Μεταξύ των προβλημάτων που έχει αυτή η Δημοκρατία, πέραν της ασυγχώρητης γραφειοκρατίας, περιλαμβάνονται τα τελευταία χρόνια πολλά προβλήματα στην προκήρυξη δημόσιων προσφορών για έργα υποδομής και άλλα, που βοηθούν την ευρύτερη οικονομία, αλλά και κοινότητες/επαρχίες, αυξάνοντας τις προοπτικές ανάπτυξης προς όφελος των κατοίκων μιας περιοχής.
Ανοίγονται λοιπόν οι προσφορές και αποφασίζει η αναθέτουσα αρχή ποιος θα είναι ο επιλαχών προσφοροδότης και ξαφνικά εκείνος ο οποίος δεν κέρδισε τον διαγωνισμό καταθέτει ένσταση (προσφυγή) στο δικαστήριο (ή την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών), παγώνοντας την προσφορά μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση από το δικαστήριο (π.χ. 2-3 χρόνια). Παράδειγμα προς αποφυγήν είναι οι κάμερες για την τροχαία κίνηση (10 χρόνια καθυστέρηση) και πιο πρόσφατα ο δρόμος Πάφου-Πόλης, ένας δρόμος λαιμητόμος, ο οποίος (νέος δρόμος) αναμένεται να μειώσει τα ατυχήματα/θύματα και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.
Με το δίκαιο τους λοιπόν οι κοινότητες της Πόλης διαμαρτυρήθηκαν για διάφορες προσφυγές, διαφωνίες, καθυστερήσεις, ενστάσεις, καθώς μέχρι την έκδοση αποφάσεων το κόστος κατασκευής ανεβαίνει και αυξάνονται και οι απαιτήσεις του επιλαχόντα εργολάβου. Και όσο καθυστερεί ένα έργο, αυξάνονται οι ζημιές (απώλειες για τον τοπικό τουρισμό και την ανάπτυξη μιας περιοχής.
Σε μια περίπτωση, ζητήθηκε από επηρεαζόμενους κατοίκους να ανατεθεί το έργο στον επιλαχόντα εργολάβο και εάν κερδίσει την προσφυγή ο παραπονούμενος προσφοροδότης, να του καταβληθεί αποζημίωση από το κράτος.
Είναι και αυτή μια άποψη, όμως τι έχει να χάσει οποιοσδήποτε έχει ένσταση σε τέτοιες αναπτύξεις; Ίσως ορισμένες χιλιάδες ευρώ σε δικηγορικά έξοδα και τίποτε άλλο.
Η δική μας άποψη είναι ότι ο εργολάβος του οποίου απορρίφθηκε η προσφορά πρέπει, εάν δεν επιτύχει στο δικαστήριο, να καταβάλει το κόστος της καθυστέρησης που προκάλεσε, που ίσως να ανέρχεται σε ορισμένα εκατομμύρια ευρώ, ως αποζημίωση προς το κράτος, για την αδικαιολόγητη, όπως αποδείχθηκε, ένσταση. Ως εκ τούτου, οποιοσδήποτε έχει ένσταση θα πρέπει μαζί με την αίτηση του στο δικαστήριο, να υποβάλλει και τραπεζική εγγύηση που να εγγυάται την καταβολή της αποζημίωσης στο κράτος (ανάλογα με το έργο η εγγύηση ίσως να ξεπερνά ορισμένα εκατομμύρια).
Το πρόβλημα δεν παρουσιάζεται μόνο στα θέματα υποδομής, αλλά και σε άλλα πιο σημαντικά, όπως τα αεροδρόμια και τα λιμάνια, που έχουν παραχωρηθεί σε τρίτους (φανταστήκατε εάν χρειαζόταν αλλαγή ιμάντων στα αεροδρόμια μέσω προσφορών και με το σύστημα αυτό να αναμένουμε ίσως 1-2 χρόνια); Παρομοίως για το λιμάνι Λεμεσού. Ευτυχώς που και τα δύο αυτά έργα δόθηκαν σε ιδιώτες.
Προβλήματα παρουσιάζονται και σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, όπου ενώ παρουσιάζεται ένα χ ποσό ως προϋπολογισμός κόστους (βάσει του οποίου κερδίζεται ο διαγωνισμός), στο τέλος ή ακόμη και στην αρχή των προσφορών, αυτό το ποσό ξεπερνιέται κατά πολύ. Δεν φέρει λοιπόν ευθύνη ο αρχιτέκτονας που κέρδισε τον διαγωνισμό; Και γιατί να του ανατεθεί η εργασία εάν αυτή είναι καθ’ υπέρβαση των προϋπολογισθέντος κόστους;
Μας θυμίζει τη δική μας πρόταση για την εκτίμηση του «φιλέτου Κατάρ», όπου το υπολογισθέν κόστος της εκτίμησης ήταν €15.000 και υποβάλαμε πρόταση για €5.000. Ακόμη και εδώ υποβλήθηκαν ενστάσεις (όχι δικαστικές όμως) και έτσι η εκτίμηση προχώρησε. Ανεξάρτητα της κατάληξης των σχεδίων για το «οικόπεδο του Κατάρ», πιστεύετε ότι θα μας περίμεναν οι Καταριανοί 1-2 χρόνια μέχρι να εκδοθεί η απόφαση από δικαστήριο για την εκτίμηση της αξίας του οικοπέδου; Είχαμε τότε ένα συνάδελφο, ο οποίος επέμενε στη Βουλή ότι η εκτίμηση των €70 εκατ. ήταν πολύ χαμηλή και είχε έτοιμους αγοραστές για €140 εκατ. Του υποβάλαμε λοιπόν την ερώτηση, εάν ακυρώναμε την προσφορά του Κατάρ και αυτός δεν παρουσίαζε τη διπλάσια προσφορά από τους πελάτες του, θα μπορούσε να αποζημιώσει το κράτος; Σιγή.
Επιπλέον, έχουμε και τους διάφορους οι οποίοι υποβάλλουν ενστάσεις για περιβαλλοντικά και άλλα θέματα, που και πάλι καθυστερεί η εκτέλεσή τους (π.χ. νέος δρόμος αεροδρομίου Πάφου προς την Πάφο, που είναι μισοτελειωμένος τα τελευταία 6 χρόνια τουλάχιστο). Οι ενστάσεις αυτές -εκτός και εάν αποδειχθούν πλήρως δικαιολογημένες- θα πρέπει και αυτές να κοστολογούνται και να φέρουν οι υποβάλλοντες τις προσφυγές την ευθύνη αποζημίωσης του κράτους – έστω και εάν οι ενστάσεις γίνονται από κυβερνητικά τμήματα, όπως εκείνο του Περιβάλλοντος. Μήπως σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να φέρουν προσωπική ευθύνη οι υπάλληλοι του Τμήματος;
Πρέπει όλοι μας να είμαστε υπεύθυνοι και όχι με «το ψύλλου πήδημα» και χωρίς επιπτώσεις να υποβάλλουμε ενστάσεις που κοστίζουν στο τέλος στην οικονομία.
*Αντώνη Λοίζου F.R.I.C.S. – Αντώνης Λοίζου & Συνεργάτες ΕΠΕ – Εκτιμητές Ακινήτων & Διαχειριστές ΄Εργων Ανάπτυξης
