Στη μεταμοντέρνα εποχή των οικονομικών, περίοπτη θέση έχουν τα τελευταία χρόνια τα λεγόμενα κρυπτονομίσματα τύπου bitcoin, που ξεπήδησαν και ξεπηδούν συνεχώς μέσα από μια δεξαμενή φουτουριστικής ελπίδας και οικονομικού τεχνολογικού θαύματος, που θα αποτελέσει, όπως πιστεύουν αυτοί που επενδύουν σε αυτά, τη μαγική συνταγή για οικονομική ευμάρεια για τον χρήστη/επενδυτή.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ευρωκοινοβουλίου στις 1/4/22 «τα κρυπτοστοιχεία είναι ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ως μέσο ανταλλαγής, είτε για επενδυτικούς σκοπούς. Εξαρτώνται κυρίως από τεχνολογία κρυπτογράφησης και DLT που επιτρέπει την ασφαλή καταγραφή των συναλλαγών μέσω ενός δικτύου υπολογιστών (εξ’ ου και το συνθετικό «κρύπτο-»). Σε αντίθεση, ωστόσο, με το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα, δεν εκδίδονται από κάποια κεντρική τράπεζα ή δημόσια αρχή.
Τα πρώτα κρυπτοστοιχεία ήταν τα bitcoins, τα οποία κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το 2008 ως κρυπτονόμισμα, παρέχοντας μια εναλλακτική μέθοδο πληρωμής και συναλλαγών. Το 2020 υπήρχαν ήδη 5.600 διαφορετικά κρυπτονομίσματα, των οποίων η συνολική αγοραία αξία ανερχόταν στα 250 δισ. ευρώ. Αυτή η γενιά κρυπτοστοιχείων δεν βασίζεται, γενικά, σε περιουσιακά στοιχεία που έχουν εγγενή αξία και η αξία τους είναι συχνά μεταβαλλόμενη, κάτι το οποίο περιορίζει την πρακτική τους χρήση ως νόμισμα και τα καθιστά αρκετά επικίνδυνη επένδυση».
Τα λεγόμενα και cryptos, είναι κατά κοινή ομολογία ένας κλάδος οικονομικός, εμπλουτισμένος με τεχνολογική πρόσμιξη, που προσφέρει και μια ικανοποίηση εναλλακτικού τρόπου θέασης του κόσμου της οικονομίας, πέραν των βαρετών και ανιαρών οικονομικών θεωριών του περασμένου αιώνα.
Ο κίνδυνος χρήσης των cryptos, όμως, από τον μέσο άνθρωπο μεγιστοποιείται ακόμη περισσότερο όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως επενδυτικό προϊόν από διάφορους σπεκουλαδόρους σε παγκόσμια κλίμακα, ακριβώς όπως αποδείχθηκε πρόσφατα με την FTX.
Το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων του FTX, πριν λίγες μέρες ήταν το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο και η αξία του αποτιμάται στα 32 δισ. δολάρια, ενώ η συνολική του περιουσία υπολογιζόταν στα 16 δισ. δολάρια.
Πρωτεργάτης της FTX είναι ο 30χρονος Σαμ Μπάνκμαν-Φρίντ, ο οποίος, για τους ενθουσιώδεις επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων της Silicon Valley στις ΗΠΑ, ήταν η οικονομική ιδιοφυΐα που μπορούσε να εντυπωσιάζει τους επενδυτές, ενώ έπαιζε ταυτόχρονα και βιντεοπαιχνίδια.
Κατά κοινή ομολογία όσων «γνώριζαν», ο 30χρονος βίντεογκεϊμερ ήταν επίσης ένας άνθρωπος προορισμένος, ίσως, να γίνει ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος στον κόσμο.
Στην Ουάσιγκτον ήταν το απόλυτο πρόσωπο των κρυπτονομισμάτων, ο οποίος λόγω της μεγάλης του επιρροής και των χρηματοδοτήσεων του σύμφωνα με το λομπινγκ όπως ισχύει στις ΗΠΑ, είχε πρόσβαση στους νομοθέτες τους οποίους επηρέαζε ή προσπαθούσε να επηρεάσει, ώστε αυτοί να μην προβούν σε ρύθμιση του κλάδου που τον έκανε, μόλις στα 30 του, δισεκατομμυριούχο.
Εν τέλει, παρά το φανταχτερό του πράγματος και στη βάση της ρήσης «ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός», στις 11/11/2022 η FTX, η FTX U.S και η συνδεδεμένη με αυτές Alameda Research του 30χρονου βιντεογκέιμερ και θεωρούμενου ως οικονομική ιδιοφυία, απώλεσε σχεδόν το σύνολο των δισεκατομμυρίων της, υπέβαλε αίτηση πτώχευσης στις ΗΠΑ και το «παιδί θαύμα» παραιτήθηκε από CEO των εταιρειών.
Η διαδικασία της κερδοφορίας
Στη Wall Street Journal στις 11/11/2022 εξηγείται ο τρόπος λειτουργίας και κερδοφορίας τέτοιων εταιρειών:
Θεωρητικά, ανταλλακτήρια όπως το FTX κερδίζουν χρήματα επιτρέποντας στους πελάτες να εμπορεύονται κρυπτονομίσματα και εισπράττοντας ως μεσάζοντες αμοιβή για αυτές τις συναλλαγές.
Η Alameda για ακόμη μεγαλύτερη μεγιστοποίηση των κερδών το πήγε ένα βήμα περαιτέρω, ακολουθώντας ένα ακόμα πιο ριψοκίνδυνο επιχειρηματικό μοντέλο, επενδύοντας στην αστάθεια αυτών των συναλλαγών, το λεγόμενο arbitrage, δηλαδή η αγορά ενός νομίσματος σε μια τοποθεσία και η πώληση του αλλού, για περισσότερα.
Ένα πρώιμο κερδοφόρο εμπόριο αφορούσε την αγορά bitcoin στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ και τις πωλήσεις στην Ιαπωνία, όπου είχε ένα premium σε σχέση με την τιμή του στις ΗΠΑ.
Η Alameda χρησιμοποιούσε ακόμη έναν άλλο τρόπο επιχείρησης, που είναι η δημιουργία αγορών – η προσφορά αγοράς και πώλησης περιουσιακών στοιχείων σε ανταλλακτήρια κρυπτογράφησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και η είσπραξη της διαφοράς μεταξύ της τιμής αγοράς και πώλησης.
Η λεγόμενη καλλιέργεια απόδοσης είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, επειδή οι μάρκες έχουν συχνά μια αρχική αύξηση της τιμής, ένα φούσκωμα δηλαδή, καθώς οι επενδυτές συσσωρεύονται μαζικά αποσκοπώντας στο γρήγορο και άμεσο κέρδος ζητώντας επίσης άμεσα το κέρδος τους και στην συνέχεια ενώ προσπαθούν μαζικά να αποχωρήσουν με τα κέρδη τους, προκαλούν απότομο ξεφούσκωμα της τιμής κάτι που προκαλεί κραχ και κατάρρευση.
Η κατάρρευση
Τι ήταν όμως αυτό που πρακτικά οδήγησε στην ολοκληρωτική κατάρρευση της FTX;
Οι όροι παροχής υπηρεσιών της ίδιας της εταιρείας ανέφεραν ρητά ότι δεν μπορεί και δεν θα δανείσει τα περιουσιακά στοιχεία των πελατών της, δηλαδή των επενδυτών της, στο εμπορικό της σκέλος.
Ωστόσο, από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, ύψους 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων, φέρεται να είχε δανείσει 8 δισεκατομμύρια δολάρια στην Alameda Research, εμπορική εταιρεία συνδεδεμένη με τον 30χρονο Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ ο οποίος ήταν μέχρι πέρσι ο CEO της.
Με τη σειρά της, η Alameda Research έδωσε ως εγγύηση για το δάνειο τα δικά της ψηφιακά νομίσματα, τα οποία είχε δημιουργήσει πρακτικά εκ του μηδενός, δηλαδή ουσιαστικά για αυτά τα 8 δισεκατομμύρια δεν υπήρχε αληθινή εξασφάλιση, παρά μόνο «εικονική» θα λέγαμε.
Όταν διέρρευσε ότι η Alameda Research έλαβε αυτό το υπέρογκο δάνειο από την FTX και δεν είχε στην πραγματικότητα αληθινές εξασφαλίσεις για τα δάνεια που έλαβε, υπήρξε ένα ντελίριο μεταξύ των επενδυτών της FTX και επικράτησε ένα ιδιότυπο «bank run», αφού υπήρξε κατακλυσμός αιτήσεων απόσυρσης επενδυτών, ύψους 5 δισ. δολαρίων, κάτι που έφερε το κραχ και τη χρεωκοπία της FTX, που δεν μπορούσε να ανταποκριθεί σε αυτές τις αιτήσεις.
Είναι νομίζω κατανοητό ότι αυτές οι λεγόμενες αγορές είναι ένα τεράστιο καζίνο, που απλώνεται σε όλο τον πλανήτη και ουσιαστικά κερδοσκοπούν ασύστολα διάφοροι σπεκουλαδόροι και τυχοδιώχτες, σε προϊόντα που δεν έχουν σχέση με την αληθινή οικονομία και είναι για αυτό που θα πρέπει να τεθεί ένα προστατευτικό πέπλο για την οικονομία γενικά αλλά και για τον κάθε πολίτη ατομικά.
Η προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η ίδια η ΕΕ έχει ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, με ανακοίνωση της στις 1/4/22: «Οι καταναλωτές που χρησιμοποιούν κρυπτοστοιχεία δεν καλύπτονται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες προστασίας του καταναλωτή και συχνά αγνοούν τους συνεπαγόμενους κινδύνους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να χάσουν χρήματα. Η ευρεία και άναρχη χρήση των κρυπτοστοιχείων μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική αστάθεια, χειραγώγηση της αγοράς και οικονομικό έγκλημα. Δεδομένης της ανωνυμίας των περισσότερων συναλλαγών, τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούνται συχνά για εγκληματικές δραστηριότητες».
* Advocates-Legal Consultants
