Τι σχέση μπορεί να έχει ο Νίκος Αναστασιάδης με τον Αλέκο Παναγούλη;

Σπεύδω ευθύς εξαρχής, ως ο υποβάλλων την ερώτηση, να δώσω και την απάντηση για να αποφύγουμε τις όποιες παρεξηγήσεις: Καμία σχέση δεν έχουν οι δύο άντρες. Πως θα μπορούσε άλλωστε; Απλούστατα -και ελεύθερα θεωρείστε τον τίτλο… clickbait – μια… «σημειολογική» ανάγνωση της εικόνας του εξωφύλλου στο βιβλίο του πρώτου, μας οδήγησε στο σκίτσο που βρίσκεται πίσω από τον δεύτερο σε μια φωτογραφία εποχής. Αυτό όλο κι όλο!

Μα αρκετό για μένα που μου αρέσουν οι παλιές ιστορίες και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, να αφηγηθούμε μια ωραία ιστορία. Αυτή της θρυλικής Γκαλερί Αργώ, που στις δύσκολες μεταπολεμικές μέρες μετατράπηκε σε χώρο συζητήσεων και προβληματισμών. Και στην οποία, στις 6 Νοεμβρίου 1974, ο τότε προεδρεύων της Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης, τοποθετήθηκε για πρώτη φορά δημοσίως υπέρ της λύσης ομοσπονδίας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Προσωπικό αρχείο Κώστα Σερέζη, Παύλου Παύλου.

«…Η τάτσα θα μείνει»! Εν πρώτοις αυτό. Βλέποντας, πολύ πριν από την κυκλοφορία του, το δημοσιοποιημένο εξώφυλλο του βιβλίου του τέως προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, θυμήθηκα τη γνωστή φράση – από το μακρινό 2014 – του εξ Αργάκας θυμόσοφου πολιτικού ανδρός. «Η Τάτσα»! Τι παραστατικός τίτλος για να περιγράψει ο τέως τα πεπραγμένα του, σκέφτηκα. Μία η τσατσά -κατά τα λεγόμενα του ιδίου πάντα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς Πανίκου Δημητριάδη- πολλές οι τάτσες της. Μα το βιβλίο, ως γνωστόν, δεν επρόκειτο να είναι αυτοβιογραφικό ή κάποια καταγραφή των πεπραγμένων μιας δεκαετούς διακυβέρνησης που άφησε πολλές τάτσες  στον τόπο. Κάτι άλλο, απ’ τα παλιά, μού θύμιζε αυτός ο λεκές, η λάσπη, η μουντζούρα στο λευκό εξώφυλλο…

Ναι, αυτό ήταν! Μουντζούρα! Η λέξη που ξεκλείδωσε το μυαλό μου. Αυτός ο «σκουρόχρωμος λεκές από καπνιά ή από μελάνι», όπως την επεξηγεί το λεξικό, έφερε στο μυαλό μου μια αρκετά γνωστή φωτογραφία του Γλαύκου Κληρίδη, από την ομιλία του στην περίφημη Γκαλερί Αργώ, την οποία είχε ιδρύσει το 1970 στη Λευκωσία ο δημοσιογράφος Κώστας Σερέζης και χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη σοβαρή προσπάθεια συστηματικής προβολής της Τέχνης στην ολίγων χρόνων ανεξάρτητη Κύπρο. Το 1974, αμέσως μετά την τουρκική εισβολή, ο χώρος μεταβλήθηκε σε χώρο καθημερινών εκδηλώσεων εθνικού, κοινωνικού και πολιτιστικού προβληματισμού, με τις οποίες ο Τύπος της εποχής ασχολιόταν ευρύτατα. Μα όταν βρήκα στο αρχείο μου τη φωτογραφία, η μουντζούρα δεν ήταν εκεί. Την βρήκα σε μια άλλη, ασπρόμαυρη επίσης,  στον ίδιο χώρο, στο ίδιο κάδρο, την ίδια περίοδο παρμένη – Φθινόπωρο του 1974. Με άλλο όμως ομιλητή. Τον Αλέξανδρο Παναγούλη! Αυτό κάπως με μπέρδεψε, μη γνωρίζοντας ότι ο Παναγούλης, πέραν της μυστικής καθόδου του το 1968, είχε, έρθει ξανά στην Κύπρο. Υπέθεσα ότι η φωτογραφία θα ήταν τραβηγμένη στην Αθήνα, όταν η Γκαλερί Αργώ, αφότου έκλεισε στην Κύπρο το 1975, μεταφέρθηκε εκεί και ξεκίνησε το 1976 μια νέα ζωή, μαζί με την μετεγκατάσταση του ιδρυτή της. Και στην προσπάθεια να βρω άκρη, ξύπνησα ωραίες αναμνήσεις σε δύο βετεράνους δημοσιογράφους. Πρώτα στον Παύλο Παύλου στον οποίο με παρέπεμψε ο Κώστας Βενιζέλος που τον αναγνώρισε στο πρόσωπο του ανθρώπου με το άσπρο κοστούμι που κάθεται δίπλα στον όρθιο Παναγούλη και, ακολούθως, στον ίδιο τον Κώστα Σερέζη, στον οποίο είχε την  καλοσύνη να απευθυνθεί ο Παύλος Παύλου προκειμένου να μάθω αυτό που εξ αρχής ήθελα:  το who is who της μουτζουρωμένης Κύπρου. Πέρα από τη διευκρίνιση ότι η φωτογραφία του Παναγούλη είναι όντως στη Λευκωσία, από τον Παύλο Παύλου βρήκα μια ωραιότερη, έγχρωμη. Και με ευανάγνωστο το «DR. KILLINGER», στο συγκεκριμένο σκίτσο, διά χειρός Μίκη Φοινικαρίδη όπως θα μάθαινα από τον Κώστα Σερέζη ο οποίος με προμήθευσε και με μερικά από τα υπόλοιπα σκίτσα στον πίνακα, που στη φωτογραφία φαίνονται αμυδρά.

«Όταν ο Κώστας αποφάσισε να μεταβεί στην Αθήνα, επειδή δεν είχε κάτι σίγουρο υπόψη, με παρακάλεσε να αναλάβω την ΑΡΓΩ για μερικούς μήνες, όπως και έγινε», μου είπε αρχικά ο Παύλος Παύλος, προσθέτοντας: «Φιλοξενούσα καθημερινά ομιλίες και συζητήσεις, που προκαλούσαν μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν υπήρχε άλλωστε τότε άλλη επιλογή. Εκεί λοιπόν φιλοξένησα και τον Αλέκο Παναγούλη, απ’ όπου και οι φωτογραφίες. Τον φιλοξένησα επίσης σε τηλεοπτική συνέντευξη στο ΡΙΚ. Αυτό έγινε το φθινόπωρο του 1974».

Για τα όσα φαίνονται πίσω από τον ομιλητή, εξηγεί ότι επρόκειτο για ένα είδος πίνακα ανακοινώσεων. «Μετά την εισβολή, με πρωτοβουλία του ΡΙΚ (Χαρίλαος Παπαδόπουλος κ. ά,), οργανώθηκε στην πλατεία Μεταξά ακόμη τότε, αν θυμάμαι καλά, μετέπειτα Ελευθερίας, έκθεση φωτογραφιών από την εισβολή και την προσφυγιά. Αρκετές φωτογραφίες ήταν του συναδέλφου και φίλου Δώρου Παρτασίδη. Εκεί προβλήθηκαν και αφίσες, τις οποίες φιλοτέχνησαν και πάλι συνάδελφοι στο ΡΙΚ. To “Last tango in Cyprus”,  έκανε πάταγο. Είναι των Στέφανου Αθηαινίτη και Μίκη Φοινικαρίδη. Ήταν μία σειρά από πέντε τέτοιες και τις κυκλοφορήσαμε σε όλο τον κόσμο. Φαίνονται τοποθετημένες πίσω μας, διότι στην ΑΡΓΩ είχαμε κάποια ποσότητα και τις διαθέταμε με μικρό αντίτιμο. Τα χρήματα είχαν διατεθεί για τη διαφώτιση, ή για τους πρόσφυγες…».

Ακόμα πιο ενδιαφέρουσες πληροφορίες, μας μεταφέρει ο Κώστας Σερέζης.

«Η ομάδα που δημιουργήθηκε τότε με τον Πάνο Ιωαννίδη, στην οποίαν ανήκα όπως και ο ζωγράφος Μίκης Φοινικαρίδης, (θα ήταν κι άλλοι τους οποίους δεν θυμάμαι, δεν ήταν άλλωστε μια θεσμική ομάδα παρά μια ομάδα εθελοντών που κατέθετε ιδέες) μεταξύ άλλων ανέλαβε και την έκδοση χιουμοριστικών και σατιρικών καρτ ποστάλ με σκοπό να διατίθενται στο κοινό, πράγμα όμως που έγινε κυρίως για την εκτόνωσή μας από την πίκρα των ημερών εκείνων, με στόχο την προβολή τους και στο εξωτερικό […] Ανήρτησα στον πίνακα πίσω από τον εκάστοτε ομιλητή τις κάρτες αυτές όπως και άλλα στοιχεία που παρέπεμπαν στο δράμα…. Μόνιμα είχα και μερικούς πίνακες, ένας από τους οποίους ήταν το λιμάνι της Κερύνειας τον οποίον είχα ζητήσει και δανειστεί από τον Ανδρέα Λαδόμματο. Το πόστερ (Dr Killinger δια χειρός Μίκη Φοινικαρίδη) το θυμάμαι αλλά θα το ανάρτησε ο Παύλος όταν του ανέθεσα και ανέλαβε πρόθυμα και με επιτυχία, να συνεχίσει τις εκδηλώσεις έως ότου τερματιστεί το συμβόλαιό μου για την ενοικίαση του χώρου από τον Νίκο Καραντώκη».  

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Κώστας Σερέζης, «Είχαμε πληροφορηθεί από διπλωματικές πηγές ότι ο Κίσσσιγκερ ενοχλήθηκε ιδιαίτερα από την κάρτα Last Tango in Cyprus»…

ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΡΓΩ, μ’ ένα logo δυνατό

Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι το logo της Γκαλερί Αργώ είχε φιλοτεχνήσει ο ζωγράφος και ποιητής Άντης Ιωαννίδης, πατέρας του τραγουδοποιού Αλκίνοου Ιωαννίδη – καλός φίλος της οικογένειας Σερέζη. Το συγκροτούν το λατινικό άλφα και το ελληνικό ωμέγα, δίνοντας έτσι ευρηματικά ανοίγματα όπως και το γεγονός ότι αποτελούν το πρώτο και το τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, πέρα από τον συμβολισμό που ενέχει η μυθική Αργώ.

*Επιφυλάσσομαι να ασχοληθώ με το σημειολογικό της υπόθεσης από τον όποιο συσχετισμό της «μουτζουρωμένης Κύπρου»του Φοινικαρίδη με το λεκιασμένο εξώφυλλο του Αναστασιάδη, σε ένα άλλο άρθρο – ίσως με τον τίτλο «Τι σχέση μπορεί να έχει ο Νίκος Αναστασιάδης με τον Γλαύκο Κληρίδη;».