθεια, να εξασκούσε (και άλλη) πίεση και όσες αρμοδιότητες της έδινε το νομοθετικό της πλαίσιο και να μην άφηνε τα πράγματα να οδηγηθούν μέχρι εδώ (σε ό,τι αφορά το δίκτυο).
Όπως και να έχει, πίσω στο θέμα μας… Κάλλιο αργά, παρά ποτέ. Αποδεχόμαστε, καλωσορίζουμε και προετοιμαζόμαστε για την αλλαγή που απαιτείται για να φτάσουμε σε μία οικονομία μηδενικών εκπομπών το 2050. Και αυτή (η αλλαγή) απαιτεί την ΑΗΚ πρωταγωνίστρια, με ένα καλά μελετημένο, σύγχρονο, ψηφιοποιημένο και ευέλικτο δίκτυο, με έξυπνους μετρητές, δυνατότητες αποθήκευσης, έξυπνη φόρτιση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και αξιοποίηση της ευελιξίας στη ζήτηση το συντομότερο και όχι απλώς προσθήκη υποσταθμών και περισσότερο δίκτυο.
* Μηχανολόγος Μηχανικός Dipl Eng, MBA
(Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές – Ευχαριστίες στον Δρ. Βενιζέλο Ευθυμίου για τις εποικοδομητικές συζητήσεις για το θέμα)
