Είμαι πολύ περίεργος να μάθω τα αποτελέσματα της επικείμενης αξιολόγησης του χορηγικού προγράμματος Κύπρια, την οποία εξήγγειλε το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Πραγματικά, δεν βλέπω την ώρα. Και ακόμη περισσότερο περίεργος είμαι να μάθω τι περιλαμβάνει αυτός ο, επίσης εξαγγελθείς, «ριζικός ανασχεδιασμός του οράματος, των στόχων, των δομών και των δράσεων» του προγράμματος.

Αν δεν με προδίδουν τα ελληνικά μου, από τα συμφραζόμενα προκύπτει ότι τα Κύπρια θα παραμείνουν πρόγραμμα. Δηλαδή, χορηγικό πρόγραμμα. Κι αυτό, δηλαδή, που επίκειται να ανασχεδιαστεί ριζικά είναι αυτό που θεσπίστηκε ουσιαστικά πριν από 1,5 χρόνο. Άρα, θα πρέπει να βγάλουμε από το μυαλό μας οριστικά και αμετάκλητα μια ενδεχόμενη επαναφορά ή επανίδρυση ή επαναδημιουργία ή επανασυγκρότηση του ιστορικού κρατικού φεστιβάλ παραστατικών τεχνών.

Το Υφυπουργείο θα αξιολογήσει «πλήρως και εμπεριστατωμένα» πόσο επιτεύχθηκαν οι στόχοι του πιλοτικού χορηγικού προγράμματος που εφαρμόστηκε ήδη σε δύο περιόδους, θα αναθεωρήσει ορισμένους όρους και παραμέτρους σταχυολογώντας και διυλίζοντας τα αποτελέσματα των επαφών με φορείς και εμπλεκόμενους, θα το βάλει στον φούρνο να ψηθεί και θα μάς το ξεφουρνίσει μέχρι το τέλος του χρόνου.

Αυτός ο ανασχεδιασμός προσβλέπει, λέει, στο να ανταποκρίνεται η όλη φιλοσοφία του –χορηγικού, επαναλαμβάνω- προγράμματος στις «σύγχρονες πολιτισμικές ανάγκες της κυπριακής κοινωνίας» και στις «διεθνείς εξελίξεις στον πολιτισμό και την πολιτιστική διαχείριση και ανάπτυξη». Δεν ξέρω πραγματικά πού συναντούν οι «διεθνείς εξελίξεις στον πολιτισμό» την τροχιά των δικών μας εξελίξεων. Αλλά αν η πρόθεση είναι πράγματι να ξεπατικωθούν ανάλογες θεσμικές πρωτοβουλίες από άλλες χώρες- της Ευρώπης, θέλω να ελπίζω, όχι από κάπου… πλησιέστερα- τουλάχιστον να έχουν την προνοητικότητα να τις κρίνουν εντός του γενικότερου πλαισίου της πολιτιστικής πολιτικής των εν λόγω χωρών.

Έχουν άραγε οι χώρες αυτές κρατικά φεστιβάλ ή τουλάχιστον αντίστοιχες διοργανώσεις υψηλών απαιτήσεων και θεσμικών προδιαγραφών; Και τι προϋπολογισμό –έστω κατ’ αναλογία- έχουν αυτές; Τι προϋπολογισμό έχουν τα αντίστοιχα χορηγικά τους προγράμματα στήριξης μονοθεματικών και πολυθεματικών φεστιβάλ τεχνών από ιδιωτικούς φορείς; Και ακόμη ένα ερώτημα: εμφανίστηκε άραγε αλλού ανάλογη πρωτοβουλία κατάργησης μιας κρατικής διοργάνωσης και «μετεξέλιξής» της σε χορηγικό πρόγραμμα; Ή μήπως μιλάμε εδώ για μια παγκόσμια πρωτοτυπία;

Δεν λέω απαραίτητα πως το Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια δεν έμοιαζε να έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του και δεν χρειαζόταν ριζικές τομές και αλλαγές. Και δεν λέω επίσης ότι δεν ήταν αναγκαία μια οικονομική ενίσχυση και επιβράβευση, μια θεσμική επικουρία και αναδιάρθρωση του φεστιβαλικού τοπίου στην Κύπρο. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε, μάλιστα, ότι κάτι δεν στέκει με τα κριτήρια βαθμολόγησης των αιτητών και άρα είναι απαραίτητη η επανεξέτασή τους.

Ωστόσο, αυτό που αμφισβητώ είναι άλλο: την ανάγκη να εξατμιστεί το κονδύλι από έναν απαραίτητο θεσμό προς όφελος ενός άλλου επίσης απαραίτητου θεσμού. Πριν από έναν χρόνο το είχα παρομοιάσει με μια ενδεχόμενη κατάργηση του κρατικού μας θεάτρου, του ΘΟΚ, ώστε να μοιραστεί η επιχορήγηση στα ιδιωτικά θέατρα. Πριν ανατριχιάσετε, έχω να σας πληροφορήσω ότι αρέσει σε πολλούς αυτή η ευφάνταστη ιδέα κι όχι μόνο από το πεδίο του ελεύθερου θεάτρου. Κάποιοι στο παρελθόν, μάλιστα, υψηλά ιστάμενοι, το ξεστόμισαν κι εντός του ναού της δημοκρατίας.

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού πρέπει να απαντήσει σε κάτι πολύ καίριο πριν εδραιώσει την επόμενη μέρα του χορηγικού προγράμματος, όπως ήδη το φαντάζεται. Το αβυσσαλέο κενό που άφησε –θεσμικά τουλάχιστον- το Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια πώς θα πληρωθεί; Υπάρχει κάποιος αντίστοιχος θεσμός που θα μπορούσε, κάπως, έστω να κλείσει λίγο την «τρύπα»; Το Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας δεν μπορεί, δεν θέλει και δεν οφείλει. Άσε που είναι και τοπικό. Για το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, τα έχουμε ξαναπεί. Αυτό το νέο «φρούτο», το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου, δείχνει φιλόδοξο και μεγαλόπνοο, αλλά δεν παύει να είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία στα πρώτα της, μάλιστα, βήματα. Είναι τυχαίο, άραγε, που γεννήθηκε μέσα στη συγκυρία της απουσίας κρατικού φεστιβάλ παραστατικών τεχνών;

Επαναλαμβάνω, για να μην παρεξηγηθώ, ότι είμαι υπέρ της διατήρησης και αύξησης ακόμα του κονδυλίου για την ενίσχυση των φεστιβάλ. Αν με ρωτάτε, και λίγα τους δίνουν. Όσο για την εξαγγελθείσα διάθεση επανεξέτασης και ανασχεδιασμού του προγράμματος, αν μιλάμε για αναδιαμόρφωση των κριτηρίων με γνώμονα την ποικιλία και την ποιότητα, καλή και απαραίτητη ακούγεται.

Αρκεί να έχουν συνειδητοποιήσει πια εκεί στο Υφυπουργείο Πολιτισμού πως σε ό,τι αφορά κάθε λογής και φιλοσοφίας χορηγικά προγράμματα, ανταγωνιστικού και αξιολογικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει ιδανικός «αλγόριθμος». Αντιδράσεις πάντα θα υπάρχουν. Ακόμη κι αν διπλασιαστούν οριζόντια όλα τα κονδύλια σε όλα τα χορηγικά προγράμματα, πάντα κάποιος θα είναι παραπονούμενος και δυσαρεστημένος.

Ελεύθερα, 14.7.2024