Θα πρέπει όλοι να αντιληφθούν ότι τα προληπτικά προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου δεν έχουν μόνο οικονομικό κόστος, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και βιολογική ζημιά. Η μαστογραφία εμπεριέχει X-ray, δηλαδή έκθεση σε καρκινογόνες ακτίνες Χ. Οι ειδικοί εμπειρογνώμονες που διόρισε η Ευρωπαική Επιτροπή να εκδώσουν τις Ευρωπαικές Κατευθυντήριες Γραμμές υπολόγισαν το ώφελος (πόσους καρκίνους ανιχνεύει σε πρώιμο στάδιο ο μαστογραφικός έλεγχος) σε σχέση με τη ζημιά (πόσους καρκίνους προκαλεί ο συχνός μαστογραφικός έλεγχος σε διάφορες ηλικιακές ομάδες) και κατέληξαν στο συμπέρασμα και τη σύσταση όπως στην Ευρώπη ο γενικός πληθυσμός γυναικών ηλικίας 50-69 ετών υποβάλλεται σε μαστογραφικό έλεγχο μια φορά κάθε 2 χρόνια. Συχνότερος έλεγχος σε αυτή την ηλικιακή ομάδα ή έλεγχος γυναικών γενικού πληθυσμού (π.χ. χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου) μικρότερης ηλικίας προκαλεί περισσότερη βιολογική ζημιά παρά όφελος.
Κατά ανάλογο τρόπο στην Αμερική πριν από αρκετά χρόνια, επειδή αποδείκτηκε ότι η διενέργεια Τεστ Παπανικολάου σε έφηβες προκαλεί περισσότερη βιολογική ζημιά, λόγω του ότι οι ιατροί γυναικολόγοι δεν εφάρμοζαν επαρκώς τα σχετικά πρωτόκολλα παρακολούθησής τους και τις υπέβαλλαν σε αχρείαστες επεμβάσεις κωνοειδούς εκτομής του τραχήλου της μήτρας, με αποτέλεσμα σημαντική βιολογική ζημιά (αύξηση της πιθανότητας πρόωρου τοκετού σε μελλοντική εγκυμοσύνη), γι’ αυτό και απαγορεύτηκε η διενέργεια Τεστ Παπανικολάου σε γενικό πληθυσμό γυναικών κάτω των 21 ετών.
Στην Κύπρο η Επιτροπή Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων υπέβαλε Πρόταση το 2010 ότι «η καλύτερη στρατηγική για πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην Κύπρο είναι η παροχή ενός HPV DNA test σε όλες τις γυναίκες ηλικίας 30-65 ετών μια φορά κάθε 5 χρόνια». Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι αρμόδιες Αρχές (υπουργείο Υγείας, ΟΑΥ) δεν εφαρμόζουν τη στρατηγική αυτή με αποτέλεσμα να υπάρχουν περισσότεροι καρκίνοι, περισσότεροι θάνατοι από καρκίνο και περισσότερες πρόωρες γεννήσεις, καθώς και αυξημένο κόστος για το κράτος και τους φορολογούμενους.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι στην Κύπρο γυναικολογική εξέταση, σχετική συμβουλευτική (consultation), δειγματοληψία και Τεστ Παπανικολάου καθώς και HPV DNA test δεν παρέχονται μόνον από ιατρούς γυναικολόγους αλλά και από εγκεκριμένους επιστήμονες διευθυντές κλινικού εργαστηρίου. Μάλιστα οι εξετάσεις Τεστ Παπανικολάου και HPV DNA test θεωρούνται διεθνώς ως κλινικές εργαστηριακές εξετάσεις τις οποίες σύμφωνα και με την κυπριακή νομοθεσία δικαιούται να τις διεξάγει ένα εργαστήριο χωρίς παραπεμπτικό ιατρού.
Οι Κύπριες αποστερούνται την επιλογή του HPV DNA test
Το Κυπριακό ΓεΣΥ δεν επιτρέπει στα κλινικά εργαστήρια να εξασκήσουν ελεύθερα το μέρος αυτό του επαγγέλματός τους, αφού δεν τους παρέχει τη δυνατότητα να υποβάλλουν μέσω του διαδυκτιακού συστήματος του ΓεΣΥ τις απαιτήσεις τους για αυτές τις υπηρεσίες. Ως αποτέλεσμα οι Κύπριες γυναίκες αποστερούνται του δικαιώματός τους να επιλέξουν ελεύθερα τον παροχέα υπηρεσιών υγείας και το χειρότερο δεν τους δίνεται η ευκαιρία να επιλέξουν να υποβληθούν στο πλέον αποτελεσματικό τεστ πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (HPV DNA test). Σύμφωνα με δικούς μου υπολογισμούς, ο ΟΑΥ μπορεί με το ίδιο ή με χαμηλότερο κόστος να παρέχει σε όλες τις γυναίκες ένα Co-testing (ταυτόχρονος έλεγχος με Τεστ Παπανικολάου και HPV DNA test) κάθε 5 χρόνια συγκριτικά με την παροχή ενός Τεστ Παπανικολάου κάθε 2 χρόνια και να πετύχει μια δραστική μείωση της επίπτωσης του καρκίνου.
Επισυνάπτεται η σελίδα 23 του Συμπληρώματος των Ευρωπαϊκών Κατευθυντήριων Γραμμών 2015 όπου στη δεξιά πλευρά αναφέρεται ότι η μετα-ανάλυση των Ευρωπαïκών Τυχαιοποιημένων Προοπτικών Μελετών απέδειξε ότι για κάθε 100 καρκίνους που παθαίνει ο πληθυσμός γυναικών που ελέγχεται με Τεστ Παπανικολάου, ο αντίστοιχος πληθυσμός γυναικών που ελέγχεται με HPV DNA test παθαίνει μόνο μέχρι 13 καρκίνους (τουλάχιστον 8-πλάσια αποτελεσματικότητα του HPV DNA test).
Το Κέντρο Μέντελ για Βιοϊατρικές Επιστήμες αποτελεί κέντρο αριστείας στον τομέα της μελέτης του ιού HPV. Έχουμε δημοσιεύσει σε διεθνείς βάσεις δεδομένων 40 σχετικές HPV-αλληλουχίες περιλαμβανομένου και ενός καινούργιου τύπου του ιού. Στις 21-24 Νοεμβρίου θα βρίσκομαι στην Αθήνα ως προσκεκλημένος ομιλητής και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Πανελλήνιου Συνεδρίου Κλινικής Χημείας όπου θα μιλήσω για το Ευρωπαïκό Πρόγραμμα Εξωτερικού Ελέγχου Ποιότητας για το HPV DNA test (EHEQAS), στο οποίο πρόγραμμα είμαι ο ιδρυτής και συντονιστής. Στο EHEQAS συμμετέχουν 27 εργαστήρια από 6 Ευρωπαïκές χώρες.
*Μ.Α. (Cambridge), Ph.D. (Cambridge), CSci, FIBMS, EuSpLM, Γραμματέας Επιτροπής Ευρωπαίων Εμπειρογνωμόνων 2010.
