Ένας πρώτος κύκλος αναμένεται να κλείσει τις επόμενες εβδομάδες στη διαδικασία διεκδίκησης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2030 με την επιλογή της βραχείας λίστας. Πολλοί μπήκαν στην κούρσα από πλευράς Κύπρου, περισσότεροι από την προηγούμενη φορά (5 έναντι 3) και αυτό είναι θεμιτό, αλλά και θετικό.

Πρόκειται για κατάσταση win win για τους συμμετέχοντες, γι’ αυτό και ο «Φ» δίνει βήμα στους δημάρχους: για να διαπιστώσει η κοινωνία πόσο το εννοούν και πόσο σοβαρά το έχουν πάρει, πριν αναλάβει η μεγαλόσχημη Ομάδα Εμπειρογνωμώνων που κρατά το καρπούζι και το μαχαίρι.

Τρεις από τις υποψήφιες πόλεις φρόντισαν πριν δέκα μέρες να εκπροσωπηθούν στη 13η συνάντηση του δικτύου Culture Next, στην Κλουζ- Ναπόκα της Ρουμανίας, που δημιουργήθηκε για να προάγει τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών μεταξύ υποψήφιων πόλεων. Προσοχή: δεν εστιάζει στις νικήτριες πόλεις, αλλά στο πώς οι υποψήφιες θα εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή επιτυχία και θετική παρακαταθήκη από τη διαδικασία. Το δίκτυο ξεκίνησε το 2017 με πρωτοβουλία της Κλουζ-Ναπόκα που έχασε τον τίτλο του 2021, με την ιδέα ότι και μόνο με την υποψηφιότητα οι πόλεις μπορούν να επωφεληθούν. Αν μη τι άλλο, ο θεσμός άφησε στην πόλη αυτή μια ευρύτερη πλατφόρμα δικτύωσης και πολιτιστικής συνεργασίας.

Αυτό που επιχειρώ να υπογραμμίσω είναι η σημασία της διαδικασίας. Οι πέντε πόλεις που συμμετέχουν από πλευράς Κύπρου έχουν τουλάχιστον την ευκαιρία να εμπεδώσουν ότι ανεξαρτήτως αποτελέσματος μπορούν να αφήσουν σοβαρές δομές και στρατηγικές πολιτιστικής ανάπτυξης. Αυτό είναι ίσως πιο σημαντικό και από τον ίδιο τον θεσμό. Το αν το κατανοούν ή όχι, θα φανεί στην πράξη.

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, Γενικός Διευθυντής του «2023 ΕΛΕVΣΙΣ», χαρακτήρισε την Πολιτιστική Πρωτεύουσα «κολοσσιαίο, συνθετικό έργο κοινωνικής γλυπτικής». Πράγματι, είναι μια σπάνια ευκαιρία που μπορεί να εκτοξεύσει μια πόλη και να την καθορίσει σε βάθος δεκαετιών. Να της εξασφαλίσει λειτουργικές υποδομές, αλλά και καλά θεσπισμένες δομές. Επιπρόσθετα, όμως, η νικήτρια πόλη αναλαμβάνει την ευθύνη να αποτελέσει τον εκπρόσωπο, τον καθρέφτη ολόκληρης της χώρας.

Δεν ξέρω για τις τοπικές αρχές, αλλά διερωτώμαι αν το κράτος τα συνειδητοποιεί όλα αυτά. Ή έστω αν τα συνειδητοποιεί στον βαθμό που πρέπει. Το ποσό των €6.5 εκατ. που ενέκρινε η κυβέρνηση τον περασμένο Γενάρη ως συνεισφορά δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες ως προς αυτό. Καυχιόταν κιόλας ότι είναι αυξημένο σε σχέση με τα €5 εκατ. που είχαν εγκριθεί το 2011 για το 2017, δηλαδή πριν δεκατρία (13) ολόκληρα χρόνια και μέσα σε συνθήκες αυστηρής περισυλλογής λόγω οικονομικής κρίσης. Η πόλη που θα αναλάβει την ευθύνη, θα λάβει επίσης €1.5 εκατ. από το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» και μετά ας κόψει το κεφάλι της για επιπλέον χρηματοδοτήσεις από κοινοτικά- διαρθρωτικά ταμεία, τοπικές αρχές (;) κ.λπ.

Παίζοντας λίγο με τα νούμερα, θα αναφέρω ενδεικτικά ότι το τρέχον έτος, το 2024, το Μπούντε της Νορβηγίας εξασφάλισε έναν προϋπολογισμό €30 εκατ. και λόγω του πληθωρισμού αναζητούσε επιπλέον χρηματοδότηση. Ο οργανισμός «Tartu 2024», που διοργανώνει τη χρονιά της φερώνυμης εσθονικής πόλης, έχει συνολικό προϋπολογισμό €24,5 εκατ. Θέλετε κι άλλα παραδείγματα; Το Κάουνας το 2022 εξασφάλισε περί τα 30 εκατομμύρια για έξοδα υποδομών, πολιτιστικών δράσεων και δικτύωσης. Κάπου εκεί κινήθηκε και η Ελευσίνα, που έλαβε 8,6 εκατ. μόνο από την Περιφέρεια Αττικής, ενώ υπολογίζεται ότι 2 εκατ. τής κόστισε μόνο η τελετή έναρξης.

To Βέσπρεμ που εκπροσώπησε την Ουγγαρία το 2023 είχε ανακοινώσει πολλαπλάσια ποσά, σχεδόν €80 εκατ.- τα περισσότερα από το κράτος. Το Γκάλγουεϊ της Ιρλανδίας, το 2020, είχε προϋπολογισμό σχεδόν €50 εκατ. με την κρατική συμμετοχή να παίζει καθοριστικό ρόλο. Το Βέλγιο, που μοιράζεται με την Κύπρο τον τίτλο του 2030, δεν έχει ακόμη ανακοινώσει συγκεκριμένο ποσό για τη νικήτρια πόλη, αλλά οι τοπικές κυβερνήσεις δεσμεύονται για σημαντική υποστήριξη. Για τη Ναμούρ λ.χ., μια από τις έξι υποψήφιες πόλεις, η τοπική κυβέρνηση της Βαλονίας υποσχέθηκε €15 εκατ. σε περίπτωση που κερδίσει. Προσθέστε νοητά τα υπόλοιπα.

Για την περίπτωση της Κύπρου, λοιπόν, το ερώτημα που αιωρείται είναι αν το «έπαθλο» που ανακοινώθηκε είναι απλώς μια πρώτη συνεισφορά και αναμένεται και άλλη όταν οριστικοποιηθεί ο νικητής και πάρουν μπρος οι μηχανές. Εξάλλου, σημαντικό ρόλο θα παίξει και ποια πόλη θα κερδίσει και πόσο κοστολογείται το δικό της πρόγραμμα. Δεν έχουν όλες το ίδιο μέγεθος, ούτε τις ίδιες ανάγκες. Γι’ αυτό εξακολουθώ να αμφιβάλλω πόσο σοβαρά το έχει πάρει η κυβέρνηση, αν και θεωρώ δεδομένο ότι η ίδια η ζωή σύντομα θα την αναγκάσει να το πάρει- δεν μπορεί!

Για να μην έχουμε τα ίδια με την Πάφο, όπου μια ιστορική ευκαιρία κόντεψε να μετατραπεί σε ιστορικό βραχνά.

Ελεύθερα, 27.10.2024