Για πέντε δεκαετίες έχει λίγο ή πολύ επικρατήσει η άποψη ότι η Τουρκία είχε εισβάλει στην Κύπρο, στις 20 του Ιούλη το 1974, εξ αφορμής ή εξ υπαιτιότητας του πραξικοπήματος που είχε προηγηθεί στις 15 Ιουλίου 1974. Λάθος. Η 20η Ιουλίου είχε καθοριστεί ως ημέρα επίθεσης, αλλά έπρεπε να προηγηθεί μια καλή αφορμή που θα δικαιολογούσε τα όσα ακολούθησαν.
Γιατί επιλέγηκε η 20η Ιουλίου ως ημέρα πραγματοποίησης της εισβολής στην Κύπρο: Η συγκεκριμένη ημέρα ήταν ιδιαίτερα βολική για την πραγματοποίηση μιας στρατιωτικής επίθεσης γιατί ο αμυνόμενος (στην προκειμένη περίπτωση η Εθνική Φρουρά) θα ήταν σε κατάσταση αναδιοργάνωσης (που έφτανε στα όρια της αποδιοργάνωσης ένεκα της ιδιάζουσας πολιτικής κατάσταση που επικρατούσε στο νησί όλη εκείνη την περίοδο).
Από τις καταθέσεις στο «Φάκελο της Κύπρου» αλλά και από δημοσιεύματα της συγκεκριμένης περιόδου καταγράφονται δύο σημαντικά στοιχεία τα οποία σίγουρα ο επιτιθέμενος (δηλαδή η Τουρκία) ή αυτός που σχεδίαζε την όλη ενέργεια (που μπορεί να στην Ουάσιγκτον ή τις Βρυξέλλες) έλαβε υπόψη του και που εξηγούν γιατί η συγκεκριμένη ημέρα βόλευε τους επιτιθέμενους.
Το πρώτο που καταγράφεται λοιπόν μέσα από κείμενα και μαρτυρίες που έχουν δημοσιευθεί είναι πως την 20η Ιουλίου θα άρχιζε η σταδιακή απόλυσης εθνοφρουρών στο πλαίσιο της απόφασης της θητείας στους 14 μήνες. Έγραφε συγκεκριμένα η εφημερίδα «Συναγερμός» στις 15 Ιουλίου 1974 (πηγή ΓΤΠ): «…το προσεχές Σάββατον, 20ην Ιουλίου, αρχίζει η απόλυσις των Εθνοφρουρών που έχουν συμπληρώσει θητείαν 14 μηνών. Μέχρι της 20ης Σεπτεμβρίου θα απολυθούν συνολικώς περί τας οκτώ χιλιάδας Εθνοφρουροί». Και συνέχιζε η είδηση: «Εν τω μεταξύ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εδήλωσε προχθές ότι δεν θα γίνη η επιστράτευσις της νέας κλάσεως των Εθνοφρουρών, εάν δεν συμπληρωθή η απόλυσις των Εθνοφρουρών που έχουν συμπληρώσει θητείαν 14 μηνών». Σε άλλο σημείο η ίδια εφημερίδα αναφερόταν στο θέμα της αναχώρησης 650 Ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούσαν τότε στην Εθνική Φρουρά, περί τα τέλη Ιουλίου.
Το δεύτερο στοιχείο το οποίο καταγράφεται σε πολλές μαρτυρίες στον «Φάκελο της Κύπρου» έχει να κάνει με την Ελληνική Δύναμη Κύπρου και την αντικατάσταση τους ενός δεύτερου του προσωπικού της στο νησί. Η αλλαγή φρουράς στην ΕΛΔΥΚ πραγματοποιείτο στα μέσα του Ιουλίου, τη συγκεκριμένη στιγμή είχε αποφασιστεί να γίνει 18-19 Ιουλίου. Θα έφευγαν κάπου 700 άνδρες της δύναμης τους οποίους θα αντικαθιστούσε ισάριθμη δύναμη νέων κληρωτών στρατιωτών από την Ελλάδα.
Αυτά τα δεδομένα τα είχαν υπόψη τους όλοι εκείνοι που έκαναν τον σχεδιασμό για την πραγματοποίηση της τουρκικής εισβολής. Από η Εθνική Φρουρά ήταν σε μια κατάσταση αποδιοργάνωσης (όχι μόνο λόγω της μείωσης της θητείας αλλά λόγω του γενικότερου πολιτικού κλίματος που επικρατούσε ένεκα και των ενεργειών της ελληνικής χούντας) και από την άλλη η απομάκρυνση αρκετών εκατοντάδων έμπειρων ΕΛΔΥΚάριων τους οποίους θα αντικαθιστούσαν νεοσύλλεκτοι που δεν γνώριζαν καλά-καλά που βρίσκεται στο στρατόπεδό τους.
Ιδανικές οι συνθήκες για να εκτελεστεί μια επίθεση. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν να υφανθεί μια αφορμή ώστε η Τουρκία να μπορεί να δικαιολογήσει μια επέμβασή της ως εγγυήτρια δύναμη. Μια ακόμα επίθεση κατά του Μακαρίου δεν μπορούσε να αποτελεί αφορμή για εισβολή, αφού είχαν προηγηθεί αρκετές άλλες απόπειρες κατά του Προέδρου, και δεν υπήρξε καμιά κίνηση από πλευράς Τουρκίας. Χρειαζόταν να υπάρχει εμπλοκή της ίδιας της Ελλάδας.
Η ανάμιξη των Ελλήνων αξιωματικών στα εσωτερικά της Κύπρου (είναι καλά γνωστά) δεν αποτελούσαν επαρκή δικαιολογία για να εισβάλει η Τουρκία. Όμως ένα πραξικόπημα στο οποίο θα είχε ενεργό ρόλο η ΕΛΔΥΚ δημιουργούσε ένα άλλο δεδομένο. Ήταν μια επίθεση της μίας εγγυήτριας δύναμης για την οποία η άλλη εγγυήτρια «όφειλε» να απαντήσει.
Φαίνονται απλοϊκά, σήμερα κοιτάζοντάς τα από απόσταση 50 χρόνων. Μπορεί πάντα έτσι απλά να ήταν, και απλώς κάποιοι ήθελαν και θέλουν να καταγράφεται μια διαφορετική πορεία προκειμένου το ένα έγκλημα να συγκαλύπτεται από το άλλο. Ας μην μας διαφεύγει επίσης ότι εκείνοι που σχεδίαζαν την εισβολή είχαν υπόψη τους ένα «μικρής κλίμακας πόλεμο» ολίγων ημερών. Και έτσι έγινε και τον Ιούλη και τον Αύγουστο του 1974. Χωρίς να υπολογίζονται ανθρώπινες ζωές ή ο,τιδήποτε άλλο.
*(Στη φωτογραφία στιγμυότυπο από την έναρξη της εισβολής (πηγή militaryimages.net))
