Θετικά είναι τα μηνύματα τελικά όπως φαίνεται αναφορικά με την τελική απόφαση για τροποποίηση του νόμου με σκοπό να μπορούν υπόδικοι να επωφεληθούν εναλλακτικούς τρόπους κράτησης ή παρουσίασης τους στο Δικαστήριο. Σχετικές ήταν οι τοποθετήσεις μου τα τελευταία δύο χρόνια με την πιο πρόσφατη να ήταν στις 19/10/22 με γραπτό σημείωμα «Ηλεκτρονική Παρακολούθηση με Βραχιόλι για Υποδίκους και ως Ποινή» το οποίο σημείωμα προέκυψε μετά από τα ευρήματα που δημοσιευθήκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε άρθρο με τίτλο«OneinfivepeopleinEUprisonsareinpetrialdetention» 10/05/22, EuropeanDataJournalismNetwork. Επίσης σχετικές ήταν και οι δια ζώσης τοποθετήσεις μου στη Βουλή Αντιπροσώπων στις 22/03/23.
Θέση δική μας ήταν και είναι η απόφαση για κράτηση ενός ατόμου να πρέπει να είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Η διαταγή κράτησης υποδίκου/κατάδικου είναι πάντα η εσχάτη λύση (lastresort / ultimaratio) και ένα Δικαστήριο θα πρέπει να μπορεί να αποφασίσει αν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ένα άτομο θα μπορούσε να τύχει διαφορετικού χειρισμού αντί αυτού της κράτησης, ενισχύοντας το «οπλοστάσιο» του Δικαστηρίου με ακόμα ένα μέτρο, αυτό της ηλεκτρονικής παρακολούθησης.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης έκθεσης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο «PrisonsanddetentionconditionsintheEU», Φεβρουαρίου 2023, είναι ξεκάθαρο ότι εναλλακτικοί τρόποι κράτησης υποδίκων και κατάδικων πρέπει όχι μόνο να υπάρχουν στην νομοθεσία των κρατών άλλα πρέπει να υπάρχει και ρητή αναφορά ότι θα πρέπει η ίδια η νομοθεσία που προνοεί εναλλακτικό τρόπο κράτησης να δηλώνει ξεκάθαρα ότι η κράτηση ατόμου (υπόδικου ή κατάδικου) στις Κεντρικές Φυλακές είναι μέτρο που εφαρμόζεται ως εσχάτη λύση.
Περαιτέρω, όπως φαίνεται από το πιο πάνω κείμενο, σχολιάζεται ότι πολλές χώρες φοβούμενες την δική τους αναξιοπιστία ως προς τη σωστή επίβλεψη και παρακολούθηση των εναλλακτικών μέτρων κράτησης, αποφεύγουν την εφαρμογή τους ακόμα και αν αυτά υπάρχουν στην νομοθεσία.
Παρουσιάζεται ως ιδανικό παράδειγμα η όλη αντιμετώπιση αιτήματος κράτησης υπόδικων στην Ιρλανδία όπου όπως φαίνεται αποτελεί εξαίρεση και όχι κανόνα ο κατηγορούμενος να παραμείνει υπό κράτηση ασχέτως σοβαρότητας της ποινικής υπόθεσης. Όπως φαίνεται και όπως περιγράφεται στην ίδια την έκθεση, υπάρχει ορθή νοοτροπία μεταξύ λειτουργών της δικαιοσύνης ότι το άτομο δικαιούται αυτόματα bail (όρους εμφάνισης στο δικαστήριο και όχι κράτησης) εκτός και αν υπάρχουν εξαιρετικές περιστάσεις στη βάσει νόμου που να δικαιολογούν κατ’ εξαίρεση την κράτηση του.
Όπως φαίνεται η Γαλλία, ήδη προχώρησε σε τροποποίηση του ποινικού κώδικα της και πλέον προνοείται υποχρεωτικός διαφορετικός χειρισμός με εναλλακτική ποινή στις περιπτώσεις που επιβάλλεται ποινή φυλάκισης 6 – 12 μηνών.
Συνεπώς, ασφαλώς αποτελεί θετική εξέλιξη η εφαρμογή του βραχιολιού για υπόδικους και προσβλέπουμε στην τελική εφαρμογής του και μετά σιγά σιγά να εξετάζουμε και περιπτώσεις όπου το Δικαστήριο να μπορεί να έχει το βραχιόλι σαν επιλογή και στις ποινές που θα επιβάλει σε ένα άτομο αφού αποφασίσει την καταδίκη του.
Ο υπερπληθυσμός είναι ένα πρόβλημα το οποίο θεραπεύεται μερικός με τις πιο πάνω εισηγήσεις αλλά το κυριότερο ζήτημα είναι η Κυπριακή Δημοκρατία να προστατεύει έμπρακτα ουσιαστικά δικαιώματα των πολιτών της όπως το δικαίωμα κάποιος να θεωρείται αθώος μέχρι αποδείξεως αντιθέτου και να μην προκαλεί ζημιά την οποία η ίδια η Δημοκρατία δεν μπορεί να θεραπεύσει επειδή με αυτό τον τρόπο η Κυπριακή Δημοκρατία και πιο συγκεκριμένα η δικαιοσύνη χάνει την αξιοπιστία της.
*Δικηγόρος Συνδέσμου Προστασίας Δικαιωμάτων Φυλακισμένων & Αποφυλακισθέντων
