Την Παρασκευή 28 Μαρτίου, ισχυρός σεισμός 7,7 Ρίχτερ έπληξε το Μιανμάρ. Κατέρρευσαν κτήρια, αστραφτερές παγόδες, βουδιστικοί ταφικοί τύμβοι. Ο αριθμός των νεκρών και αγνοουμένων από τον κυρίως σεισμό και μια σειρά μετασεισμών, αυξάνεται καθημερινά και ο αέρας εκεί έχει πλέον τη μυρωδιά του θανάτου. Μαρτυρίες αναφέρουν πως έχουν συσσωρευτεί τόσα πολλά πτώματα που αποτεφρώνονται σε στοίβες.
Στην περιοχή μας για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα κουνιόταν η Σαντορίνη.
Γιατί όμως συμβαίνουν σεισμοί;
Πριν από 13,8 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, μια πολύ μικρή και πυκνή κουκκίδα που αιωρείτο στο κενό, εξερράγη σε μια Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) και δημιουργήθηκε το σύμπαν. Μέσα σε αυτό το χάος, σχηματίστηκαν οι γαλαξίες. Πριν 4,54 δισεκατομμύρια χρόνια, δημιουργήθηκε ο Ήλιος μας, η Γη (όνομα από θεά Γαία) και όλο το ηλιακό μας σύστημα. Η βαρύτητα επίδρασε ώστε η Γη, οι πλανήτες με τους δορυφόρους τους να κρατούνται αενάως γύρω από τον Ήλιο.
Αρχικά, το μεγαλύτερο μέρος της γήινης επιφάνειας ήταν σε ρευστή μορφή˙ τα πυκνότερα υλικά λόγω της βαρύτητας έρρευσαν προς το κέντρο ενώ τα λιγότερο πυκνά υλικά έμειναν στην επιφάνεια. Με την πάροδο των αιώνων, η εξωτερική γήινη επιφάνεια άρχισε να ψύχεται και να παίρνει τη μορφή (ωμού) αυγού, διατηρώντας όμως το καυτό εσωτερικό της κυρίως από σίδηρο και νικέλιο. Από καιρού εις καιρόν το καυτό υλικό του εσωτερικού της Γης ξεπροβάλλει στην επιφάνεια της με τις εκρήξεις των ηφαιστείων (λάβα). Γεωλογικές μεταβολές συμβαίνουν συνεχώς στη Γη από τον σχηματισμό της μέχρι σήμερα. Το λεπτό στερεό εξωτερικό της (όπως τσόφλι, -λιγότερο από το 1% της μάζας της Γης) είναι ο στερεός φλοιός. Το υγρό υλικό κινείται από κάτω του με αποτέλεσμα να κινεί το «τσόφλι» (λιθόσφαιρα) της Γης, που αποτελείται από άκαμπτες τεκτονικές πλάκες που μετακινούνται δημιουργώντας σεισμούς. Όταν οι εξασκούμενες πιέσεις υπερβούν την αντοχή των πετρωμάτων αυτά σπάζουν και έτσι προκαλείται ο σεισμός.
Η Κύπρος αντιμετωπίζει το φαινόμενο των σεισμών εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Η σεισμικότητα της Κύπρου αποδίδεται στο «Κυπριακό Τόξο», που αποτελεί το τεκτονικό όριο μεταξύ της Αφρικανικής και Ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Αφρικανική πλάκα κινείται βόρεια προς την πλάκα της Ευρασίας με αποτέλεσμα τη σύγκρουση των δύο πλακών και την κατάδυση της Αφρικανικής πλάκας. Η ωκεάνια πλάκα, μέρος της οποίας αποτελεί και το Τρόοδος και που «κάθεται» και ο Πενταδάκτυλος καταβυθίζεται. Τμήμα του Τροόδους εξακολουθεί να αναδύεται από τη θάλασσα ενώ άλλο τμήμα του βυθίζεται σε αυτήν. Η βύθιση της ωκεάνιας πλάκας συντελείται κυρίως στον κόλπο της Αττάλειας και στην πλευρά του Πενταδακτύλου και του Παραλιμνίου.
Υπόψη ότι τα όρια της Αφρικανικής Πλάκας ξεκινούν από το Γιβραλτάρ και εκτείνονται σε Αίτνα, Βεζούβιο, Σαντορίνη, Κύπρο μέχρι και τα Ιμαλάια.
Ο πιο καταστροφικός σεισμός των τελευταίων χρόνων στην Κύπρο ήταν ο μεγάλος σεισμός (10/9/1953) στην Πάφο, μεγέθους 6,3 R.
Ο προηγούμενος μεγάλος σεισμός, που είχε συνταράξει την Κύπρο (20/1/1941) έπληξε κυρίως το Παραλίμνι.
Εκεί που οι μεγάλοι επιστήμονες νόμισαν ότι ανακάλυψαν τους νόμους του σύμπαντος και τον τρόπο λειτουργίας του, έπεσαν έξω. Ο καιρός, το χρηματιστήριο, η φύση, οι σεισμοί δεν συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί ολοκληρωτικά να προβλεφθεί.
Επειδή ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών και αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας, θέτουμε το ερώτημα:
Μπορούμε να προβλέψουμε τους σεισμούς;
Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης δεν μπορούμε να κάνουμε πρόγνωση του σεισμού, ούτε να τους αποτρέψουμε, γι’ αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Οι τεκτονικές πλάκες κινούνται συνεχώς και συσσωρεύεται η παραμόρφωση των πετρωμάτων και όταν αυτή η δυναμική υπερβεί την αντοχή τους, σπάζουν και δίνουν σεισμούς.
Μια από τις αρμοδιότητες του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης της Κύπρου είναι η συνεχής και λεπτομερής παρακολούθηση της σεισμικότητας της ευρύτερης περιοχής της Κύπρου. Πρόκειται για φυσικά φαινόμενα, που ο άνθρωπος αδυνατεί να αποτρέψει αλλά μπορεί να μειώσει σημαντικά ή ακόμη και να εξαλείψει τις επιπτώσεις πάνω στις κατασκευές και στο περιβάλλον. Επιβάλλεται η ανέγερση αντισεισμικών κατασκευών, η αντισεισμική θωράκιση των υφιστάμενων κατασκευών και η δημιουργία απαραίτητων δομών για άμεση και αποτελεσματική αντίδραση μετά από εκδήλωση σεισμού.
Επομένως, η επιστήμη δεν έχει βρει ακόμη τρόπο να κάνει εφαρμόσιμες προβλέψεις σεισμών. Μια χρήσιμη πρόβλεψη θα καθόριζε τον χρόνο, τον τόπο και το μέγεθος – και όλα αυτά θα πρέπει να είναι αρκετά συγκεκριμένα.
Οι σεισμοί συμβαίνουν επειδή οι αργές και σταθερές κινήσεις των τεκτονικών πλακών προκαλούν τη δημιουργία πιέσεων κατά μήκος των ρηγμάτων στο φλοιό της γης. Οι δύο πλευρές γλιστρούν η μία δίπλα στην άλλη, με τη ρήξη να απλώνεται σε ένα ή δύο μίλια ανά δευτερόλεπτο στέλνοντας κύματα κίνησης προς κάθε κατεύθυνση.
Οι σεισμολόγοι μπορούν να μετρήσουν αυτήν την κίνηση των πλακών χρησιμοποιώντας τεχνολογία GPS και άλλα μέσα και να ανιχνεύσουν τα μέρη όπου συσσωρεύεται η πίεση. Τα δίκτυα σεισμομέτρων ανιχνεύουν την αρχή ενός σεισμού σε ένα ρήγμα και υπολογίζουν αυτόματα τη θέση και το μέγεθός του πριν τα καταστροφικά κύματα εξαπλωθούν πολύ μακριά. Αμέσως μπορούν να στείλουν μια ειδοποίηση στις κινητές συσκευές των κατοίκων παρέχοντας προειδοποίηση από λίγα δευτερόλεπτα έως περισσότερο από ένα λεπτό πριν από την έναρξη της δόνησης. Η καταμέτρηση και η μεταφορά δεδομένων συμβαίνουν σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, ενώ τα σεισμικά κύματα κινούνται πιο αργά. Αυτή η διαφορά χρόνου επιτρέπει την έγκαιρη προειδοποίηση.
