Ο όρος «σοκ και δέος» είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί ευρέως για να περιγράψει τη στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τα αρχικά στάδια του πολέμου στο Ιράκ το 2003, αλλά πριν γίνει τσιτάτο είχε πρωτοεμφανιστεί το 1996. Πρόκειται για έναν καθαρά στρατιωτικό όρο ο οποίος αποσκοπεί στην παράλυση της θέλησης του αντιπάλου, στην πλήρη σύγχυσή του και στο να καταστεί αδύναμος να αντισταθεί στρατηγικά.
Ακόμα, το δόγμα αυτό επιτυγχάνεται με ταχύτητα εφαρμογής με ταυτόχρονη εξαιρετικά έντονη προπαγάνδα, ικανή να διαβάλλει το ηθικό του αντιπάλου, έτσι ώστε να θεωρηθεί μάταιη η οποιαδήποτε αντίσταση.
Ένας στρατιωτικός όρος ο οποίος εν πολλοίς χρησιμοποιείται σήμερα και σε πολιτικό επίπεδο μέσα από τη λογική ενός επιχειρηματία, που τυγχάνει να είναι ο Πρόεδρος της ισχυρότερης (όπως λέγεται) χώρας στον πλανήτη. Η ταχύτητα εφαρμογής μιας σειράς αποφάσεων σε συνδυασμό με έντονη προπαγάνδα είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του δόγματος «σοκ και δέος» και το βλέπουμε να εφαρμόζεται πλήρως από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι τίποτε απ’ όσα σήμερα πραγματοποιούνται από την πλευρά του Αμερικανού Προέδρου δεν είχαν προηγουμένως ανακοινωθεί. Είχε εκ των προτέρων καταγράψει τις προθέσεις του, κάποιες πριν ακόμα εκλεγεί Πρόεδρος. Και επειδή θέλει να πείσει το αμερικανικό ακροατήριο – αποκλειστικά – ότι εννοεί αυτά που τους λέει, δεν άρχισε να τα εφαρμόζει κατά γράμμα.
Των ανακοινώσεων και δηλώσεων, τις οποίες κάποιοι θεώρησαν πως πρόκειται για «πολιτικές φανφάρες» ακολούθησαν οι μαζικές υπογραφές προεδρικών διαταγμάτων. Αντικαθιστώντας τη μαζικότητα των πυρών από τους Αμερικανούς κατά του Ιράκ σε ζωντανή μετάδοση προκειμένου να το βλέπουν σε όλο το κόσμο: επιδεικνύοντας την ισχύ του πανίσχυρου και τρομάζοντας όσους διαφωνούν.
Αυτός ήταν και ο στόχος του τελετουργικού της υπογραφής ενός όγκου διαταγμάτων και η παράλληλη ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση εντός ΗΠΑ και αναμετάδοση διεθνώς. Ποιος δεν έχει δει τις εικόνες του Ντόναλντ Τραμπ να έχει έναν όγκο από Προεδρικά Διατάγματα, τα οποία να υπογράφει ένα μετά το άλλο, περιστοιχισμένος από τη γνωστή κουστωδία.
Αποδίδει αυτή η τακτική που ακολουθεί;
Ένα ερώτημα το οποίο μπορεί να αποδίδει μέχρι στιγμής, αλλά είναι άγνωστο που θα οδηγήσει.
Τι βλέπουμε μέχρι στιγμής…
Σόκαρε τη διεθνή κοινότητα και τρόμαξε του Ουκρανούς ανοίγοντας ο ίδιος διάλογο με τον Πούτιν και ξεκινώντας μια διαδικασία συνομιλιών με τους Ρώσους. Διαμηνύοντας ταυτόχρονα στους Ουκρανούς πως, είτε θα συμβιβαστούν και να μπουν σε διαδικασία τερματισμού του πολέμου, είτε θα ληφθούν από άλλους οι αποφάσεις και τους και θέλοντας και μη θα της δεχθούν. Ενώ παράλληλα συνδύασε τα μηνύματα με χαρακτηρισμούς κατά του Βλ. Ζελένσκι, του ηγέτη της Ουκρανίας.
Αποτέλεσμα, οι Ουκρανοί νομοθέτες, όπως φάνηκε σε πρόσφατη ψηφοφορία, άρχισαν να δείχνουν σημάδια αμφισβήτησης για τον Ζελένσκι. Δείχνουν πρόθυμοι να συζητήσουν και μάλλον να ενδώσουν στις απαιτήσεις των Αμερικανών για τον ορυκτό πλούτο της χώρας τους προκειμένου να μην χάσουν την πολύτιμη στήριξη της δύσης.
Στο τέλος, οι Αμερικανοί κερδίζουν τον ορυκτό πλούτο των Ουκρανών, αυτοί διασφαλίζουν ότι θα έχουν στήριξη και χρήματα από τη δύση, Ουκρανοί και Ρώσοι οδεύουν προς τερματισμό του πολέμου, η συνέχεια του οποίου δεν εξυπηρετεί πλέον κανένα.
Δεύτερο παράδειγμα, η Γάζα και η εξαγγελία Τραμπ ότι θα την μετατρέψει σε μια ριβιέρα. Καλώντας τους Παλαιστίνιους κάτοικους του θύλακα να αναζητήσουν γη και στέγη σε άλλες γειτονικές αραβικές χώρες. Ήρθε προσφάτως κι ένα βίντεο (με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης) που απεικονίζει την επόμενη μέρα. Καθαρά προπαγανδιστικό αλλά είναι και αυτό μέρος της τακτικής.
Τι πέτυχε μέσα από αυτή την, κατά πολλούς προκλητική του συμπεριφορά; Πέτυχε να σπρώξει όλους τους Άραβες ηγέτες (Αιγύπτου, Ιορδανίας, Σαουδικής Αραβίας κ.λπ.) στο να καθίσουν κάτω και να αρχίσουν να συζητούν το πως θα πρέπει πλέον να μπει ένα τέλος με τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα και να αναγκαστεί η Χαμάς να συνεργαστεί, τη οποία ωστόσο καμιά εκ των χωρών αυτών (με εξαίρεση το Κατάρ) δεν ελέγχει.
Ο Τραμπ δεν έμεινε όμως μόνο στα μέτωπα του πολέμου, αλλά στράφηκε και κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορεί η τακτική του να οδηγήσει σε ένα πρωτοφανή οικονομικό πόλεμο ή θα πρυτανεύσει η λογική;
Η τακτική «σοκ και δέος» του Τραμπ δείχνει (σε πολλά άλλα παραδείγματα) ότι μπορεί να αποδώσει. Αυτό όμως δεν είναι σίγουρο εάν θα το καταφέρει με την ΕΕ.
