Όταν, πριν από οκτώ μέρες, γράφαμε για την επικίνδυνη τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία, κάποιοι θεώρησαν ότι το άρθρο ήταν μυθιστορηματικό περισσότερο. Και ήταν λογικό, διότι μέχρι εκείνη τη στιγμή, ακόμα και τα χτυπήματα της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας στην κρίσιμη γεωστρατηγικά βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα, είχαν χαθεί στη διεθνή επικαιρότητα των ημερών.
Ήταν όμως η πρώτη πράξη, μαζί και ένα τελεσίγραφο από την Ιερουσαλήμ προς την Άγκυρα τις κινήσεις της οποίας το Ισραήλ γνώριζε πολύ πριν την ανατροπή Άσαντ. Οι μυστικές υπηρεσίες είχαν πλήρη εικόνα για το πώς οι Τούρκοι εξόπλιζαν, χρηματοδοτούσαν αλλά και το κυριότερο στο τελικό στάδιο, κατεύθυναν την Hayat Tahrir al-Sham του τότε αλ Τζολάνι, σήμερα αλ Σάρα αλλά και άλλες μικρότερες οργανώσεις και ισλαμιστικές ομάδες ενόπλων. Για αυτό άλλωστε το Ισραήλ βρέθηκε στο μέσον μίας ακόμα θεωρίας συνωμοσίας η οποία το ήθελε να είναι πίσω από την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ, μαζί με την Άγκυρα.
Η αλήθεια είναι πως η ανατροπή του Σύρου δικτάτορα ήταν μια πολύ καλή αλλά και ταυτόχρονα μια πολύ κακή εξέλιξη για το εβραϊκό κράτος. Ο Άσαντ φέρεται να ζήτησε τη βοήθεια και των Ισραηλινών τα τελευταία 24ωρα πριν την ανατροπή του υποσχόμενος αυτό που το Ισραήλ του είχε ήδη προσφέρει το 2022, δηλαδή τον τερματισμό χρήσης της χώρας του από το Ιράν για την παραγωγή πυραύλων και ρουκετών για τη Χεζμπολάχ και τη δέσμευση του ότι θα επέστρεφε σε μια παθητικά εχθρική στάση προς το Ισραήλ.
Το τελευταίο όμως, το οποίο παρασκηνιακά είχε πολλές φορές ζητήσει από τον Άσαντ να σταματήσει και να λογικευτεί, δεν είχε πλέον ούτε τη διάθεση αλλά ούτε και τον τρόπο να βοηθήσει ένα καθεστώς υπό κατάρρευση. Απεναντίας μια τέτοια παρέμβαση θα το έφερνε αντιμέτωπο με τους ισλαμιστές στη Συρία, όταν το Ισραήλ είχε καταφέρει να αποφύγει την όποια εμπλοκή του για πάνω από μία δεκαετία στον Πόλεμο στη Συρία.
Το να σκεφτεί όμως κάποιος ότι η Ιερουσαλήμ, αυτή τη στιγμή, θα συνεργαζόταν με την Άγκυρα, ειδικά όταν γνώριζε και αυτό είναι δεδομένο, πού οδηγούσε τα πράγματα ο Ερντογάν, είναι τουλάχιστον παράλογο. Ο κίνδυνος από τη σύγκρουση με την Τουρκία ήταν και είναι και σήμερα μεγαλύτερος από την επιβίωση του ενός κομματιού του άξονα Ιράν – Συρίας, με το Ιράν να έχει πληγεί καίρια από το Ισραήλ, τη Συρία να έχει να διαχειριστεί τα δικά της και τη Χεζμπολάχ να έχει διαλυθεί στρατιωτικά, να έχει γελοιοποιηθεί και να έχει χάσει ολόκληρή της την ηγεσία.
Το Ισραήλ δεν είχε επιλογή ούτε και τη δυνατότητα να εμπλακεί πέρα από αυτό που έκανε, ενδεικτικό κι αυτό του ότι γνώριζε ότι θα έπεφτε ο Άσαντ: να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας μέσα στη Συρία, προσφέροντας προστασία και στους Δρούζους μαζί και την επανασύνδεση των (βόρειων) Δρούζων του Ισραήλ με τους Δρούζους της Συρίας, με τους συγγενείς τους βασικά οι οποίοι είχαν μείνει στην Ισραηλινή πλευρά μετα από την απώλεια των Γκολάν από τους Σύρους το 1967.
Από εκεί και πέρα, από πλευράς Ισραήλ ξεκίνησε μια διαχείρηση και από πλευράς Τουρκίας μια… επιχείρηση. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι πως ενώ για το Ισραήλ διερρήγνυαν όλοι τα ιμάτιά τους, η Τουρκία ήταν και παραμένει στο απυρόβλητο για τη δική της στρατιωτική παρουσία στη Συρία η οποία μάλιστα χρονολογείται.
Η βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα είναι, εάν δει κανείς το χάρτη, σχεδόν στο μέσον της Συρίας. Δεν είναι τυχαίο που η Παλμύρα είχε βρεθεί στο επίκεντρο μαχών από την αρχή του Εμφυλίου, με τις γνωστές τραγικές συνέπειες για τις αρχαιότητες και το μουσείο της όταν οι ισλαμιστές την είχαν καταλάβει. Το γεγονός ότι σώθηκαν πολλά έχει να κάνει με την άρνηση του επικεφαλής αρχαιολόγου να πει στα ανθρωπόμορφα που ήταν κρυμμένα παρά την προειδοποίηση ότι θα τον εκτελούσαν. Και το έκαναν.
Το τι επιδιώκει η Άγκυρα σ’ αυτή τη φάση είναι ξεκάθαρο. Με την ανοχή του αλ Σάρα και τη βοήθεια του Ελεύθερου Συριακού Στρατού ο οποίος είχε αρπάξει τη Τ4 από τον Άσαντ, η Τουρκία επιχειρεί να φτιάξει το πρώτο της πολύτιμο προγεφύρωμα εντός της Συρίας.
Ο ισχυρισμός της ότι χρειάζεται τη βάση για να πολεμήσει τον ISIS είναι καταγέλαστος. Όλοι όσοι παρακολουθούσαν τον Συριακό Εμφύλιο γνωρίζουν πως παρά τα κατά καιρούς χτυπήματα της Άγκυρας και τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS στο συριακό, το ιρακινό αλλά και το τουρκικό έδαφος κατά τουρκικών συμφερόντων, η Άγκυρα συνεργάστηκε περισσότερο από ότι πολέμησε την οργάνωση.
Οι αποκαλύψεις για το ρόλο του γαμπρού του Ερντογάν Μπεράτ Αλμπαϊράκ στο εκτενέστατο τουρκικό λαθρεμπόριο πετρελαίου με τον ISIS το 2016 είναι μόνο ένα από τα πολλά παραδείγματα. Πέρα από τη χρήση του ISIS εναντίον των Κούρδων η οικογένεια Ερντογάν εκτιμάται ότι πολλαπλασίασε την περιουσία της κάνοντας το λαθρεμπόριο.
Είναι φανερό πως το Ισραήλ επ’ ουδενί λόγω δεν θα επιτρέψει στην Άγκυρα να κάνει το πρώτο βήμα στην οικοδόμηση μιας νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη Μέση Ανατολή. Διότι αυτό επιδιώκει η Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια και η Συρία της έδωσε επιτέλους την ευκαιρία που ζητούσε για να περάσει από τα σχέδια στις πράξεις.
Κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, όχι μόνο για το Ισραήλ αλλά και για τις γύρω αραβικές και μη χώρες οι οποίες θυμούνται πολύ καλά την Ιστορία της οθωμανικής κατοχής. Θα ήταν όμως εξίσου ίσως και πιο επικίνδυνο για την Κύπρο.
Ο κίνδυνος μεγαλώνει σημαντικά λόγω των επενδύσεων δισεκατομμυρίων που έσπευσε να κάνει η Τουρκία στη Συρία, αδιανόητο υπό κανονικές συνθήκες σε μια χώρα διαλυμένη μετά από τον πόλεμο και απόλυτη πολιτική αστάθεια. Ωστόσο, με την κίνηση η Άγκυρα η Τουρκία χτίζει γύρω από τον έλεγχο αυτό και τις επενδύσεις της ένα αφήγημα προστασίας των εκεί συμφερόντων της από την «ισραηλινή επεκτατικότητα».
Ακόμα και εάν κάθε νοήμων άνθρωπος είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι το Ισραήλ δεν μπορεί πρακτικά να έχει τέτοιες βλέψεις, πέρα από τα όσα κρίνει χρήσιμα για την προστασία των βορείων συνόρων του και πως η Τουρκία είναι αυτή που εποφθαλμιά όχι μόνο τη Συρία αλλά και πολύ περισσότερα, το αφήγημα αυτό έχει αρχίσει να προβάλλεται από φιλοκυβερνητικά και μη ΜΜΕ στην Τουρκία, από Τούρκους πανεπιστημιακούς και άλλους, όπως συνήθως γίνεται.
Η Τουρκία λένε, κάνει υπομονή με την ισραηλινή επιθετικότητα αλλά, τι να κάνει κι αυτή, πρέπει να προστατευθεί.
Αυτό που μοιάζει μάλλον αναπόφευκτο με τα σημερινά δεδομένα είναι μια εμπλοκή ανάμεσα στις δύο χώρες επί συριακού εδάφους. Οι εκτιμήσεις λένε πως ο πόλεμος είναι πολύ πιο απομακρυσμένο σενάριο αλλά ακόμα και το πιθανότερο, ένας μακρόσυρτος κύκλος ανταποδοτικών χτυπημάτων, αυτό που διεθνώς αποκαλείται tit for tat, θα έχει πολύ σοβαρές και αποσταθεροποιητικές συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή.
Η ελπίδα είναι για παρέμβαση των ΗΠΑ προς την Άγκυρα πρωτίστως. Ούτε και αυτή είναι δεδομένη όμως αυτή τη στιγμή και ο οικονομικός πόλεμος που ξεκίνησε ο Τραμπ εναντίον όλων, δεν βοηθά για να δοθεί στο ζήτημα η δέουσα προσοχή.
Αν αυτό θα γίνει πιο κάτω, δεν το γνωρίζει κανείς και, σίγουρα, δεν θα είναι άσχετο με τις κατακλυσμιαίες οικονομικές εξελίξεις παγκοσμίως.
*Ανταποκριτής, Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΕΡΤ
