Η επίσκεψη – αστραπή του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου Κωνσταντίνου Κόμπου στη Δαμασκό ξάφνιασε πολλούς και ενόχλησε ιδιαίτερα τα τουρκικά ΜΜΕ τα οποία στάθηκαν όχι μόνο στο ίδιο το γεγονός αλλά και στο ότι ο μεταβατικός ηγέτης της Συρίας Άχμαντ Αλ-Σάρα επέλεξε να φωτογραφηθεί με τον ΥΠΕΞ της «ελληνοκυπριακής διοίκησης και τη δήθεν σημαία της Κύπρου», όπως το έθεσε ένα από τα ΜΜΕ.
Η απαρέσκεια των Τούρκων αποτυπώνεται αλλά και εξηγείται ακόμα πιο ξεκάθαρα στις αναφορές ότι όλα αυτά έγιναν την ώρα που η Τουρκία ανέμενε ότι η νέα κατάσταση πραγμάτων την οποία και η ίδια βοήθησε και στηρίζει παντοιοτρόπως θα αναγνώριζε την «ΤΔΒΚ». Και είναι γεγονός πως, όταν τον Δεκέμβριο ανατράπηκε ο Μπασάρ αλ Άσαντ όλοι, η Κύπρος πρωτίστως, είχαν ανησυχήσει για το εάν η Συρία είχε εκ των πραγμάτων γίνει έναν αιώνα μετά και πάλι βιλαέτι της Τουρκίας.
Η επίσκεψη Κόμπου η οποία προετοιμάστηκε αθόρυβα και με σκληρή δουλειά από την Κύπρο κατέδειξε δύο πράγματα: Πρώτον, ότι ακόμα και τα μικρά κράτη μπορούν με την ανάλογη δουλειά και κάποιες έξυπνες κινήσεις και σύμπλευσης με τα συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων μπορούν να διασφαλίσουν το ρόλο τους ως διεθνείς παίκτες στην περιοχή, όπως όλοι (εξαιρουμένων της Άγκυρας και της κυπριακής αντιπολίτευσης) ομολογούν ότι κάνει η Κύπρος αυτή τη στιγμή στη Μέση Ανατολή. Και δεύτερον και ακόμα πιο βασικό για τη συζήτηση της διεθνούς πτυχής των εξελίξεων είναι αυτό που έλεγαν και τον Δεκέμβριο οι πιο ψύχραιμοι, ότι δηλαδή εάν το νέο καθεστώς ήθελε να επιβιώσει θα χρειαζόταν πολύ περισσότερα από την Άγκυρα και συνεπώς θα εφάρμοζε μια πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική.
Η Συρία χρειάζεται σίγουρα την Άγκυρα. Όμως πέρα από το ότι οι μνήμες είναι σε ιστορικό επίπεδο νωπές και η εποχή του βιλαετιού και της οθωμανικής επικυριαρχίας επί της ουσίας στους Άραβες της περιοχής είναι προσβολή για τους τελευταίους και ανάθεμα, δεν μπορεί κανείς να φανταστεί πώς ο αλ Σάρα ο οποίος παρά το ανατριχιαστικό του παρελθόν θεωρείται ιδιαίτερα χαρισματικός και έξυπνος θα χάριζε τη χώρα του σε οποιονδήποτε. Η επίσκεψη Κόμπου λοιπόν, ήταν μια από τις πιο σημαντικές επιβεβαιώσεις αυτής της προσέγγισης. Παράλληλα και του γεγονότος ότι η Κύπρος λειτουργεί και ως κομιστής μηνυμάτων ανάμεσα στην Ιερουσαλήμ και τη Δαμασκό, αφού διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις και με τις δύο. Το Ισραήλ δεν έδειξε καθόλου να ξαφνιάζεται από την επίσκεψη ούτε και να ενοχλείται. Αντιθέτως μάλιστα. Μια ένδειξη ότι ίσως και να γνώριζε.
Η στάση της Δαμασκού έναντι του Ισραήλ είναι το πλέον ισχυρό παράδειγμα αυτής της πολυεπίπεδης πολιτικής που λέγαμε πριν. Οι δύο χώρες βρίσκονται επίσημα σε πόλεμο και αυτό από το 1948. Το ζήτημα των Υψωμάτων του Γκολάν, τα οποία η Συρία έχασε στον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967 (τον οποίο η ίδια μαζί με την Αίγυπτο και άλλους Άραβες κήρυξε για να καταστρέψει το Ισραήλ), παραμένουν πρόσθετο αγκάθι. Είναι όμως τέτοιο εάν η Συρία επιδιώκει ακόμη την καταστροφή του Ισραήλ. Και η Δαμασκός του αλ Σάρα δηλώνει ότι δεν το επιδιώκει πια.
Στα τέλη του Δεκέμβρη ούτε τρεις βδομάδες μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, ο νέος κυβερνήτης της Δαμασκού προκαλούσε εντύπωση με τις δηλώσεις του για το θέμα. Μετά την τήρηση ιδιαίτερα χαμηλών τόνων από τον Αλ Σάρα ο Μαχέρ Μαρουάν είχε πει ότι «η νέα κυβέρνηση θέλει να έχει εγκάρδιες σχέσεις με το Ισραήλ». Πρόσθεσε δε το εξής: «Δεν έχουμε κανένα φόβο για το Ισραήλ και το πρόβλημά μας δεν είναι με το Ισραήλ. Υπάρχει (σ.σ. στη Συρία) ένας λαός που θέλει τη συνύπαρξη. Θέλουν ειρήνη. Δεν θέλουν διαφωνίες. Και δεν θέλουμε να ανακατευτούμε σε οτιδήποτε θα απειλήσει την ασφάλεια του Ισραήλ ή την ασφάλεια οποιασδήποτε άλλης χώρας. Θέλουμε ειρήνη και δεν μπορούμε να είμαστε αντίπαλοι του Ισραήλ ή αντίπαλοι κανενός».
Με την κατάσταση τότε πολύ ρευστή ακόμα, κανείς δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία αν και ήταν σαφές πως ο Μαρουάν δεν έλεγε την προσωπική του γνώμη. Είχαν προηγηθεί δηλώσεις και του αλ Σάρα, πολύ πιο συγκρατημένες και άλλωστε, ήταν ξεκάθαρο ότι οι δημοσιογράφοι είχαν παραπεμφθεί στον Μαρουάν. Εκπληκτικό δε ήταν και το γεγονός ότι ο κυβερνήτης της Δαμασκού έδειξε πλήρη κατανόηση για τις προληπτικές ενέργειες του Ισραήλ εκείνες τις μέρες. «Το Ισραήλ μπορεί να ένιωσε φόβο», εξήγησε μιλώντας για την ανατροπή του Άσαντ. «Έτσι, προέλασε λίγο, βομβάρδισε λίγο…». Για να προσθέσει ότι η Συρία δεν είναι απειλή για το εβραϊκό κράτος και ούτε σκοπεύει να γίνει.
Έκτοτε η Δαμασκός στέλνει τέτοια μηνύματα στην Ιερουσαλήμ προσδοκώντας μια εκατέρωθεν ανοχή και απραξία, μέχρι να έρθουν άλλες εποχές. Δεν μένει όμως απλά στα λόγια. Αυτή τη βδομάδα μια αντιπροσωπεία Εβραίων της Συρίας οι οποίοι ζουν στις ΗΠΑ με κάποιους μάλιστα να έχουν γεννηθεί και περάσει τα παιδικά τους χρόνια στη Δαμασκό, επισκέφθηκαν τη χώρα, όπου έτυχαν θερμής υποδοχής από τις Αρχές και τους κατοίκους της παλιάς πόλης ενώ λειτούργησαν μια από τις συναγωγές που διασώθηκαν (σ.σ. στη φωτογραφία)
Η παρουσία των Εβραίων στη Συρία είναι αδιάλειπτη από την προ Χριστού εποχή και οι Σύροι Εβραίοι ανήκουν σε τρεις ομάδες. Εκείνους της Δαμασκού οι οποίοι είναι Εβραίοι της ανατολής και απόγονοι των πρώτων αρχαίων Εβραίων, τους Εβραίους του Καμισλί οι οποίοι μιλούν κουρδικά και εκείνους του Χαλεπίου οι οποίοι είναι Σεφαρδίτες και αναγκάστηκαν να φύγουν από την ιβηρική χερσόνησο την περίοδο της Ιεράς Εξέτασης.
Το 1948 ήταν 30.000 άνθρωποι. Δεν είχαν εκδιωχθεί μαζικά όπως στις πλείστες αραβικές χώρες με την ίδρυση του Ισραήλ (σ.σ. εξού και η πλειονότητα των πρώτων Ισραηλινών ήταν από τη Μέση Ανατολή όχι την Ευρώπη) ωστόσο η ζωή τους ήταν εξαιρετικά δύσκολη αφού τους είχαν αφαιρεθεί τα διαβατήρια και το δικαίωμα απόκτησής τους και ζούσαν σε καθεστώς φόβου. Πολλές από τις συναγωγές τους, πολιτισμικά μνημεία αιώνων παγκόσμιας κληρονομιάς καταστράφηκαν στα πογκρόμ της δεκαετίας του ’40, ενώ επί Άσαντ καταστράφηκε η Συναγωγή του Ζόμπαρ (2700 ετών) και άλλες.
Στη Συρία σήμερα παραμένουν επτά Εβραίοι όλοι ηλικιωμένοι. Η κίνηση του νέου καθεστώτος να υποδεχθεί με εγκάρδιο τρόπο τους παλλινοστούντες έδειξε πως σίγουρα, στην επιφάνεια τουλάχιστον κάτι αλλάζει. Όπως και η προθυμία του για αναστύλωση των εβραϊκών μνημείων τα οποία πολλές άλλες αραβικές χώρες αρνούνται να διατηρήσουν, κάποιες μάλιστα τα έχουν ισοπεδώσει.
Εάν αυτό φέρνει μια νέα εποχή, θα το δείξει ο χρόνος.
