Έχουμε, ναι, από τις πιο υψηλές τιμές ηλεκτρισμού στην Ευρώπη. Όχι την πιο υψηλή. Υπάρχουν 5-6 χώρες που έχουν πολύ μεγαλύτερη παραγωγή από ΑΠΕ, σε ποσοστό, έχουν δύο και τρεις και τέσσερις διασυνδέσεις με άλλες χώρες, έχουν υδροηλεκτρισμό, αντλησιοταμίευση (το πέτυχα;), έχουν φυσικό αέριο ως βασικό καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής, χρησιμοποιούν και άνθρακα και λιγνίτη άμα λάχει, και πυρηνική ενέργεια κάποιες, έχουν και την περίφημη ανταγωνιστική αγορά ενέργειας, αλλά έχουν και ακριβότερο ρεύμα απο εμάς.
Και κάποιες άλλες, έχουν ελάχιστα πιο φθηνό ρεύμα από εμάς. Που μείναμε εγκλωβισμένοι στο πετρέλαιο και στα πιο ακριβά φωτοβολταϊκά του κόσμου. Και χωρίς διασυνδέσεις. Και τέρμα Θεού.
Οι άλλες χώρες της ΕΕ έχουν όμως κάτι που εμείς δεν είναι βέβαιο ότι έχουμε σήμερα και είναι πολύ αμφίβολο αν θα έχουμε το καλοκαίρι του ’25 ή τον χειμώνα του ’26 ή τα επόμενα χρόνια: Επάρκεια ρεύματος.
Οι ιδιοκτήτες οικιακών φωτοβολταϊκών που εκτόξευσαν την κατανάλωσή τους στα ύψη επειδή νόμισαν πως έλυσαν διά παντός το πρόβλημα της ακριβής ηλεκτρικής ενέργειας με το που εγκατέστησαν επιχορηγημένα φωτοβολταϊκά και τώρα κλαψουρίζουν επειδή τους τα κόβουν (όλο και συχνότερα) σε ώρες χαμηλής κατανάλωσης και μεγάλης παραγωγής, δεν υποψιάζονται τι τους περιμένει τις επόμενες εβδομάδες και τι το φθινόπωρο και την άνοιξη των επόμενων ετών.
Και αν νομίζουν πως τους λυπόμαστε, κάνουν λάθος: Οι μεγάλοι χαμένοι είναι αυτοί που δεν έχουν φωτοβολταϊκά -γιατί δεν μπορούν να έχουν- αλλά χρεώνονται ακριβότερα τις συμβατικές τους κιλοβατώρες, επειδή κάποιοι άλλοι την είδαν παραγωγοί ρεύματος, χωρίς να πληρώνουν το πραγματικό κόστος του ρεύματος που καταναλώνουν απογεύματα και βράδια, με συμψηφισμό της πραγματικής τιμής (κόστους) του ρεύματος που παράγουν στο φως της μέρας.
Όσο ακριβό κι αν είναι το ρεύμα μας, αυτό που μας καίει είναι να το έχουμε. Κάθε μέρα, κάθε ώρα. Αυτοί που λεν «δεν χάθηκε ο κόσμος αν κόβεται το ρεύμα κάποια λεπτά ή κάποιες ώρες σε κάποια χωριά, αντί να πληρώνουμε για γεννήτριες πετρελαίου», να παν να δουν πού βρέχει.
Η Κύπρος δεν έχει επάρκεια ρεύματος, υπό την αυστηρή – νομική αλλά και ουσιαστική έννοια του όρου. Μόλις πριν λίγες μέρες «παίζαμε» με την αντοχή των γεννητριών και των τεχνικών της ΑΗΚ και του Διαχειριστή, απλά για να μην πληρώσει η Κυβέρνηση το πολιτικό κόστος από διακοπές στην ηλεκτροδότηση. Φανήκαμε, πάλι, τυχεροί. Δεν γονάτισε κάποια μηχανή, τις βγάλαμε κουτσά στραβά τις νύχτες.
Μοιάζει απίθανο να τα καταφέρουμε το καλοκαίρι. Και τα επόμενα. Διότι το φυσικό αέριο (και η λειτουργία επιτέλους των ανενεργών γεννητριών με τα 420 μεγαβάτ στο Βασιλικό) αργεί. Άγνωστο πόσο.
Υπάρχει η δυνατότητα να αυξήσουμε έστω μέσα στο 2027 κατά 80-90 μεγαβάτ την παραγωγή -στις ώρες αιχμής, όταν τα φωτοβολταϊκά κάνουν μεσάνυχτα- αν εγκαταστήσουμε τουλάχιστο δύο ή τρεις γεννήτριες -ευέλικτες και οικονομικές- στη Δεκέλεια. Και να βελτιώσουμε την ισορροπία και την ανταπόκριση του συστήματος.
Η λογική φωνάζει «βάλτε τες εχτές». Οι ιδιώτες παραγωγοί ενέργειας φωνάζουν όμως «να σας κοπεί το χέρι αν τις βάλετε, εμείς τι θα πουλούμε;». Και δυστυχώς το ίδιο φωνάζει και η καλή μας Κομισιόν. Παραβιάζονται, λέει, οι κανόνες (της) του ανταγωνισμού. Μας το ξέκοψε την Τρίτη: Αν βάλετε τις γεννήτριες και υποχρεώσετε όλους τους καταναλωτές (και τους πελάτες των ιδιωτών προμηθευτών, δηλαδή), να πληρώσουν, θα φάτε πρόστιμο και θα βρείτε τον μπελά σας». Καλά, δεν θα επωφεληθούν και οι πελάτες των ιδιωτών αν διασφαλίσουμε με τις γεννήτριες της Δεκέλειας επάρκεια ηλεκτρισμού για όλους; Άσχετο, απαντούν.
Η ΑΗΚ θα υποστεί (μεγάλη-μικρή) οικονομική ζημιά αν εγκαταστήσει τις γεννήτριες (150 εκατ. μόνο η αγορά τους) και φορτώσει το κόστος μόνο στους πελάτες της. Θα καταστεί ακόμα λιγότερο ανταγωνιστική. Σημειώστε πως ήδη δεσμεύτηκε να εγκαταστήσει αποθήκευση στη Δεκέλεια, με 60-70 εκατ. ευρώ, από τα ταμειακά της αποθέματα, χωρίς να χρεώσει τους πελάτες της. Και άλλα τόσα ή παραπάνω για να εγκαταστήσει την κεντρική αποθήκευση ενέργειας, για να διασφαλιστεί η ευστάθεια του συστήματος και η μικρότερη δυνατή αποκοπή από οικιακά φωτοβολταϊκά. Και είναι και τα 150-160 εκατ. που πλήρωσε για την 6η μονάδα στο Βασιλικό, την οποία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει λόγω έλλειψης φυσικού αερίου και για την οποία δεν μπορεί να αρχίσει να παίρνει τα λεφτά της πίσω αν δεν αρχίσει η μονάδα να παράγει ρεύμα. Προσθέστε και μερικές δεκάδες εκατομμύρια (πέραν αυτών που χορήγησε η ΕΕ) για το πλήρες πρόγραμμα εγκατάστασης έξυπνων μετρητών, που επίσης θα τα βάλει η ΑΗΚ από τα ταμειακά της αποθέματα.
Αρχίζει και μαζεύεται πολύ βάρος επικίνδυνου οικονομικού ανοίγματος.
Θέλουμε να πιστεύουμε πως η Κυβέρνηση ξέρει τι κάνει. Θέλουμε να πιστεύουμε πως θα επιμείνει στην εγκατάσταση των γεννητριών και άλλων επενδύσεων το ταχύτερο δυνατό, χωρίς να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα την ΑΗΚ σε οικονομική κατάρρευση. Διότι, αλίμονό μας αν συμβεί και αυτό, κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, κύριε υπουργέ της Ενέργειας, κύριοι βουλευτές, κύριοι και κυρίες γενικώς.
