Είκοσι χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο του εθνοφρουρού Θανάση Νικολάου, το τελευταίο πόρισμα των ποινικών ανακριτών Παππά και Αθανασίου ρίχνει, τελεσίδικα και με κρυστάλλινο τρόπο, φως σε ένα σκοτεινό κεφάλαιο αυτής της συγκλονιστικής τραγωδίας. Το περιεχόμενο του πορίσματος (όπως και εκείνο των Μάτσα-Αλεξόπουλου) δεν αφήνει περιθώρια για αμφιβολίες: Ο Θανάσης δολοφονήθηκε και το έγκλημα αποσιωπήθηκε. Το ερώτημα που συνεχίζει να αιωρείται, είναι αν και ποιοι θα λογοδοτήσουν.
Το πόρισμα, μέρος του οποίου αποκάλυψε χθες στον «Φ» ο συνάδελφος Μιχάλης Χατζηβασίλης, καταγράφει με συγκλονιστικές λεπτομέρειες την εφιαλτική καθημερινότητα στον Λόχο Στρατηγείου της Λεμεσού. Χρήση ναρκωτικών εντός θαλάμων, προκλητική απειθαρχία, στρατιώτες που έφευγαν σκαστοί ανεξέλεγκτα.
Και το κυριότερο, εξευτελιστικά καψόνια και μπούλινγκ σε βάρος του Θανάση. Και όμως, όλα αυτά ήταν γνωστά σε ανώτερους αξιωματικούς. Δεν έκαναν το παραμικρό. Δεν προσπάθησαν ούτε κατ’ ελάχιστο να προστατέψουν τον εθνοφρουρό. Τον εγκατέλειψαν.
Όπως αναφέρεται ρητά στο πόρισμα, «τα όσα γενικά συνέβαιναν στον ΛΣ αλλά και ειδικά σε βάρος του Θανάση, τα γνώριζε όλη η ιεραρχία της Ταξιαρχίας και τα στελέχη της, αλλά αντί να επιληφθούν, τα υποβάθμιζαν και σε κάποιες περιπτώσεις, ενδεχομένως κάποιοι τα συγκάλυπταν». Η φράση αυτή είναι καταπέλτης. Δεν μιλάμε πια για λάθη ή παραλείψεις. Μιλάμε, βάσει των μαρτυριών, για θεσμική συνενοχή. Για μια δομή που αντί να προστατεύει, επέτρεπε τον εκφοβισμό, την ανομία και τελικά, οδήγησε στο θάνατο.
Η πιο ανατριχιαστική διαπίστωση των ποινικών ανακριτών, όμως, είναι η εξής: Αν οι υπεύθυνοι αξιωματικοί είχαν ακούσει τη μητέρα του Θανάση όταν πήγε στο στρατόπεδο το πρωί της εξαφάνισής του και ζητούσε να ειδοποιηθεί η Αστυνομία, ίσως η κατάληξη να ήταν διαφορετική. Ίσως ο Θανάσης να ζούσε. Αντί γι’ αυτό, της είπαν «πήγε κάπου και θα γυρίσει». Έτσι απλά. Τόσο τραγικά.
Αυτή η στιγμή, είναι βαρυσήμαντη για την υπόθεση. Αποκαλύπτει, πως ακόμη και μια χαραμάδα ευκαιρίας που μπορεί να υπήρχε, έκλεισε για πάντα. Η ζωή ενός νέου ανθρώπου, ενός πατριώτη, που ήρθε από τη μακρινή Αυστραλία να κάνει εκείνο που θεωρούσε καθήκον του, έσβησε. Μαρτυρίες κάνουν λόγο για ενέδρα από συγκεκριμένους στρατιώτες τη μέρα που χάθηκε, με πρόθεση να τον τρομοκρατήσουν, αλλά η βιαιότητα των χτυπημάτων του στοίχισε τη ζωή.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταδικάσει την Κυπριακή Δημοκρατία επειδή δεν διερευνήθηκε η συμπεριφορά των αξιωματικών. Το τωρινό πόρισμα πάει ένα βήμα παρακάτω: Κάνει λόγο για πιθανή παραμέληση καθήκοντος. Δεν μιλά απλώς για ενδεχόμενη πειθαρχική ευθύνη αλλά ενδεχομένως ποινική ευθύνη. Δύο συγκεκριμένοι ανώτεροι αξιωματικοί κατονομάζονται. Και είναι η πρώτη φορά που διατυπώνονται τόσο ξεκάθαρες αιχμές από αρμόδια ανακριτική αρχή.
Η ερώτηση, λοιπόν, δεν είναι μόνο ποιος σκότωσε τον Θανάση. Είναι και ποιοι τον άφησαν απροστάτευτο. Ποιοι, με πράξεις και παραλείψεις, επέτρεψαν την κακοποίηση, τον εξευτελισμό, την τελική του εξόντωση. Πλέον, καταγράφονται με στοιχεία και ονόματα. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες.
Η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Νομικής Υπηρεσίας. Πάντοτε εκεί ήταν βεβαίως. Απλώς, πολλές φορές την κλώτσησαν έξω από το γήπεδο… Ο Γενικός Εισαγγελέας έχει μπροστά του ένα πόρισμα που δεν επιτρέπει άλλη σιωπή. Η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να συνεχίσει να σφυρίζει αδιάφορα. Στο παρελθόν, η Εισαγγελία είχε κρίνει πως δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για ποινικές ευθύνες. Τώρα, όμως, με αυτό το τρανταχτό πόρισμα, όλα αλλάζουν.
Ο Γενικός Εισαγγελέας έχει χρέος –θεσμικό και ανθρώπινο– να αποδείξει ότι η Δημοκρατία δεν ανέχεται άλλο τη συγκάλυψη. Ότι ο Θανάσης δεν πέθανε «για να μην ενοχλήσει». Κυρίως, ότι κανείς ένστολος, κανένας δημόσιος λειτουργός, δεν είναι υπεράνω του νόμου. Δεν αρκούν πια οι κούφιες δηλώσεις περί «σεβασμού στην οικογένεια». Ήρθε η ώρα για πράξεις. Για τιμωρία όσων φέρουν ευθύνη. Χωρίς εκπτώσεις. Χωρίς καθυστερήσεις. Χωρίς άλλο θάψιμο της αλήθειας.
Ο Θανάσης δεν αυτοκτόνησε. Τον σκότωσαν. Τελεία. Κάποιοι που όφειλαν να τον προστατεύσουν, τον άφησαν μόνο. Κάποιοι, που όφειλαν να είχαν διεξάγει εξονυχιστική έρευνα, δεν το έπραξαν. Πρόταξαν την αυτοκτονία. Είκοσι χρόνια μετά, η αλήθεια έλαμψε. Και εκείνοι έμειναν γυμνοί.
Το πόρισμα είναι καταπέλτης. Η οργή του λαού έχει κορυφωθεί. Αδυνατεί να αντέξει άλλη αναλγησία και άλλη συγκάλυψη. Ο αγώνας της Ανδριάνας Νικολάου έγινε εδώ και πολλά χρόνια, αγώνας όλων μας. Αν δεν μπορεί να βρεθούν οι δολοφόνοι, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γλυτώσουν και όσοι επέδειξαν ντροπιαστική αμέλεια καθήκοντος πριν και μετά την τραγωδία.
Πλέον, δεν μπορεί να κρύβεται ο Γενικός Εισαγγελέας. Αν δεν μπορεί ή αν δεν θέλει, ας φύγει. Κάποιος άλλος μπορεί να βρει τη δύναμη να κοιτάξει κατάματα την Δικαιοσύνη! Και την ηρωική Ανδριάνα!
