Το καλοκαίρι του 2013 είχαμε προσκληθεί από την αμερικανική κυβέρνηση μια ομάδα δημοσιογράφων από την Κύπρο να επισκεφθούμε περιοχές των ΗΠΑ που ασχολούνταν με την εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου στην υδραυλική ρωγμάτωση (fracking). Μια μέθοδος που είχε ξεκλειδώσει τεράστια αποθέματα πετρελαίου σε σχιστολιθικούς σχηματισμούς.
Ήταν 12 του Ιούλη όταν το αεροπλάνο από τη Νέα Υόρκη προσγειώθηκε στο Williston, μια πόλη στην κομητεία Williams, στη Βόρεια Ντακότα, κοντά στη συμβολή των ποταμών Yellowstone και Missouri, στο πάνω άκρο του ταμιευτήρα της λίμνης Sakakawea κοντά στα σύνορα με τον Καναδά. Το αεροπλάνο στάθμευσε δίπλα από ένα λυώμενο τελωνείο κι όταν βγήκαμε από αυτό, ούτε ταξί βρήκαμε ούτε λεωφορείο. Εκείνοι που μας συνόδευαν μας εξήγησαν ότι τα κτήρια, που βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής, ήταν ξενώνες πολύ πρόσφατα κτισμένοι για τις ανάγκες της έκρηξης στην παραγωγή του σχιστολιθικού πετρελαίου.
Το 2010 η πολίχνη του Williston είχε πληθυσμό περί τις 10,000 σύμφωνα με την επίσημη απογραφή ενώ το 2020 περί τις 30,000 ακριβώς λόγω των αναγκών που δημιούργησε η εξόρυξη πετρελαίου. Οι εργάτες που δούλευαν 16 ώρες την ημέρα για 15 μέρες και τις άλλες 15 μέρες αναπαύονταν και δούλευε η δεύτερη βάρδια, εξοικονομούσαν περί τις 250,000 δολάρια το χρόνο και σταδιακά αποφάσιζαν να κατοικήσουν μόνιμα εκεί. Έτσι έψαχναν κάποιο σπίτι κι έτσι άρχισαν να φτάνουν ντιβέλοπερς και να χτίζουν καινούργιους οικισμούς και το Williston, από ένα χωριό στο πουθενά άρχισε να μετατρέπεται σε μια πόλη σε μια περιοχή που ολοένα αναπτύσσεται.
Κάποτε, όπως μας είπε ένας τοπικός δημοσιογράφος η μεγάλη πλειοψηφία των Αμερικάνων χαριτολογώντας, συχνά διερωτώταν αν πράγματι υπάρχει η Ντακότα, διότι είναι τόσο απόμακρη και σχεδόν αποκομμένη από την υπόλοιπη χώρα που έμοιαζε με ουτοπία. Και εκεί που οι λίγοι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνταν με τη γεωργία, το κυνήγι και το λαθρεμπόριο λόγω συνόρων και μιας περιοχής ιθαγενών με ειδικό καθεστώς, τώρα όλη η οικονομία της εστιάζεται στην εξόρυξη σχιστολιθικου πετρελαίου.
Σύμφωνα με άρθρο της Νταϊάνα Ρόι στο Council of Foreign Relations, «Από το 2008, η λεγόμενη «σχιστολιθική επανάσταση» βοήθησε να μετατραπούν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε κορυφαίο παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο μετά από δεκαετίες πτώσης της παραγωγής. Η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας εκτιμά ότι το 2023, το fracking πρόσθεσε περίπου τρία δισεκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου στην αμερικανική παραγωγή – περίπου το 64% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Η αυξανόμενη παραγωγή επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να γίνουν τελικά καθαρός εξαγωγέας ενέργειας το 2019, για πρώτη φορά μετά από εξήντα επτά χρόνια. Οικονομολόγοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Ντάλας εκτίμησαν το 2019 ότι η έκρηξη του σχιστολιθικού πετρελαίου συνέβαλε κατά 10% στην αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) των ΗΠΑ μεταξύ 2010 και 2015, μειώνοντας τις τιμές των καυσίμων ενώ οι μη συμβατικές γεωτρήσεις έχουν δημιουργήσει και εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Το σχιστολιθικό πετρέλαιο θεωρείται όπλο στα χέρια του Τραμπ καθότι σύμφωνα με σχετικές αναλύσεις με αυτό θα περιορίσει τις εγχώριες ενεργειακές δαπάνες και θα ανταγωνιστεί και τα πετρέλαια των Αράβων και κυρίως των Σαούντ, όπως ο ίδιος δήλωσε κάποτε.
Από την άλλη το μέγα ερώτημα είναι η προσέγγιση του νέου προέδρου των ΗΠΑ για την ειρήνη στην Ουκρανία. Ο Ρώσος ηγέτης Βλαντιμίρ Πούτιν συνεχάρη τον Ντόναλντ Τραμπ για την εκλογή του τον χαρακτήρισε γενναίο καθώς συμπεριφέρθηκε με πολύ σωστό τρόπο, θαρραλέα – σαν άνθρωπος», κατά την απόπειρα δολοφονίας του. Ο Ρώσος πρόεδρος τόνισε ότι είναι έτοιμος να συζητήσει με τον Trump ενώ χαρακτήρισε τις προεκλογικές του δηλώσεις για την Ουκρανία, άξιες προσοχής. Μεταξύ των αναλύσεων που έχω διαβάσει για το ζήτημα των προτάσεων Τραμπ για την Ουκρανία εντόπισα αυτήν του εκλεγμένου αντιπροέδρου J.D. Vance στην οποία σημειώνονται τα εξής σημαντικά:
- Κατάπαυση του πυρός που βασίζεται στις τρέχουσες γραμμές οριοθέτησης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, με τη δημιουργίας μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης μήκους 1.300 χιλιομέτρων.
- Η Ουκρανία θα παραμείνει εκτός ΝΑΤΟ, υποδηλώνοντας ένα καθεστώς πολιτικής ουδετερότητας για τη χώρα.
- Η Ουκρανία μπορεί να χρειαστεί να κάνει εδαφικές παραχωρήσεις, ιδίως όσον αφορά περιοχές όπου υπάρχουν σημαντικοί ρωσόφωνοι πληθυσμοί ή όπου η Ρωσία έχει τον έλεγχο, όπως η Κριμαία και τμήματα του Donbass.
- Τα ευρωπαϊκά κράτη θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την υποστήριξη της Ουκρανίας τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, αντί να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ.
Αρκετοί εκλογικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η υποψηφιότητα του Τραμπ ενισχύθηκε αρκετά λόγω του 39χρονου γερουσιαστή από το Οχάιο που επέλεξε ο Τραμπ για υποψήφιο αντιπρόεδρο. Από ακραίος επικριτής του Τραμπ έγινε ακραιφνής υποστηρικτής του, εκφραστής της Νέας Αμερικανικής Δεξιάς, και συνιστά το πολιτικό προφίλ του λευκού πετυχημένου ρήτορα.
Η Μόσχα δεν αντέδρασε συγκεκριμένα έναντι των λεχθέντων από τον εκλεγμένο Αμερικανό αντιπρόεδρο πλην του ότι είναι ασαφής η πρόταση και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης και μίας προσεχούς τηλεφωνικής επικοινωνίας των Πούτιν-Τραμπ. Πάντως πολλά διεθνή ΜΜΕ συγκλίνουν στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης και στο τέλος του τερματισμού του αιματηρού πολέμου στην Ουκρανία. Το άλλο εξίσου τεράστιας σημασίας ζήτημα είναι η σχέση των ΗΠΑ με την Ε.Ε. δεδομένο για το οποίο η Ευρώπη διατείνεται ότι ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει αλλά ουδείς γνωρίζει πως θα αντιδράσει ο απρόβλεπτος Ντόναλντ Τραμπ. Μικρή παράγραφος σε αυτό το κεφάλαιο είναι και η Κύπρος. Μεγαλύτερο όμως κεφάλαιο και κολοσσιαίο ζήτημα που προκύπτει με την εκλογή του νέου πλανητάρχη είναι ο ίδιος ο πλανήτης μας διότι για όλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει, ο Τραμπ φαίνεται να έχει αντιφατικές θέσεις καθώς πάντα επέμενε σε μια πολιτική ορολογία που του έδινε πόντους: ότι η κλιματική κρίση είναι fake news, ότι τα σχολικά εγχειρίδια είναι μολυσμένα από την αριστερά, ότι ο διαχωρισμός των φύλων θα καταργηθεί σύντομα καθώς και ότι οι παράνομοι μετανάστες κατακλύζουν την Αμερική. Όπως σημείωσαν στις αναλύσεις τους μεγάλες αμερικανικές εφημερίδες, ο Τραμπ κατάφερε με κάποιον τρόπο να δημιουργήσει ένα είδος αλχημείας. Μια αλχημεία που πέρασε στο DNA μιας Αμερικής που συντίθεται από μετανάστες και τους οποίους μισεί θανάσιμα…
