Πολλοί από εμάς που το βιώνουμε καθημερινά στο πετσί μας, έχουμε φτάσει μεταξύ σοβαρού και αστείου να λέμε ότι το πλέον οδυνηρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σ’ αυτό το κρατίδιο δεν είναι το Κυπριακό, αλλά το Κυκλοφοριακό. Το γράφω κι αυτό με κεφαλαίο ώστε να το ευφημίσω. Σκέτη κατάρα.
Φοβάμαι ότι με τα δεδομένα που υπάρχουν είναι εξίσου περίπλοκο και δυσεπίλυτο, για να μην πω ότι δεν αποκλείω για το Κυπριακό μια ωραία πρωία να βρεθεί μια λειτουργική λύση με το σωστό περιεχόμενο και τα ρέστα, αλλά για το Κυκλοφοριακό χλωμό το κόβω. Το ένα, εξάλλου, δεν αναιρεί το άλλο. Στη Λευκωσία το κυκλοφοριακό φορτίο επιδεινώνεται από το διαχωριστικό τείχος που εμποδίζει την ανάπτυξη του οδικού δικτύου και τη δημιουργία συνεκτικής στρατηγικής.
Οι συνέπειες δεν περιορίζονται στην προσωπική δυσφορία των οδηγών. Το πρόβλημα επηρεάζει βαθιά την οικονομία και την καθημερινή ζωή. Οι πολίτες ξοδεύουν πολύτιμο χρόνο σε ατελείωτα μποτιλιαρίσματα, μειώνοντας την παραγωγικότητα και αυξάνοντας το στρες, ενώ παράλληλα υπάρχει και η περιβαλλοντική επιβάρυνση. Νέες φαεινές παραλλαγές μπαγιάτικων και χιλιοειπωμένων ιδεών είδαμε να επανέρχονται τις τελευταίες μέρες από τα υψηλά κλιμάκια, ενώ συγκράτησα στο ραδιόφωνο και ατάκα βουλευτή από φιλοκυβερνητικό κόμμα ότι «καμιά λύση δεν μπορεί να αποδώσει αν δεν αλλάξει η νοοτροπία».
Αυτό πώς δεν το σκέφτηκε κανείς; Πατάς ένα κουμπί, αλλάζει η νοοτροπία (και το πλευρό που κοιμόμαστε) και το πρόβλημα λύνεται!
Το θέμα βέβαια είναι ότι το κυκλοφοριακό αποτελεί μία από τις πιο έντονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Παρά το μικρό πληθυσμιακό μέγεθος, η συμφόρηση είναι εντυπωσιακά υψηλή. Δύο είναι οι βασικές πτυχές του προβλήματος: η δομή και διάρθρωση των πόλεων και η εξάρτηση από τα ιδιωτικά αυτοκίνητα. Οι καθημερινές μετακινήσεις επιβάλλουν τη χρήση Ι.Χ., καθώς η εναλλακτική των μέσων μαζικής μεταφοράς είναι ανεπαρκής και αναξιόπιστη.
Χρειάζονται τεχνολογικές και υποδομικές επενδύσεις, όπως οργανωμένο δίκτυο λεωφορείων με συχνά δρομολόγια, όπως η δημιουργία εναλλακτικών μέσων, όπως η χρήση τεχνολογικών μέσων τύπου έξυπνων φαναριών που προσαρμόζουν τη ροή σε πραγματικό χρόνο, ή εφαρμογών για κινητά που προτείνουν εναλλακτικές διαδρομές. Έχει νόημα να προσθέσω και την ενθάρρυνση της χρήσης ποδηλάτων που έχει αποδειχτεί επιτυχής σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις; Στην Κύπρο πέρα βρέχει –κυριολεκτικά- και υπάρχει ιδανικό κλίμα για χρήση ποδηλάτου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, όμως η απουσία ασφαλών υποδομών και εκπαίδευσης των οδηγών καθιστούν το ποδήλατο επικίνδυνο μέσο μεταφοράς.
Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, μέτρα επιφανειακά και πεπερασμένα όπως το Park And Ride, με τον τρόπο μάλιστα που εφαρμόζεται, ομοιάζουν με… τσιρότο στον εγκαυματία. Χωρίς την απαραίτητη υποστήριξη από άλλες υποδομές και την περιλάλητη αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών και διάθεσης να αλλάξουν τη ρουτίνα τους επιλέγοντας συνδυασμένες μετακινήσεις, δύσκολα θα αποφορτιστεί η κατάσταση. Οι βιώσιμες και δραστικές λύσεις είναι πολύ πιο σύνθετες.
Ως χρήστης κι εγώ ιδιωτικού αυτοκινήτου, δεν αντιλέγω ότι η κυριαρχία του στην καθημερινή ζωή δεν είναι απλώς αποτέλεσμα της ανεπάρκειας υποδομών, αλλά και ενός βαθιά ριζωμένου modus vivendi. Οι κάτοικοι εδώ έχουν συνδέσει το Ι.Χ. με την ατομική ελευθερία και την ευκολία, ακόμη και όταν πρόκειται για μικρές αποστάσεις.
Αυτή η μεταβολή απαιτεί μακροχρόνιες και συντονισμένες προσπάθειες τόσο από την πολιτεία, όσο και από την κοινωνία. Δεν μπορεί να επιτευχθεί από τη μια μέρα στην άλλη. Όμως, μπορεί να ενισχυθεί μέσα από εκπαιδευτικές εκστρατείες και κίνητρα. Η εκπαίδευση γύρω από τα οφέλη της χρήσης δημόσιων συγκοινωνιών, ποδηλάτων και η προώθηση της ιδέας ότι το αυτοκίνητο δεν είναι η μοναδική λύση, πρέπει να ξεκινήσει από τα σχολεία.
Η παροχή κινήτρων και αντικινήτρων, όπως ειδικά προνόμια σε χρήστες μέσων μαζικής μεταφοράς και περιορισμοί στους ιδιοκτήτες αυτοκινήτων, μπορεί να δώσει μια ώθηση για μεταβολή της καθημερινής συμπεριφοράς. Στη φάση που είμαστε όμως, με το αυτοκίνητο να θεωρείται ουσιαστικά είδος πρώτης ανάγκης, ενδεχόμενη επιβολή διοδίων ή αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα είναι μέτρα φαυλοκυκλικά και φορομπηχτικά στην ουσία τους. Αυτό είναι ένα παράδοξο που πρέπει να «σπάσει».
Ελεύθερα, 15.9.2024
