Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στις 29 Μαρτίου 2025, ενδιάμεσα δύο σημαντικών Ελληνικών επετείων:
Της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821, στην οποία τιμούμε και γιορτάζουμε τον ξεσηκωμό των υπόδουλων Ελλήνων κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Είναι η μέρα κατά την οποία υψώθηκε το λάβαρο στη Μονή της Αγίας Λαύρας και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε τους αγωνιστές. Η εξέγερση αποτέλεσε την αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας.
Την 25η Μαρτίου γιορτάζουμε και την Θεομητορική γιορτή της Χριστιανοσύνης, σε ανάμνηση της χαρμόσυνης αναγγελίας από τον αρχάγγελο Γαβριήλ προς την Παρθένο Μαρία ότι επρόκειτο να γεννήσει τον Υιό του Θεού.
Στην επέτειο της 1ης Απριλίου 1955 τιμούμε και γιορτάζουμε την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Ως γνήσιοι Έλληνες και επειδή «του Έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει» (ποιητής Ανδρέας Κάλβος, 1792-1869) η μικρή μας πατρίδα ξεσηκώθηκε την μέρα εκείνη για να αποτινάξει τον αγγλικό ζυγό.
Και η Ελλάδα και η Κύπρος, λόγω και γεωγραφικής θέσης αλλά και άλλων παραγόντων, έδωσαν πολλές μάχες για το αγαθό της ελευθερίας. Πολλά ανδρεία παλληκάρια έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία. Όμως, «ανδρείας μεν γαρ ουδέν όφελος μη παρούσης δικαιοσύνης» (Χωρίς δικαιοσύνη η ανδρεία δεν ωφελεί – Ξενοφών, 454-354 π.Χ.). Το αρχαίο ρητό, που έχει διαχρονική αξία, υπογραμμίζει τη ματαιότητα και την επικινδυνότητα της ανδρείας, αν αυτή δεν συνοδεύεται από δικαιοσύνη.
Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι («Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον») είχε διακηρύξει ο Περικλής στον Επιτάφιο που εκφώνησε (430 π.Χ.) για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου. (Θουκυδίδης, 460-394 π.Χ., Αθηναίος ιστορικός).
Ο Λιβάνιος ποιητής και φιλόσοφος Χαλίλ Γκιμπράν (1883-1931) είπε: «Η ζωή χωρίς ελευθερία είναι σαν σώμα χωρίς ψυχή».
Η ελευθερία είναι πολυσύνθετη έννοια.
Η εθνική ελευθερία είναι η απουσία τυραννίας ή ξένης κατοχής, όταν το κράτος λειτουργεί αυτόβουλα χωρίς έλεγχο τρίτων.
Η πολιτική ελευθερία είναι όταν το κράτος δρα και λαμβάνει αποφάσεις ελεύθερα με δημοκρατικές διαδικασίες ενώ η κοινωνική ελευθερία εξυπακούει την ισονομία στα δικαιώματα, ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες.
«Η δύναμη πρέπει να είναι στην υπηρεσία του δικαίου και όχι το δίκαιο στην υπηρεσία της δύναμης» όπως συμβαίνει στα απολυταρχικά καθεστώτα. Εδώ και πολλές μέρες συνεχίζονται ογκώδεις διαδηλώσεις, παρά τις απαγορεύσεις, στη γειτονική Τουρκία μετά τη σύλληψη του κυριότερου αντίπαλου του Ερντογάν, δήμαρχου Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου. Ο Ερντογάν προφανώς θέλει να διαιωνίσει την «βασιλεία» του. «Κακοīσιν ώς όταν ο δαίμων διδώ καλώς, υβρίζουσ’ ως αεί πράξοντες εύ» (Ο Θεός, όταν τα φέρει βολικά στους κακούς, θαρρούν αιώνια πως θα ευτυχούν), Ευριπίδης (480-406 π.Χ.).
Ελευθερία είναι όταν ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα ο ίδιος να αποφασίζει για τους στόχους του και το σκοπό της ζωής του και να μπορεί να τους υλοποιεί. Είναι η δυνατότητα κάποιος να έχει επιλογές. Η ελευθερία είναι δικαίωμα και όχι προνόμιο, και εξαρτάται από τον καθένα από εμάς να δημιουργήσει το δικό του πλαίσιο ελευθερίας που θα καθορίζει τη ζωή του.
Θεμελιακό συστατικό της δημοκρατίας είναι ο σεβασμός στις ελευθερίες και τα δικαιώματα των άλλων, καταδικάζεται κάθε κατάλυση της ελευθερίας των άλλων. Η ελευθερία του «εγώ» είναι πλήρης, όταν προϋποθέτει την ελευθερία του «εσύ». Οι κυνηγοί έκλεισαν τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας/Λεμεσού, διαμαρτυρόμενοι για τα αιτήματά τους, παρεμποδίζοντας την ελεύθερη διακίνηση χιλιάδων πολιτών, γεγονός απαράδεκτο.
Πιστεύω ακράδαντα στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και των απόψεων, απόδειξη ότι εκφράζομαι αρθρογραφώντας εδώ και χρόνια. Ο καθένας πρέπει να εκφράζεται όπως εκείνος αισθάνεται και να διακινεί τις θέσεις, τις ιδέες και τις αντιλήψεις του κόσμια, τεκμηριωμένα και χωρίς να θίγει συνανθρώπους του. Η κριτική είναι θεμιτή και καλοδεχούμενη, αλλά η αξία της μηδενίζεται όταν μετατρέπεται σε συκοφαντία ή ύβρη ή ακόμα προσωπικές επιθέσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα όρια ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης και την ασυδοσία καθορίζονται από το ήθος και τη συνείδηση του γράφοντα.
Η συνήθης έννοια της ελευθερίας αναφέρεται στην απουσία εξωτερικών περιορισμών. Όμως, υπάρχουν και οι ελευθερίες που πηγάζουν εκ των έσσω. Δεν μπορεί να θεωρείται ελεύθερος ένας άνθρωπος αν δεν έχει νικήσει τους φόβους, τα άγχη, τις ανασφάλειές του. Να είναι ο εαυτός του, να τον αγαπά και να σέβεται τις ανάγκες του. Τότε μπορεί να αγαπήσει πραγματικά, να επιλέξει φίλους, να ζήσει ελεύθερα. Όμως, αρκετοί άνθρωποι παραμένουν στη δική τους «φυλακή», όπου δεν υπάρχουν πόρτες. Δεν αντιδρούν έστω και αν διαφωνούν, απλά ανέχονται και προσαρμόζονται, και υποφέρουν σιωπηλά. Η εσωτερική ελευθερία έχει σχέση με τον τρόπο σκέψης του ατόμου παρά με τις εξωτερικές συνθήκες. Ο πνευματικά ελεύθερος άνθρωπος έχει απαλλάξει τη σκέψη του από προκαταλήψεις και στερεότυπα και έχει την κριτική ικανότητα να διαμορφώνει ο ίδιος ελεύθερα αντίληψη των πραγμάτων˙ εκφράζεται ελεύθερα χωρίς να υποκύπτει σε εκβιασμούς και συναλλαγές.
Ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα. Κι ακόμη ν’ αφήνει την ψυχή του να επιβάλλεται στη «λογική», σ’ αυτό δηλαδή που η συνήθεια, οι συμβιβασμοί και τα κατεστημένα συμφέροντα μας έχουν μάθει να θεωρούμε ως λογική.
Ο περισσότερος κόσμος φοβάται τις συνέπειες της απόδρασης ή της αντίστασης σε εχθρό, ακόμα χειρότερα όταν έχει βιώσει κάποιες από τις επιπτώσεις απόπειρας και έχει ριζώσει στο μυαλό του ο φόβος. Οι αγωνιστές πρέπει να καταπολεμήσουν πρώτα τον έμφυτο φόβο. Όπως είχε πει ο Ρήγας Φεραίος (1757-1798) «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά».
