Σ’ αυτό το άρθρο με πολύ απλά λόγια θα καταλάβεις τι πραγματικά είναι ο πληθωρισμός .Από που προέρχεται γιατί δημιουργεί προβλήματα και πόσο πρέπει να σε ανησυχεί, Πάμε να δουμε.
Η έννοια του χρήματος και το φαινόμενο του πληθωρισμού είναι αλληλένδετα δεν μπορούν να μελετηθούν το ένα ανεξάρτητο από το άλλο . Αυτό γίνεται ξεκάθαρο ακόμη κι από τον ίδιο τον ορισμό του πληθωρισμού. Πληθωρισμός είναι ο ρυθμός αύξησης των τιμών σε μία δεδομένη χρονική περίοδο όταν όμως οι τιμές των αγαθών αυξάνονται γενικευμένα στην πραγματικότητα δεν είναι τα αγαθά που παίρνουν αξία αλλά το χρήμα που χάνει τη δική του μπορούμε συνεπώς να ορίσουμε ακριβέστερα τον πληθωρισμό ως τον ρυθμό απαξίωσης του χρήματος ενός συναλλακτικού στοιχείου που έχει δημιουργηθεί με μοναδικό σκοπό να αντιπροσωπεύει αξία. Καταλαβαίνεις συνεπώς πόσο συνυφασμένα είναι το χρήμα και ο πληθωρισμός. Οπότε ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά ξεκινώντας από κάποιες παρανοήσεις για τον πληθωρισμό που μπερδεύουν πολύ κόσμο.
Πρώτη παρανόηση: Ο πληθωρισμός είναι η ακρίβεια
Αν η εικόνα που έχεις για τις οικονομικές έννοιες προέρχεται από τα ελληνικά δελτία ειδήσεων σίγουρα έχεις σχηματίσει την εντύπωση πως πληθωρισμός είναι η ακρίβεια αυτό είναι θεμελιωδώς λάθος. Ακρίβεια έχουμε όταν οι τιμές είναι οι ψηλές σε σχέση με τα εισοδήματα ενώ πληθωρισμό όταν οι τιμές έχουν αυξητική τάση ανεξάρτητα από το τι κάνουν τα εισοδήματα.
Επομένως στην οικονομία μπορεί να υπάρχει ακρίβεια ακόμη και όταν δεν υπάρχει πληθωρισμός. Όπως γινόταν την προηγούμενη δεκαετία στη χώρα μας. Μπορεί και να υπάρχει πληθωρισμός χωρίς ακρίβεια λόγω του ότι μαζί με τις τιμές αυξάνονται και τα εισοδήματα όπως συμβαίνει τον τελευταίο καιρό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεύτερη παρανόηση: Γιατί ο πληθωρισμός είναι πρόβλημα;
Η δεύτερη παρανόηση έχει να κάνει με το λόγο για τον οποίο ο πληθωρισμός θεωρείται οικονομικό πρόβλημα. Η στερεοτυπική εξήγηση είναι ότι οι τιμές των αγαθών τείνουν να αυξάνονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι τα εισοδήματα. Για παράδειγμα ο πληθωρισμός τρέχει με 6% αλλά οι μισθοί αυξάνονται μόνο με 4% οπότε οι καταναλωτές χάνουν 2% αγοραστική δύναμη. Ούτε αυτό είναι ορθό.
Το πραγματικό πρόβλημα με τον πληθωρισμό δεν είναι ότι οι τιμές αυξάνονται περισσότερο από τα εισοδήματα αλλά ότι το ένα προηγείται χρονικά του άλλου πρόσεξε για να καταλάβεις γιατί ; Οι επιχειρήσεις μπορούν να ανεβάσουν τις τιμές τους οπότε κρίνω σκόπιμο. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τις απολαβές στον εργαζόμενων. Πολλές απ’ αυτές δεσμεύονται με συμβάσεις που διαπραγματεύονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα συνήθως κάθε χρόνο ή και πιο αραιά. Αν τώρα οι τιμές έχουν ανέβει 6% που είπαμε πριν αλλά η σύμβαση σου προβλέπει αναπροσαρμογή αποδοχών σε
8 μήνες και 7% αύξηση να πάρεις -τότε δηλαδή μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό- Πάλι θα έχεις χάσει γιατί μέχρι να έρθει η αύξηση θα είσαι 6% κάτω και μόλις έρθει θα είσαι μόνο 1% πάνω.
Επιπλέον αν ο πληθωρισμός συνεχίζει σύντομα μισθός σου θα ξανά μείνει πίσω γι’ αυτό το λόγο λέμε ότι ο πληθωρισμός χτυπάει κυρίως όσους έχουν Φιξ εισοδήματα από μισθούς συντάξεις ή μισθωτήρια και όχι τόσο της επιχείρησης και τους ελεύθερους επαγγελματίες που μπορούν να αναπροσαρμόζουν τις τιμές τους όποτε χρειαστεί.
Τρίτη παρανόηση: Ο πληθωρισμός πρέπει να είναι 0%
Μία τρίτη παρανόηση είναι ότι το ιδανικό επίπεδο πληθωρισμού πρέπει να είναι 0% αλλά απλώς δεν μπορούμε να το επιτύχουμε. Σήμερα σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι θεωρούν πως ένας χαμηλό πληθωρισμό κοντά στο 2% είναι προτιμότερος από το να μην αυξάνονται καθόλου οι τιμές. Ο βασικός λόγος είναι ότι το να ξέρει κανείς ότι τα μετρητά του χάνουν λίγο αξία τον ωθεί στο να επισπεύδει τις αγορές του πράγμα που τονώνει την οικονομική δραστηριότητα. Ένας χαμηλός αλλά όχι μηδενικός πληθωρισμός δηλαδή αποτελεί κίνητρο να ξοδεύετε χρήμα και αυτό κινεί την αγορά.
Πως λειτουργεί ο πληθωρισμός:
Πάμε τώρα να δούμε πως λειτουργεί ο πληθωρισμός. Το χρήμα εκδίδεται για να αντιπροσωπεύει αξία κατά τις συναλλαγές. Υπάρχει συνεπώς την πραγματική οικονομία μία αναλογία χρήματος-προϊόντων που καθορίζεται από το πόσο χρήμα κυκλοφορεί και το πόσα προϊόντα και υπηρεσίες παράγει η οικονομία. Αυτή η αναλογία προσδιορίζει και το επίπεδο τιμών. Αν για παράδειγμα διοχετεύσουμε περισσότερο χρήμα στην αγορά χωρίς να έχει μεταβληθεί η παραγωγή θα αντίστοιχη περισσότερο χρήμα σε κάθε αγαθό και αυτό μπορεί να προκαλέσει γενικευμένη αύξηση των τιμών δηλαδή πληθωρισμό. Εδώ όμως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί συναντάμε μία άλλη διαδεδομένη παρανόηση.
Τέταρτη παρανόηση: Η έκδοση χρήματος προκαλεί πάντα πληθωρισμό.
Η πιο συχνή παρανόηση για τον πληθωρισμό την οποία εγώ αποκαλώ η παρανόηση των εξυπνάκηδών είναι να πιστεύει κανείς ότι οποιαδήποτε αύξηση της ποσότητας χρήματος προκαλεί νομοτελειακά και άνοδο των τιμών. Η ρίζα αυτής της παρανοήσεις βρίσκεται σε μία κάπως ιστορική παρεξήγηση. Μέχρι και πριν από έναν αιώνα περίπου στην καθομιλουμένη αγγλική η λέξη <πληθωρισμός>, <inflation> Σημαίνει αύξηση της ποσότητας χρήματος όχι αύξηση των τιμών όπως ορίζεται σήμερα σε κάθε οικονομικό εγχειρίδιο ή ακόμη και σε κάθε λεξικό. Πολύς κόσμος λοιπόν λανθασμένα θεωρεί πως η αύξηση της ποσότητας χρήματος είναι ταυτόσημη με την αύξηση των τιμών κάτι που καμιά οικονομική θεωρία ή σχολή δεν έχει πρέσβευση ποτέ. Πώς όμως είναι δυνατόν να τυπώνετε περισσότερο χρήμα και να μην έχουμε πληθωρισμό; Είπαμε προηγουμένως ότι το επίπεδο τιμών προσδιορίζεται από την αναλογία χρήματος-προϊόντων. Αυτό σημαίνει πως θα προκύψει πληθωρισμός μόνο αν διαταραχθεί αυτή η αναλογία. Για παράδειγμα αν η ποσότητα χρήματος την αγορά αυξάνεται με 3% την ώρα που η παραγωγή αυξάνεται με 3% το νέο χρήμα θα αντιπροσωπεύσει νέο προϊόν και συνεπώς οι τιμές δεν έχουν λόγο να ανέβουν. Στον αντίποδα, μπορεί η ποσότητα του χρήματος να μειώνεται με ,ας πούμε , 2% και να υπάρξει πληθωρισμός για την παραγωγή μειώνεται με περισσότερο από 2% .Επίσης υπάρχει πιθανότητα να αυξάνεται η ποσότητα χρήματος και να μην προκύπτει πληθωρισμός επειδή το νέο χρήμα δε βγαίνει στην οικονομία αλλά παραμένει στο τραπεζικό σύστημα ως ρευστά διαθέσιμα. Επιπλέον είναι πιθανόν ακόμη και να βγει αυτό το νέο χρήμα στην αγορά να διακρατηθεί ως διαθέσιμα από τα ίδια τα νοικοκυριά. Αυτό συνέβη κατά την πανδημία σε πολλές χώρες που έδιναν γενναία βοηθήματα σε όσους είχαν μείνει χωρίς δουλειά. Αυτή δεν είχαν που να ξοδέψουν το νέο χρήμα μέσα στα lockdown οπότε αυτό δεν προκάλεσε πληθωριστική πίεση.
Τέλος είναι πιθανό να διοχετεύεται νέο χρήμα στην οικονομία χωρίς να παρατηρούμε άνοδο του πληθωρισμού επειδή το νέο χρήμα δεν πηγαίνει στην αγορά προϊόντων αλλά απορροφάται στις αγορές επενδυτικών στοιχείων όπως την κτηματαγορά τα χρηματιστήρια ακόμη και τα crypto, Αυξάνοντας τις τιμές σε αυτές τις αγορές που δεν υπολογίζονται στον πληθωρισμό. Το είδαμε να συμβαίνει στην περίοδο της πανδημίας. Από όλα αυτά λοιπόν μπορούμε να συμπεράνουμε πως είναι λάθος να πιστεύει κανείς πως ο πληθωρισμός ταυτίζεται με την εκτύπωση χρήματος. Για αύξηση της ποσότητας χρήματος μπορεί να οδηγήσει στον πληθωρισμό μπορεί όμως και όχι.
Πέμπτη παρανόηση:
Ο πληθωρισμός οφείλεται στο χάρτινο χρήμα. Μία ακόμη διαδεδομένη η παρανόηση είναι αυτό που πιστεύουν κάποιοι ότι φυσικά και τείνει να απαξιώνεται το χρήμα αφού είναι απλώς χαρτί και δεν αντιπροσωπεύει καμιά πραγματική αξία όπως ας πούμε ένα πολύτιμο μέταλλο. Είναι πολύ εύκολο να κατανοήσεις γιατί αυτό δεν ισχύει αν προσέξεις ότι ο Πληθωρισμός δεν αφορά το τι ανταλλάσεται αλλά την αναλογία της ανταλλαγής. Ότι μέσο και να χρησιμοποιήσεις σε μία συναλλαγή Ευρώ ,δολάριο ,χρυσό ,ασημί ,bitcoin ,γίδια ,ή ρίζες ,ελίες όπως κάνουμε στα παλιά χρόνια. Πάλι θα μπορεί να προκύψει πληθωρισμός αν το μέσο που χρησιμοποιείς για οποιοδήποτε λόγο αρχίσει να χάνει από την αξία του.
Τι προκαλεί τον πληθωρισμό;
Υπάρχουν δύο ξεχωριστή μηχανισμοί από τους οποίους μπορεί να προκληθεί αυξητική τάση στις τιμές ο πληθωρισμό ζήτησης και ο πληθωρισμός κόστους. Στον πληθωρισμό ζήτησης η άνοδος των τιμών προέρχεται από την πλευρά της κατανάλωσης. Γενικά οτιδήποτε αυξάνει απότομα την γενική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών σε μία οικονομία κάνει την παραγωγή να δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει και ωθεί τις τιμές προς τα πάνω προκαλώντας πληθωρισμό. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα πως μία κυβέρνηση μειώνει την φορολογία εισοδήματος και στέλνεις τους πολίτες τις επιταγές επιστροφής φόρου! Αν αποφασίσουν πως θέλουν να ξοδέψουν τα χρήματά άμεσα σε αγαθά και υπηρεσίες τότε η απότομη έξτρα ζήτηση που θα δημιουργηθεί δύσκολα θα προλάβει να ικανοποιηθεί από μία ανάλογη άνοδο στην προσφορά και οι τιμές θα αρχίσουν αυξάνονται με σχεδόν αντανακλαστικό τρόπο. Στον αντίποδα υπάρχει ο πληθωρισμός κόστους που προκύπτει από την πλευρά της παραγωγής. Οποιαδήποτε δυσχέρεια στην παραγωγή ανεβάζει το κόστος των παραγωγικών συντελεστών και οι αυξήσεις γρήγορα περνούν και στις τιμές των προϊόντων. Οπότε ένα πλοίο που παίρνει την στροφή λίγο πιο ανοιχτά και μπλοκάρει την διώρυγα ,μία έλλειψη πυριτίου που διακόπτει την παραγωγή μικροτσίπ ,ένας πόλεμος ,ή μία πανδημία που κάνει πολλές επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή τους κλίμακα προκαλούν συρρίκνωση της προσφοράς και έτσι ανεβάζουν τις τιμές. Ο πληθωρισμός κόστους είναι πιο επίμονος απ’ όσο μπορεί να φαντάζεται κανείς και συνήθως παραμένει στην οικονομία αρκετό καιρό αφότου έχει παρέλθει ο αρχικός λόγος που το προκάλεσε. Αν για παράδειγμα μία πανδημία μειώσει την ζήτηση για ξυλεία και εξαναγκάσει τους παραγωγούς τα κλείσουν κάποιες μονάδες που πλέον δεν χρειάζονται ή «δεν βγαίνουν οικονομικά» Αυτές δεν θα μπορέσουν να ξανανοίξουν στην στιγμή όταν η πανδημία περάσει και η ζήτηση επανακάμψει. Το κλείσιμο μίας παραγωγικής μονάδας η ενός εργοστασίου μπορεί να γίνει μέσα σε μέρες, η επαναλειτουργία του όμως μπορεί να απαιτήσει μήνες ακόμη και χρόνια σε κάποιες περιπτώσεις, στο μεσοδιάστημα η προσφορά υστερεί της ζήτησης και οι τιμές ανεβαίνουν.
Τι συμβαίνει σήμερα με τον πληθωρισμό;
Όπως φαντάζομαι κι εσείς θα έχετε προσέξει τους τελευταίους μήνες ο πληθωρισμός έχει ανέβει σε επίπεδα που τα ανεπτυγμένα τουλάχιστον κράτη είχαν να δουν εδώ και δεκαετίες. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν πως ο πληθωρισμός που βιώνει σήμερα ο πλανήτης είναι κυρίως πληθωρισμός κόστους. Οι παραγωγική δυνατότητα της παγκόσμιας οικονομίας δεν έχει επανέλθει ακόμη στα προ/πανδημίας επίπεδα και μαζί με την ενέργεια κι η κρίση δημιουργούν στένωση στην αλυσίδα εφοδιασμού πιέζοντας τις τιμές προς τα πάνω. Φυσικά και πλευρά της ζήτησης έχει δημιουργήσει πληθωριστικές πιέσεις. Κατά την περίοδο της πανδημίας οι κυβερνήσεις διοχέτευσαν μία μεγάλη ποσότητα χρήματος στην οικονομία αυτό ναι μεν βοήθησε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν στα locktown , Τώρα όμως που η κρίση περνάει το χρήμα αυτό βγαίνει από τα πορτοφόλια και εντείνει τον πληθωρισμό.
Πως μπορεί να ελεγχθεί ο πληθωρισμός;
Αν η ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία με κάποιο τρόπο περιοριστεί οι τιμές μπορούν να συγκρατηθούν φέρνοντας τον πληθωρισμός στο επιθυμητό επίπεδο. Αυτή ακριβώς είναι και η δουλειά της κεντρικής τράπεζας. Το πόσο χρήμα κυκλοφορεί στην αγορά εξαρτάται από το πόσα δάνεια χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες που με τη σειρά του εξαρτάται από το επιτόκιο βάσης μπορείς την κεντρική τράπεζα . Η κεντρική τράπεζα συνεπώς αυξάνοντας τα επιτόκια μπορεί θεωρητικά να φέρει τον πληθωρισμό έγκυ που τον θέλει μέσα σε εβδομάδες, θεωρητικά, Γιατί στην πράξη τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά. Η αύξηση των επιτοκίων συγκρατεί τον πληθωρισμό μέσω της αποθάρρυνσης των δανείων. Τα δάνεια όμως τροφοδοτούν και τη ζήτηση των καταναλωτών και της επένδυσης των παραγωγών . Για παράδειγμα χωρίς δάνειο οι περισσότεροι καταναλωτές δεν μπορούν να αγοράσω σπίτι ούτε πολλοί κατασκευαστές μπορούν να βάλουν μπροστά να χτίζουν. Τα υψηλά επιτόκια λοιπόν προκαλούν ύφεση και ανεργία που είναι η χειρότερα από τον πληθωρισμό. Οπότε δεν είναι σπάνιο αυτοί που ασκούν οικονομική πολιτική να προτιμούν να ανεχτούν τον πληθωρισμό παρά να υπομείνουν τις παρενέργειες της μείωσης του. Κάτι άλλο που αξίζει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η αύξηση των επιτοκίων δεν είναι πάντα επαρκής για να μειώσει τον πληθωρισμό. Στην Τουρκία για παράδειγμα, εδώ και δεκαετίες πολλά δάνεια δίνονται από τις εμπορικές τράπεζες απευθείας σε αμερικανικό δολάριο η χρήση το οποίο έχει πλέον διείσδυση για τα καλά στην τουρκική οικονομία. Αυτό σημαίνει πως αν η κεντρική τους τράπεζα αυξάνει τα επιτόκια της τουρκικής λίρας για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό θα δίνονταν με λιγότερα δάνεια σε λίρα αλλά το κενό θα αναπληρώνονταν με περισσότερα δάνεια σε δολάριο, Το επιτόκιο του οποίου δεν μπορεί να περάσει ο τούρκος κεντρικός τραπεζίτης. Συνεπώς η συνολική ροή χρημάτων στην αγορά ουσιαστικά δεν θα επηρεαζόταν και ο πληθωρισμός μάλλον θα παρέμενε.
Γιατί δεν παγώνει η κυβέρνηση τις τιμές;
Ωραία θα πει κάποιος, τότε γιατί δεν αφήνουμε στην άκρη επιτόκια και αηδίες για να πάμε με την πατροπαράδοτη μέθοδο της ράβδου; Ας βγάλει η κυβέρνηση ένα νόμο που να απαγορεύει την αύξηση των τιμών. Το πρόβλημα με αυτή την πρακτική δεν βρίσκεται στο αν έχει το δικαίωμα η κυβέρνηση να ορίζει τις τιμές προϊόντων ή όχι αλλά στο ότι απλά δεν θα λειτουργούσε όπως περίμενες. Αν η αναλογία χρήματος-προϊόντων έχει διαταραχθεί αλλά απαγορεύεται να ανέβουν οι τιμές η πληθωριστικοί πίεση δεν θα εξαφανιστεί απλώς θα εκτονωθεί αλλού. Αφού τώρα το χρήμα θα αξίζει λιγότερο από τα προϊόντα όλοι θα θέλουν να ξεφορτωθούν τα μετρητά που διαθέτουν Αγοράζοντας ό,τι βρουν μέχρι τα αγαθά να εξαφανιστούν από τα ράφια ή Να αποσυρθούν σε μαύρες αγορές. Αυτό το φαινόμενο συνέβαινε συχνά σε περιόδους οικονομικών κρίσεων σε καθεστώτα που όριζαν τις τιμές κεντρικά: Οι τιμές να παραμένουν χαμηλά αλλά τα αγαθά να έχουν εξαφανιστεί.
Καρτέλ και πληθωρισμός:
Κυβέρνηση μίας χώρας πάντως μπορεί να συνεισφέρει στην συγκράτηση του πληθωρισμού. Πώς; Με το να ελέγχει την αγορά για καρτέλ που χειραγωγούν τις τιμές. Σε κάθε χώρα λοιπόν υπάρχει ένας ειδικός θεσμός μία επιτροπή ανταγωνισμού με κύριο ρόλο να περιορίζει τις τεχνιτές αύξησης των τιμών. Στις προηγούμενες οικονομίες αυτή η εποπτεία λειτουργεί ικανοποιητικά και οι περιπτώσεις αισχροκέρδειας είναι σπάνιες. Σε άλλες η επιτροπή ανταγωνισμού έχει κάπως διακοσμητικό ρόλο με αποτέλεσμα τα καρτέλ να μην χρειάζεται ούτε καν να κρατούν προσχήματα και οι τιμές να είναι ανεξήγητα υψηλότερες ακόμη και από χώρες με πολλαπλάσια εισοδήματα.
Πρέπει να ανησυχεί την Κύπρο η σημερινή κατάσταση;
Ειδικά για την Κύπρο ο πληθωρισμός είναι δυστυχώς ό’τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί μετά την πανδημία Και θα το εξηγήσω κάπως ωμά για να μην μασάμε τα λόγια μας. Ο μέσος μισθός στην Γερμανία είναι περίπου 4000 € το μήνα αυτό πρακτικά σημαίνει πως αν το κόστος των απολύτως βασικών αναγκών του μέσου Γερμανού είναι 1000 € το μήνα και λόγω πληθωρισμού αυτό πάει 1500 € Δεν θα έχει και τόσο πρόβλημα. Στην Κυπρο όμως μετά από 10 χρόνια κρίσης η οποία αλλάζει απλώς όνομα κρίση χρέους ,κρίση πανδημίας ,κρίση πληθωρισμού ,και έχει ο θεός ο μέσος μισθός είναι περίπου 1100 € δε χρειάζεται λοιπόν να σου εξηγήσει κανείς πως οποιαδήποτε επιβάρυνση του κόστους ζωής λόγο πληθωρισμού Συνεπάγεται στέρηση βασικών αγαθών για το μέσο πολίτη Και όχι απλώς ότι βάζει στην άκρη 500 € λιγότερα όπως ο Γερμανός. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ευρώπη γιατι η νομισματική πολιτική είναι κοινή.
Αλλά δεν επηρεάζονται όλοι οι ευρωπαίοι το ίδιο από τον Πληθωρισμό όπως είδαμε. Είναι αυτονόητο λοιπόν οι κυβερνήσεις των πιο αδύναμων χωρών να διεκδικήσουν για τους πολίτες τους στοχευμένα μέτρα ενίσχυσης κάτι που μέχρι στιγμής δεν δείχνει να γίνεται κι αυτό πρέπει να μας ανησυχεί γιατί εμείς ειδικά δεν έχουμε και τις καλύτερες αναμνήσεις .
Θα έχουμε υψηλό πληθωρισμό στο μέλλον;
Υπάρχουν δύο κύριοι παράγοντες που θα επηρεάσουν το πόσο θα διαρκέσει το πληθωριστικών κυμά που διανύουμε. Ο πρώτος θα είναι η αυτό εκπληρωμένη προφητεία των προσδοκιών. Δηλαδή αν όλοι αρχίσουν να φοβούνται ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει θα συνεχίσουν να ανεβάζουν τις τιμές προκαλώντας οι ίδιοι τον πληθωρισμό που φοβόντουσαν . Αν και έχουμε παρατηρήσει τέτοιες καταστάσεις στο παρελθόν σήμερα δε μας τρομάζει ιδιαίτερα αυτό το ενδεχόμενο γιατί τις τελευταίες δεκαετίες οι δυτικές οικονομίες έχουν μάθει σε χαμηλούς ρυθμούς πληθωρισμού και λίγο-πολύ αυτούς ποια θεωρούν φυσιολογικούς. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η ενέργεια κι η κρίση που πρόσφατα εντάθηκε με την γεωπολιτική αστάθεια στην Ευρώπη. Η ενέργεια κι η κρίση δεν είναι όσο απλή την παρουσιάζουν κάποιοι . Όσον αφορά τις συνέπειες της στον πληθωρισμό όμως μπορώ να σας πω από τώρα πως τα στοιχεία δείχνουν πλέον ξεκάθαρα ότι οι αυξήσεις στην ενέργεια θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν τον πληθωρισμό στην Ευρώπη για αρκετό καιρό ακόμη .Αυτά είναι τα βασικά που πρέπει να γνωρίζεις για τον πληθωρισμό.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
*Οικονομολόγος, Γραμματέας ΝΕΔΗΚ Λεμεσού
