Τα αυξανόμενα ενοίκια και η έλλειψη προσφοράς διαμερισμάτων προς ενοικίαση σε όλες τις πόλεις είναι ένα δεδομένο. Η κατάσταση αυτή, με τις υπάρχουσες συνθήκες, όχι μόνο δεν οδηγείται προς επίλυση/απάμβλυνση, αλλά η τάση είναι προς το χειρότερο. Αυτό, όχι μόνο προκαλεί προβλήματα στους Κύπριους, αλλά δυσκολεύει και την προσέλκυση ξένων κατοίκων, ιδιαίτερα εκείνων που θέλουμε να προσελκύσουμε στην Κύπρο, όπως τους διευθυντές ψηλής εισοδηματικής στάθμης (προς το παρόν 9.000 αιτήσεις μέσα στο 2022), κυρίως για το καζίνο (5.000 αναμένεται), υπαλλήλους ξενοδοχείων, κλπ.
Στο όλο θέμα προστίθενται και οι φοιτητές (ντόπιοι και ξένοι), που ίσως να έχουν την πιο μικρότερη οικονομική δυνατότητα να ανταποκριθούν.
Αυτά και άλλα θέματα για τα ενοίκια (εξώσεις, ενοικιοστάσιο, κλπ) αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη της οικονομίας, ενώ οι στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής δεν μπορούν να επιτευχθούν (προσέλκυση ξένων φοιτητών, ξένου εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, φιλοξενία Ευρωπαίων/Ουκρανών).
Πρέπει, λοιπόν, να αυξήσουμε την προσφορά μονάδων προς ενοικίαση, μια και που σε καπιταλιστικές οικονομίες, όπως είναι και η δική μας, τα επίπεδα των ενοικίων καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση.
Πώς θα αυξήσουμε, λοιπόν, την προσφορά, χρησιμοποιώντας τον ιδιωτικό τομέα, που είναι και ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος; Τόσο ο Οργανισμός Ανάπτυξης Γης, όσο και οι διάφοροι Δήμοι που προσπαθούν να προσφέρουν φθηνά ενοίκια με την προσφορά δημοτικών μονάδων, όχι μόνο έχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες προσφοράς, αλλά και σύντομα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Κυρίως στη διανομή των μονάδων, όσο και στη διαχείριση των διαμερισμάτων (παράδειγμα προς αποφυγή είναι και οι προσφυγικοί οικισμοί, που, μετά από τη μεταβίβαση των μονάδων στους δικαιούχους, έχουν τεράστια προβλήματα συμμόρφωσης με τους κανονισμούς διαχείρισης).
Καλοδεχούμενη, ασφαλώς, η προσφορά στέγης από τον Οργανισμό Ανάπτυξης Γης (ΟΑΓ) και από τους Δήμους αλλά, αν και παρουσιάζεται τώρα ως μια λύση, εντούτοις το μέλλον των μονάδων αυτών, βάσει εμπειριών μας, δεν θα είναι ρόδινο. Μάλλον θα προκληθούν περισσότερα προβλήματα από εκείνα που επιχειρεί να επιλύσει η προσπάθεια.
Για να αυξηθεί η προσφορά χρειάζονται κίνητρα, τα οποία όμως να μην επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Το πιο εύκολο λάθος είναι η παροχή οικονομικής βοήθειας και επιχορηγήσεων, έστω σε επιλεκτικές περιπτώσεις, καθώς ίσως ξεκινήσει με π.χ. 1.000 αιτήσεις για επιχορήγηση και να καταλήξει με αυξημένο ρυθμό σε 10.000, με συνεχείς πιέσεις για συμπερίληψη όλο και περισσότερων (κυρίως σε προεκλογικές περιόδους).
Οι προτάσεις μας, που προέρχονται από τα 42 χρόνια πρακτικής εμπειρίας στην ανάπτυξη, διάθεση, διαχείριση οικοδομικών έργων, βασίζονται στις πραγματικότητες και όχι σε θεωρίες. Έχουμε υποβάλει κατά καιρούς τις δικές μας προτάσεις σε τρία άρθρα μας τους τελευταίους μήνες, που το πρόβλημα των ενοικίων ήλθε στην επιφάνεια σε ακόμα πιο έντονο βαθμό.
Εισηγούμαστε για την προσπάθεια να αυξηθεί η προσφορά τα ακόλουθα:
Εφαρμογή νέου σχεδίου που να καλύπτει οικιστικές μονάδες/διαμερίσματα για ενοικιάσεις σε νέες ή και υφιστάμενες μονάδες, με αιτήσεις που θα υποβάλλονται μέχρι το τέλος του 2023, και για καινούργιες που ίσως να ανεγερθούν μετά, μέχρι το έτος 2027.
Έργα που θα έχουν αυτόν τον στόχο (την ενοικίαση) να δικαιούνται αύξηση του συντελεστή δόμησης τουλάχιστον κατά 20% από τις επικρατούσες ζώνες και με μείωση της απαίτησης για χώρους στάθμευσης στο 50%.
Μονάδες που ανεγείρονται για σκοπούς ενοικίασης να έχουν 5% (αντί 19%) Φ.Π.Α. στο κόστος κατασκευής, με όρο όπως αυτές να μην διατεθούν προς πώληση πριν από περίοδο 10 ετών. Εάν πωληθούν εντός της περιόδου αυτής, να επιστρέφεται η διαφορά κατ’ αναλογία.
Το λεγόμενο ελάχιστο εμβαδό για τον σκοπό αυτό της ενοικίασης να μειωθούν κατά 30% από τις απαιτήσεις τις σημερινές.
Οι μονάδες που θα επωφεληθούν να αφορούν όχι μόνο νέα έργα, αλλά και υφιστάμενες μονάδες, ώστε να ενθαρρυνθούν ιδιωτικά έργα για επέκταση οικοδομών.
Επειδή υπάρχει αρκετή γη για νέες αναπτύξεις και δεδομένων των χαμηλών τόκων κατάθεσης και της έλλειψης εναλλακτικών επενδύσεων, είναι χρονικά η ευκαιρία για προσέλκυση και ξένων επενδυτών (π.χ. επενδύσεις από το Ισραήλ, αναπτύξεις από επιχειρήσεις για προσφορά κατοικιών για τους υπαλλήλους τους, κλπ).
Σε περιοχές που το θέμα έλλειψης είναι ιδιαίτερα σοβαρό, ίσως να μπορεί να προσφερθούν και φορολογικά κίνητρα για μια περίοδο 5 ετών (έστω μείωση φόρου κατά 30%, αναλόγω της έλλειψης που υπάρχει κατά περιοχή).
Για τις φοιτητικές εστίες έχουμε αναφερθεί σε ξέχωρο άρθρο για τις απόψεις μας και γιατί απέτυχαν στην προσέλκυση επενδυτών. Για την αποτυχία ευθύνεται και η αδράνεια των πρυτανικών Αρχών να βοηθήσουν στην όλη κατάσταση (όχι με χρήματα), ενώ διάφορες εισηγήσεις που γίνονται κατά καιρούς (όπως π.χ. η χρήση ξενοδοχείων, ενοικιάσεις δωματίων από ιδιώτες κλπ) είναι «πατσιαρίσματα» για μια σοβαρή κατάσταση που επιδεινώνεται.
Το κοινωνικό πρόβλημα της μη πληρωμής κοινοχρήστων, που αποτελεί τροχοπέδη στην αύξηση της προσφοράς, είναι γνωστό και για τον λόγο αυτό εισηγούμαστε όπως νέες μονάδες προς ενοικίαση να εξαιρούνται της προστασίας του νόμου, ώστε να γίνεται άμεση έξωση μετά από παρέλευση τριών μηνών από τη μη καταβολή της οφειλής.
Αυτές είναι ορισμένες από τις δικές μας σκέψεις και ελπίζουμε ότι οι επίδοξοι Πρόεδροι της Δημοκρατίας θα τις λάβουν υπόψη.
