Ο κλινικός ψυχολόγος Άθως Ερωτοκρίτου στο νέο του βιβλίο για την ευθανασία που παρουσίασε στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στις 6 Ιουνίου 2024, παραπέμπει τον αναγνώστη σε μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία, που περιλαμβάνει και το βιβλίο «Ο δήμιος του έρωτα», του διεθνώς γνωστού Αμερικανού ψυχίατρου-ψυχοθεραπευτή και δημοφιλούς συγγραφέα Irvin Yalom.
Κουβέντιασα το θέμα με τον Άθω και τον υπενθύμισα ότι στο τελευταίο άρθρο μου που αφορούσε τον Irvin Yalom, έγραψα για τον θάνατο της πολυαγαπημένης συζύγου του Marilyn, με ευθανασία. Ήταν 87 χρόνων και υπέφερε με καρκίνο στο τελικό στάδιο.
Η Marilyn Yalom, που έζησε μαζί του μια ευτυχισμένη σχέση επτά δεκαετιών, είχε ζητήσει από αυτόν να τη βοηθήσει να τερματίσει τη ζωή της, λόγω αφόρητων πόνων, που της προκαλούσε η ανίατη ασθένεια της. Όπως ο Yalom περιγράφει στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «A Matter of Death and Life» που εκδόθηκε το 2020, το τέλος της ζωής της Marilyn, επήλθε στο σπίτι τους στην Καλιφόρνια τον Νοέμβριο 2019 με χορήγηση θανατηφόρων φαρμακευτικών δόσεων από τον οικογενειακό τους γιατρό, στην παρουσία του ιδίου του Yalom και των τεσσάρων παιδιών τους. Η Καλιφόρνια είναι μια από τις Πολιτείες των ΗΠΑ που νομιμοποίησε την ευθανασία. Στο βιβλίο αυτό, ο Irvin Yalom που ήταν τότε 88 χρόνων, περιγράφει και τη δική του πορεία θλίψης, πένθους και μοναξιάς που ακολούθησε τους μήνες μετά την απώλεια της συζύγου του.
Εκείνο το διάστημα, συνέβη μια απροσδόκητη εξέλιξη στη ζωή του, όταν ο Yalom γνώρισε τη Γερμανίδα ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Sakino Sternberg, συνδέθηκε μαζί της και τρία χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο 2024, την παντρεύτηκε. Ο γεννημένος στις 13 Ιουνίου 1931 Irvin Yalom, γιόρτασε την περασμένη Πέμπτη τα 93α γενέθλια του. Η δεύτερη σύζυγος του είναι 75 χρόνων. «Ο έρωτας είναι ο αντίποδας του θανάτου και είναι πιο δυνατός κι από τον θάνατο», μου είπε ο Άθως Ερωτοκρίτου, ενώ συζητούσαμε το «θέμα Irvin Yalom και Sakino Sternberg». Ο Άθως με παρέπεμψε στο βιβλίο του «Η ψυχολογία και η σεξουαλικότητα της τρίτης ηλικίας», όπου γράφει ότι «η ηλικία δεν παίζει κανένα ρόλο στον έρωτα, γιατί ο έρωτας, μόνο με τον θάνατο του ερωτευμένου πεθαίνει. Η σεξουαλική λειτουργία παρατείνεται και στις προχωρημένες ηλικίες.
Τα ερωτικά συναισθήματα, ακόμα και τα πιο παθιασμένα, που συνοδεύονται από βαθιά συναισθήματα, μπορεί να τα νιώσει ένας άνθρωπος, άνδρας ή γυναίκα, σε οποιαδήποτε ηλικία – κι αυτή είναι ίσως η πιο δυνατή εμπειρία μου ως ψυχοθεραπευτής. Ο χρόνος που περνά, ζαρώνει το δέρμα, αλλά όχι τη ψυχή. Τη ψυχή τη ζαρώνει η παραίτηση – όταν ο ενθουσιασμός εγκαταλείπεται…».
