Ο πολιτικός αναβρασμός στην Τουρκία εντατικοποιείται και συγκεντρώνει κάποια χαρακτηριστικά, τα οποία συνάδουν με το προφίλ της χώρας ή ακόμα καλύτερα με τα μοτίβα συμπεριφοράς του τουρκικού κράτους, που αποτυπώνονται τόσο στην εξωτερική πολιτική όσο και στην εσωτερική διακυβέρνηση. Οι δολοφονίες χαρακτήρων, οι έντονες αλληλοκατηγορίες και οι βαριοί χαρακτηρισμοί είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά της προεκλογικής περιόδου. Υπάρχουν, ωστόσο, δυο βασικά συμπεράσματα, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν πριν την οποιαδήποτε προσπάθεια ανάλυσης των δεδομένων των τελευταίων ημερών, όπως επίσης και των εκτιμήσεων των Τούρκων δημοσκόπων.
Το πρώτο βασικό συμπέρασμα αφορά τη θέση της Τουρκίας στο διεθνές σύστημα: Οποιοδήποτε πρόσωπο, κόμμα ή συνασπισμός κατέχει την πολιτική εξουσία δεν τροποποιεί, δεν διαμορφώνει και δεν μεταβάλλει με κανέναν τρόπο την αναθεωρητική στάση του τουρκικού κράτους. Η Τουρκία αποτελεί ξεκάθαρα μια αναθεωρητική δύναμη που στόχο έχει να εμπεδωθεί ως την μεγαλύτερη περιφερειακή δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία ελέγχει, προΐσταται και επιβάλλεται επί των γειτόνων της. Το δεύτερο βασικό συμπέρασμα αφορά τον Τούρκο πρόεδρο. Εάν ο Recep Tayyip Erdogan χάσει τις εκλογές, θα πρέπει να σχεδιάσει με ασφαλή τρόπο –εάν δεν το έχει ήδη κάνει– τη φυγή του ή έστω την αποχώρησή του από το προεδρικό παλάτι, λαμβάνοντας υπόψιν την πιθανότητα μεταστροφής των έμπιστων συνεργατών του, αλλά και την ακραία συμπεριφορά στελεχών της αντιπολίτευσης.
Τί συμβαίνει όμως πραγματικά με τις προτιμήσεις του εκλογικού σώματος στην Τουρκία; Ο Erdogan εκπροσωπεί μια ισλαμική, βαθιά συντηρητική αντίληψη επί του βίου και επί των διεθνών σχέσεων. Ο Kilicdaroglu εκπροσωπεί ή τουλάχιστον αυτό αφήνει να εννοηθεί, τη σύγχρονη αντίληψη για τον κόσμο, η οποία συμπεριλαμβάνει την Ευρώπη και τη Δύση. Πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία μαρτυρούν ένα οριακό προβάδισμα του Kilicdaroglu, το οποίο μπορεί να ανατραπεί είτε λόγω του στατιστικού λάθους, είτε λόγω καλπονοθείας είτε ακόμα και με συνδυασμό των δυο.
Σε κάθε περίπτωση, οι δημοσκοπήσεις δίνουν μια πολύ καλή εικόνα για τις δυναμικές που αναπτύσσονται σε όλες τις τάξεις του εκλογικού σώματος. Για παράδειγμα, οι πανεπιστημιακοί απόφοιτοι, οι οποίοι κατέχουν τουλάχιστον ένα ακαδημαϊκό δίπλωμα φαίνεται να δείχνουν την προτίμησή τους στον Kilicdaroglu, λόγω της εξαγγελθείσας δυτικόστροφης πολιτικής του, κάτι το οποίο αποτυπώνεται τόσο στην επιδιωκόμενη εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση όσο και στα ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία και ιδιαιτέρως των γυναικών.
Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι οι νέοι, 18 έως 35 ετών, στο σύνολό τους, ενδεχομένως να υποστηρίξουν τον Kilicdaroglu σε αντίθεση με τις ηλικίες των 35 έως 55, οι οποίοι φαίνεται ότι στηρίζουν τον Τούρκο πρόεδρο, καθότι οι παραστάσεις τους από την Τουρκία της δεκαετίας του ’90 έως και τις παρυφές της δεκαετίας του 2000 είναι θετικές. Η επικοινωνιακή πολιτική του Kilicdaroglu, η οποία τον εμφανίζει στην κουζίνα του με τα βασικά, αλλά πολύ ακριβά πλέον τρόφιμα της διατροφής των Τούρκων λόγω πληθωρισμού κατάφερε να διεισδύσει και στις μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 55 ετών.
Συνοψίζοντας, μια ενδεχόμενη επανεκλογή του Τούρκου προέδρου φέρνει μαζί της την περαιτέρω απομάκρυνση της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Δύση και κυρίως τις ΗΠΑ, καθώς και τη συντηρητική θρησκευτική ισλαμική αντίληψη, η οποία επηρεάζει τόσο την ήδη δύσκολη οικονομική θέση της χώρας όσο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Θυμίζουμε μόνο την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών. Από την άλλη, μια ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης θα φέρει μαζί της την προσπάθεια για την ανοικοδόμηση των σχέσεων της Τουρκίας με τους δυτικούς θεσμούς σε συνδυασμό με την ανακίνηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας και μιας πιο σύγχρονης αντίληψης επί της οικονομικής διαδικασίας και φυσικά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιμένουμε, ωστόσο, στο αρχικό συμπέρασμα: Το προφίλ της Τουρκίας είναι πολύ συγκεκριμένο και δύσκολα μπορεί να αλλάξει.
Ες αύριον τα σπουδαία.
*Πολιτικός επιστήμων, επικεφαλής της IS Pegasus Coaching & Consulting Ltd
