Θυμάστε την Πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία, που ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2012 και τελείωσε το 2021; Και πόσα επιπλέον εκατομμύρια κόστισε; Ξεχνιέται, θα μου πεις! Ε, να το θυμόμαστε που και που. Είναι ένα πάθημα ακριβοπληρωμένο που δεν έγινε μάθημα.
Διότι, από τότε όσα ακολουθούν απλώς είναι η επανάληψη του φαινομένου. Ως να ήταν πρότυπο αυτό που έγινε με την πλατεία για να συνεχίσουμε να το εφαρμόζουμε σε όλα τα μεγάλα έργα.
Το λιμάνι και η μαρίνα Λάρνακας των €1,2 δισεκατομμυρίων, ο τερματικός του Βασιλικού των €500 εκατομμυρίων. Μικρά μεγάλα έργα, στην ίδια λογική είναι. Η πρώτη φάση του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού – Σαϊτά, μόλις 3,6 χιλιόμετρα μήκος και €31,1 εκατομμύρια κόστος, ήταν να τελειώσει τον Μάρτιο του 2023. Πάει ακόμα η περιπέτεια. Ο δρόμος Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς με κόστος €86 εκατομμύρια ήταν να τελειώσει σε δέκα μέρες, 26 Νοεμβρίου. Τελείωσε το 30%.
Τα έργα αναβάθμισης στον ποταμό Λιοπετρίου ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2020 κι έπρεπε να τελειώσουν τον Μάρτιο του 2023. Δόθηκαν στον εργολάβο συνολικά 22 μήνες παρατάσεις, πρόσθετα του αρχικού συμβατικού χρόνου, αλλά και πάλι δεν τελειώνει. Κι ας καταστρέφονται οικογένειες που λόγω έργων δεν έχουν πρόσβαση στις δουλειές τους.
Όλοι βρίσκουν απρόβλεπτα εμπόδια, δυσμενείς συνθήκες, προβλήματα με τις κρατικές υπηρεσίες… Όπως και το περιβόητο σύστημα e-justice, που θα βοηθούσε τη Δικαιοσύνη, για το οποίο όπως κατάγγελλε η Ελεγκτική Υπηρεσία, οι κρατικές υπηρεσίες έκαμναν ανατολίτικα παζάρια και τελικά από τους 21 μήνες παράδοσης του έργου έφτασαν στους 41 και το σύστημα δεν δούλεψε παρά μερικές μέρες.
Τώρα, έχουμε άλλο, καινούργιο, πρόβλημα. Το σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων για πολεοδομικές άδειες, με το κωδικό όνομα: Ιππόδαμος. Έγινε για να βοηθήσει τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά φωνάζουν οι Περιφερειάρχες ότι τους δυσκολεύει αντί να τους βοηθά. Και τους λένε να κάνουν υπομονή…
Θα δείξει σύντομα πόση υπομονή χρειάζεται ακόμα. Διότι, υπενθυμίζω, ότι η μεταρρύθμιση αναβλήθηκε για δυόμιση χρόνια ώστε να είναι όλα έτοιμα όταν ξεκινήσει. Ξεκίνησε, αλλά θέλει κι άλλη υπομονή. Από τα προηγούμενα παραδείγματα δικαιολογείται όποιος περιμένει εδώ ακόμα ένα κραχ.
Είναι θέμα ικανότητας, ανευθυνότητας ή διαπλοκής και λεηλασίας του δημόσιου χρήματος; Διότι, όλα αυτά τα παραδείγματα και πολλά άλλα ακόμα, εκτός από το ότι δημιουργούν τεράστια προβλήματα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, περιέχουν και πολλές δεκάδες εκατομμύρια που φεύγουν από την τσέπη του φορολογούμενου και πάνε σε άλλες τσέπες. Πολλά κάνουν φτερά κυριολεκτικά, εξαφανίζονται, ανεμοσκορπίσματα, αλλά πολλά καταλήγουν σε κάποιες έξυπνες τσέπες.
Η απόφαση της κυβέρνησης να διακόπτει τα προβληματικά έργα και να διώχνει όσους δεν ανταποκρίνονται στις συμβατικές υποχρεώσεις τους είναι ορθότατη. Καθυστερημένη αλλά επιβεβλημένη και καλά έκανε που άρχισε να την εφαρμόζει. Τουλάχιστον να σταλεί το μήνυμα ότι δεν θα υπάρχει ανοχή. Ίσως αυτό να έχει αποτέλεσμα για μελλοντικές συμβάσεις.
Αλλά δεν είναι αρκετό. Πρέπει να αλλάξουν όλες οι διαδικασίες και οι έλεγχοι στα έργα. Στην ανάθεση, στα κριτήρια, στις υπηρεσίες, στις προσφορές. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να δίνεται σε έναν εργολάβο η κατασκευή ενός μικρού δρόμου, να παρουσιάζει τρία χρόνια καθυστέρηση και την ίδια ώρα ο ίδιος εργοδότης, το κράτος, να του δίνει και δεύτερο δρόμο μεγαλύτερο. Επειδή η προσφορά του είναι πιο χαμηλή, δήθεν. Μα, το κόστος είναι πολύ μεγαλύτερο όταν ξεκινούν οι καθυστερήσεις. Ο χρόνος είναι χρήμα, το ξέρουν όλοι.
Ή θα αλλάξουν όλα και όλοι και θα αρχίσουν να αποδίδονται ευθύνες ή ας το πάρουμε απόφαση ότι τόσο μπορούμε τόσο κάνουμε, να μην έχουμε και μεγάλες προσδοκίες.
