ΜΕ ΟΜΟΤΙΤΛΟ θέμα είχε ασχοληθεί η στήλη και στο παρελθόν. Υποστήριξε τότε, πως ο λόγος για τον, εκτός ελληνότροπου χώρου, τρόπο με τον οποίο ο Νέος Ελληνισμός, (από Κοραή και εντεύθεν) προσλαμβάνει ό,τι υπήρξε πολιτισμικό προϊόν τού ελληνικού φαινόμενου, οδηγεί στην έκτοτε άγονη περιπλάνησή του μεσοπέλαγα! Ως παράδειγμα αναφέρθηκε ο τρόπος που προσλαμβάνεται ήδη από τους νεοέλληνες, το κοσμογονικό γεγονός τής Μεγάλης Εβδομάδας. Υποστήριξε δηλ., πως αντίθετα με την τρέχουσα αντίληψη, τα θεία πάθη κατά τον ελληνικό τρόπο, καθόλου δεν είναι θρήνος και οιμωγή, όπως τα αντιλαμβάνεται δηλ. η «πεφωτισμένη» δυτική κοσμοαντίληψη. Αντίθετα κατάφαση ζωής είναι και ενατένιση άφθαρτης χαράς. Τής πρώτης… Σημαντικός δε λόγος γι’ αυτή την, αβυσσαλέα διαφορά, Δύσης και Ανατολής, υποστήριξε πως είναι αυτός που ανιχνεύεται στον καταλυτικό λόγο τού Σπύρου Κυριαζόπουλου, (τού νέου φιλοσόφου) ότι «η Ελλάδα έχει δει τον κόσμο μορφολογικώς»! Γεγονός άλλωστε που ερμηνευόμενο παραπέμπει στον άλλον, «προφητικό» (όπως αναδείχτηκε στους αιώνες) λόγο, μεγάλου προσωκρατικού φιλοσόφου, τού Παρμενίδη: Ότι «οι θεωρίες τών Ελλήνων, πρωτίστως, ήσαν ευκυκλείς»!
*
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Παρμενίδη εκείνος, για τις ευκυκλείς θεωρίες τών Ελλήνων, και, φυσικά, τού ελληνικού τρόπου, (ό,τι μονίμως διαφεύγει τού βεληνεκούς τής παρ’ ημίν, μετά Κοραή, «προοδευτικής» διανόησης), είναι που σηματοδοτεί και ερμηνεύει τη μακροχρόνια ελληνική περιπλάνηση εκτός τού εσωτερικού της χώρου: Ό,τι χαρακτηρίζει το ιδιοπρόσωπο τού ελληνικού φαινομένου είναι πως η ελληνική σκέψη έχει δει τον κόσμο μορφολογικώς. (Εξ ου και τον ονόμασε «κόσμο», δηλ. κόσμημα!) Με άλλα λόγια, στις ελληνικές θεωρίες, όσες το ελληνικό πνεύμα παρήγαγε, για τη σύλληψη και την ερμηνεία τού κόσμου, κοντά στο γνωσιολογικό και το ηθικό, υπάρχει πρωτίστως, κυρίαρχο μάλιστα, και το αισθητικό στοιχείο. (Ό,τι δηλ. κάνει τις θεωρίες αυτές «ευκυκλείς»…)
ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΩΝ πιο πάνω είναι ότι στον ελληνικό κόσμο, ή ακριβέστερα στον ελληνικό τρόπο, το εκάστοτε φαινόμενο θεωρείται πρώτα από την αισθητική του πλευρά, και κατόπιν ακολουθούν γνωσιολογική και ηθική του θεώρηση. Πάντα φυσικά κατά την «προφητική» (όπως την ονομάσαμε) ρήση τού Παρμενίδη… Προφητικής βέβαια, διότι η ελληνική αυτή νοοτροπία συνόδευσε το ελληνικό γένος σε όλη τη διαδρομή του, αιώνες πολλούς μετά τον προσωκρατικό εκείνο φιλόσοφο… Όντως! Το υψηλό αισθητικό ύφος στην ποίηση τής Μεγάλης Εβδομάδας, στο τρέχον παράδειγμα, πιστοποιεί πανηγυρικά την ορθότητα τής «προφητείας» Παρμενίδη, περί τών ελληνικών «θεωριών».
ΑΣ ΛΗΦΘΕΙ ΔΕ ως παράδειγμα, το πρώτο τροπάριο «Κύματι θαλάσσης» στον ομώνυμο κανόνα τής Μεγάλης Παρασκευής: Θέλοντας εκεί ο «βυζαντινός» υμνωδός να ψέξει την αγνωμοσύνη τών Εβραίων απέναντι στον (ευεργέτη τους) Χριστό, ανατρέχει στη θαυματουργή παλαιόθεν διάσωση τών προγόνων τους, κατά τη διάβασή τους από την Ερυθρά Θάλασσα, όταν τους κυνηγούσε ο διώκτης Φαραώ. Και λέει ότι, τα παιδιά εκείνων που παλιότερα ο θεός έσωσε, «κρύβοντας» (καλύπτοντας δηλαδή) τον διώκτη τους τύραννο κάτω από τα κύματα τής θάλασσας, θανάτωσαν τώρα εκείνοι, και «έκρυψαν» τον ίδιο Θεό, τον τότε σωτήρα τους, κάτω από τη γη. Και ιδού με ποια θαυμαστή αλληλουχία εννέα μόλις, επιλεγμένων βέβαια, λέξεων το λέει αυτό ο υμνωδός:
«Κύματι θαλάσσης τον κρύψαντα πάλαι διώκτην τύραννον υπό γης έκρυψαν τών σεσωσμένων οι παίδες».
ΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ, λοιπόν, στοιχείο αυτών τών στίχων, είναι ό,τι πρώτο αναγνωρίζει ακούγοντάς τους, η αεί ελληνική ψυχή. Είτε αυτή είναι ψυχή ενός διανοούμενου ποιητή, είτε ενός κοινού ανθρώπου από τον απλό λαό. Ο οποίος όμως, κατά την ελληνική γλώσσα εννοείται, πάλι «ποιητής» είναι: Είτε εκείνο που «ποιεί» είναι το υπέρθυρο ή το ακροκέραμο τής λαϊκής κατοικίας του, είτε το νεραντζάκι γλυκό, πολιτιστικό κι αυτό «ποίημα», καθώς έλεγε ο Ελύτης… Και κυρίως, είτε ζει σε ελεύθερη Ρωμανία, είτε στην υποδουλωμένη. Περισσότερο μάλιστα ο δεύτερος. Διότι γι’ αυτόν, τον βίαια αποκλεισμένο από την παιδεία του, στίχοι σαν κι αυτόν, ήσανε και η μόνη πρόσβαση, συνειδητή ή υποσυνείδητη, ενσυναισθητική πάντως, σ’ εκείνη την «ημετέρα παίδευση», που έλεγε κι ο Ισοκράτης…
ΚΥΡΙΩΣ ΟΜΩΣ ήταν η μόνη πρόσβαση στα νοήματα αυτών τών στίχων. Κατά συνέπεια δε, η μόνη πρόσβαση και στη γλώσσα, και φυσικά τις λέξεις αυτής τής γλώσσας, που εξέφραζαν εκείνα τα νοήματα! Κι ας ακόμα δυσκολεύονταν (οι υπόδουλοι βεβαίως επίγονοί της) να τις κατανοήσουν. Τις εμπεδώναν εντούτοις, ακούγοντάς τις ακατάπαυστα, και σ’ όλη τη διάρκεια τού βίου τους, μέσα φυσικά στις εκκλησιές. Που, στα δύσκολα χρόνια τής δουλείας, ήταν ο κύριος, αν όχι ο μόνος, χώρος κοινωνίας και επικοινωνίας, (η πάλαι αγορά) τών τότε «πολιτών», τών «ελληνικά κοινών» βεβαίως.
ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ συνιστά και την παλαιόθεν διαδικασία συνέχειας τής ελληνικής γλώσσας τών τόσων χιλιετιών ζωής, και κυρίως, εκπληκτικής εξέλιξης…*1
* Διδάκτωρ τού ΕΜΠ
__________________________________________________________________________________________________
*1.Αν βέβαια ακούει από πουθενά ο εξ Αθηνών αφιχθείς προ καιρού απαστράπτων τής διανόησης (τής παρακμής), που, (μέσα στο «Αιγαίον» ειρήσθω), σχολίασε το θέμα, με το μνημειώδες «Ποια συνέχεια γλώσσας, και, κατ’ επέκταση, ποια συνέχεια Ελληνισμού»…
