Στην πρώτη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου (ΕΣ) υπό την προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Ν. Χριστοδουλίδη, ο Πρόεδρος ανέλυσε τις προθέσεις του για την υλοποίηση της προεκλογικής του διακήρυξης για σύσταση του ΣΕΑ δίνοντας μάλιστα και γραπτό προσχέδιο που περιέχει τις πρώτες του σκέψεις ζητώντας να τον ενημερώσουν για δικές τους απόψεις. Ακολούθησαν δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Κ. Λετυμπιώτη και διαρροή στο «Φιλελεύθερο» στις 10/4/2023. Με βάση λοιπόν αυτά, δηλαδή τις δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου, το πιο πάνω δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου» όπου δημοσιεύτηκε το προσχέδιο και τις παρόμοιες απόψεις των ΝΕΟ που διατύπωσαν στο Εθνικό Συμβούλιο 24 χρόνια πριν.
1. Είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι ο νέος Πρόεδρος θεωρεί, ανάμεσα στις προτεραιότητες του, τη συγκρότηση τέτοιου οργάνου, το οποίο όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, υπάρχει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες εκτός από την Κύπρο. Ασφαλώς βασικός στόχος δεν είναι η ανακοίνωση συγκρότησης του ΣΕΑ απλά για να καλυφθεί το κενό, αλλά αυτό που θα κρίνει το θεσμό είναι η σύνθεση, οι αρμοδιότητες και κυρίως ο τρόπος λειτουργίας και η αποτελεσματικότητα του.
2. Αφού γνωρίζει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ότι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει τέτοιο θεσμό, μπορεί να μας πει έστω και μια χώρα που έχει σαν μέλος τέτοιου Συμβουλίου τον διοικητή των μυστικών υπηρεσιών (ΚΥΠ), όπως προβλέπει το προσχέδιο;
3. Στο προσχέδιο προκύπτει ότι το ΣΕΑ θα διοικείται από Συμβούλιο. Αν όμως του Συμβουλίου θα προΐσταται ο ίδιος ο Πρόεδρος ή δημόσιος υπάλληλος θα είναι κατά την άποψη μου μεγάλο λάθος. Υπάρχουν σήμερα κρατικά κα ιδιωτικά πανεπιστήμια, υπάρχουν πανεπιστημιακοί και μελετητές και κυρίως υπάρχουν αρκετοί Κύπριοι πολίτες που διαμένουν στο εξωτερικό και μπορεί να συμβάλλουν αποφασιστικά στην ορθή λειτουργία του ΣΕΑ.
4. Ο διορισμός του Συμβουλίου πρέπει να μην υπερβαίνει το χρόνο της θητείας του εκάστοτε Προέδρου ο οποίος θα διορίζει τα μέλη του ΣΕΑ, λαμβάνοντας υπόψη και τις θέσεις που εκφράζονται στο Εθνικό Συμβούλιο.
5. Ο επικεφαλής του ΣΕΑ που πρέπει να συμμετέχει στο Εθνικό Συμβούλιο και σε διεθνή συνέδρια για να μεταφέρει τις απόψεις του Προέδρου ή του Εθνικού Συμβουλίου, ταυτόχρονα θα πρέπει να ενημερώνει τον Πρόεδρο ή και το Εθνικό Συμβούλιο για το τι επικρατεί στο εξωτερικό και να αναζητούνται μέτρα και λύσεις αντιμετώπισης της κατάστασης που επικρατεί, ιδιαίτερα στο χώρο των δεξαμενών σκέψεων. Δυστυχώς η Τουρκία και οι σύμμαχοι της καταφέρνουν να περνούν την άποψη τους αν και τόσο το Διεθνές Δίκαιο όσο και οι διεθνείς εξελίξεις δεν τους ευνοούν. Άρα αντικειμενικά έχουμε πολύ δουλειά στο εξωτερικό. Ακόμα και Τούρκοι επιστήμονες, όπως ο Dozum Bahcheli, καθηγητής στο King University, μαζί με τον ομότιμο καθηγητή του ιδίου πανεπιστημίου Sid Noel, όπου στο ομαδικό έργο με τίτλο «Resolving Cyprus» του εκδοτικού οίκου JB Taures παραδέχονται ότι «federal federation is not viable» (η διζωνική ομοσπονδία δεν είναι βιώσιμη, σελ. 39 – 47). Καταλήγουν μέσα από κάποιο συλλογισμό στη λογική των δύο κρατών που επίσημα υποστηρίζει η Τουρκία και ο εγκάθετος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ. Είναι ενδεικτικό επίσης το πρόσφατο επεισόδιο μεταξύ της προέδρου της Κυπριακής Βουλής κ. Αννίτας Δημητρίου και του προέδρου της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης Μουσταφά Σεντόπ. Ποιος λοιπόν θα έχει την ευθύνη της απάντησης παρά τα μέλη του ΣΕΑ;
6. Αν η σύνθεση του ΣΕΑ τελικά είναι περίπου αυτή που προβλέπει το προσχέδιο, τότε δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά ένα ακόμα κυβερνητικό τμήμα/μικρό Υπουργικό. Και ο Κύπριος φορολογούμενος μάλλον θα πληρώνει άδικα. Δεν πρέπει να κάνουμε το ΣΕΑ απλά για να καλύψουμε κάποιο κενό και να μην είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει τέτοιο θεσμό, αλλά πρέπει να το κάνουμε για να εξυπηρετεί την Κυπριακή κοινωνία και την Κυπριακή Δημοκρατία. Για να γίνει κατανοητό από όλους θα αναφέρω ένα ανέκδοτο: Μερικοί και Αμερική. Φωνητικά ακούγεται σχεδόν το ίδιο. Ουσιαστικά όμως υπάρχει μεγάλη διάφορα μεταξύ των δύο. Το ΣΕΑ πρέπει να είναι βραχίονας του ΕΣ.
7. Λύπη μεγάλη προκάλεσε η έλλειψη υποστήριξης από τα άλλα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου της πρότασης των ΝΕΟ το 1990, σύμφωνα με την ανακοίνωση των ΝΕΟ της 21/5/1990, πλην της ΕΔΕΚ, η οποία μάλιστα είχε περιλάβει στην πρόταση ενότητας και προοπτικής, την εισήγηση της για δημιουργία Συμβουλίου Εθνικής Πολιτικής. Στην ίδια ανακοίνωση των ΝΕΟ, αναφέρονται και «οι τομείς που πρέπει να ασχοληθεί το ΣΕΑ και που είναι Ευρωπαϊκή Ένωση, Τουρκία, Μέση Ανατολή, ΗΠΑ, Ρωσία και ομοσπονδιακά συστήματα και συντάγματα. Το Κέντρο θα έχει συνεργασία με ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα, ιδιαίτερα με τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του τόπου μας» (σημ. αρθρογράφου: τότε δεν είχαν δημιουργηθεί τα πανεπιστήμια). Δυστυχώς κανένα από τα κόμματα που συμμετέχουν δεν διατηρεί παρόμοιο κομματικό θεσμό που πρέπει. Είναι λοιπόν πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να περιμένουμε καλή εισήγηση πάνω στο προσχέδιο που τους έχει διανεμηθεί. Μακάρι να μας διαψεύσουν και εμείς θα το χαιρετήσουμε. Για την ιστορία αναφέρω πως οι ΝΕΟ εκπροσωπούνταν από μένα και τον δρ. Χρήστο Κληρίδη, τότε μοναδικό βουλευτή και τώρα πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και γίναμε δεκτοί στο ΕΣ ένα χρόνο και δύο μήνες προηγουμένως.
*Πρώην Βουλευτής
