Το περιβάλλον και ο πόλεμος αποτελούν τα δύο κυρίαρχα ζητήματα στον πλανήτη. Δεν περιορίζονται χρονικά για να τα αξιολογήσουμε μέσα από το φάσμα του 2023 που φεύγει αλλά εκτείνονται περαιτέρω κουβαλώντας υλικό από περασμένα χρόνια, δεκαετίες και αιώνες.
Το περιβάλλον, η Φύση είναι υλικό που επειδή δεν το φροντίσαμε κινδυνεύουμε να μας πλακώσει σαν τα φερτά υλικά που κατεβάζει μια πλημμύρα, σαν τις εικόνες που βλέπουμε με θαυμασμό στην τηλεόραση από το λιώσιμο των πάγων που βυθίζονται στη θάλασσα χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό ισοδυναμεί με την εξαφάνιση παράκτιων περιοχών και οικοσυστημάτων και την προσφυγοποίηση μεγάλων πληθυσμών. Ο Ελύτης στα «Ανοιχτά Χαρτιά» υποδεικνύει με τρόπο θαυμαστό πόσο σημαντική είναι η Φύση για την Ανθρώπινη Ύπαρξη, την Αισθητική και την Τέχνη: «Όμως εδώ με τον τρόπο που έβλεπα τη Φύση, το θέμα καταντούσε να μην είναι πια η Φύση. Από το όραμα έβγαινε μια αίσθηση και η αίσθηση οδηγούσε πάλι σ’ ένα όραμα. Είχε σημασία η κίνηση. Θέλω να πω, η παράλληλη κίνηση της ψυχής· ή αλλίως, η αεικινησία μέσα στο Ασάλευτο και το Αιώνιο. Αυτή η αδιάκοπη διείσδυση της θάλασσας μέσα στα βουνά που ήταν και προχώρημα των βουνών μέσα στη θάλασσα· η διαύγεια των νερών όπου ο βυθός ήταν και οροφή ενός κόσμου πάνω από το κεφάλι μας· η μυρωδιά της λυγαριάς, που σα να καθάριζε τον ουρανό και μαζί να ξέγραφε μέσα μας όλα τα λάθη· και η πέτρινή βρύση πάνω στη δημοσιά, ένας μικρός καθημερινός Παρθενώνας…»!
Ας δούμε τώρα πόσο ο σημερινός πολίτης του κόσμου τιμά τη Φύση, σήμερα που το παγκόσμιο περιβάλλον βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, με προβλήματα που απαιτούν αυστηρή προσοχή και δράση. Η κλιματική αλλαγή, έγινε πια μια παγκόσμια πρόκληση που καθορίζει το μέλλον του πλανήτη. Η αυξανόμενη εκπομπή θερμοκηπικών αερίων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες επιφέρει καταστροφικές επιπτώσεις, ενώ η ανάγκη για λύσεις είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς σε όλο τον κόσμο, με ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες, παρακμή, και ακραία θερμοκρασία, να αυξάνονται. Επιπλέον, η αύξηση της στάθμης των θαλασσών απειλεί περιοχές μεγάλων πληθυσμών και ανακτητικών οικοσυστημάτων. Η διεθνής κοινότητα ενώ πρέπει να συνεργαστεί για τη μείωση των εκπομπών, την προσαρμογή στις αλλαγές και την προώθηση βιώσιμων πρακτικών αδυνατεί να το πράξει, υποταγμένη στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που καταστρέφουν το περιβάλλον. Η ρύπανση αποτελεί ένα άλλο κυρίαρχο πρόβλημα που υπονομεύει την υγεία του πλανήτη. Η αυξανόμενη χρήση πλαστικών, χημικών ουσιών και ατμοσφαιρικών ρύπων έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα, των υδάτων και του εδάφους. Η ανάγκη για βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και περισσότερη συνείδηση καταναλωτών απαιτεί παγκόσμια προσπάθεια η οποία φαντάζει όμως εξαιρετικά δύσκολη. Η εξάντληση της βιοποικιλότητας απειλεί την ισορροπία των οικοσυστημάτων. Η απώλεια ενδιαιτήματος και ειδών απειλεί τη γεωργία, την τροφική ασφάλεια και την ιατρική έρευνα. Η προστασία των φυσικών οικοτόπων, η διατήρηση των ειδών και η προαγωγή βιώσιμων πρακτικών στη γεωργία αποτελούν προτεραιότητες. Η ανάγκη για αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων είναι επίσης επιτακτική. Η υπερβολική χρήση νερού, των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων και των πρώτων υλών απειλεί την ευημερία του πλανήτη. Η ανακύκλωση, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών στη βιομηχανία είναι ουσιαστικές για τη διατήρηση των πόρων μας. Όσον αφορά το λιώσιμο των πάγων, η κλιματολογική ισορροπία επηρεάζεται σημαντικά. Η τήξη των πάγων συνεπάγεται αυξημένη ροή γλακιέρων και την αύξηση της στάθμης των θαλασσών. Ο όρος “γλακιέρες” αναφέρεται σε μεγάλες μάζες πάγου που συσσωρεύονται και σχηματίζονται κυρίως σε οροπέδια και οροσειρές. Οι γλακιέρες είναι συχνά αποτέλεσμα της συμπίεσης και της συσσώρευσης χιονιού και πάγου με την πάροδο του χρόνου. Αυτό δημιουργεί απειλή για παράκτιες περιοχές, ενώ η αύξηση της θάλασσας μπορεί να οδηγήσει σε πλημμύρες και απομάκρυνση πληθυσμών από τις παράκτιες περιοχές.
Ο όρος “γλακιέρες” αναφέρεται σε μεγάλες μάζες πάγου που συσσωρεύονται και σχηματίζονται κυρίως σε οροπέδια και οροσειρές. Οι γλακιέρες είναι συχνά αποτέλεσμα της συμπίεσης και της συσσώρευσης χιονιού και πάγου με την πάροδο του χρόνου. Επιπλέον, η τήξη των πάγων επηρεάζει τα ωκεανικά ρεύματα και τα κλιματολογικά συστήματα. Η αλλαγή στη θερμοκρασία της θάλασσας και οι αλλαγές στα ρεύματα αέρα μπορεί να προκαλέσουν ακραία καιρικά φαινόμενα, επηρεάζοντας το κλίμα παγκοσμίως.
Επιπρόσθετα, η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση παίζουν καίριο ρόλο στην επίλυση αυτών των προβλημάτων. Η προώθηση της περιβαλλοντικής συνείδησης μέσω εκπαίδευσης και αδιάλειπτων εκστρατειών ενημέρωσης είναι ζωτική για την αλλαγή συμπεριφοράς και πρακτικών. Συνολικά, η αντιμετώπιση των κυρίαρχων περιβαλλοντικών προβλημάτων απαιτεί διεθνή συνεργασία, καινοτόμες τεχνολογίες και αποφασιστική δράση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από τη συλλογική μας προσπάθεια να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο, υγιές και ισορροπημένο περιβάλλον για τις μελλοντικές γενιές. Γι’ αυτό οι δενδροφυτεύσεις, που είναι το «κυρίαρχο» εργαλείο και άλλοθι των πολιτικών μας κομμάτων δεν είναι αρκετές για να σώσουν τα παιδιά και το εγγόνια μας. Από ότι είδαμε στην τελευταία συζήτηση στη Βουλή είμαστε μισό αιώνα πίσω. Χρειάζεται συγκροτημένη πολυδιάστατη πολιτική σύμπραξη με άξονα δομημένο περιβαλλοντικό πρόγραμμα. Πρόγραμμα Φύσης που θα έλεγε και ο Ελύτης, «αυτή η αδιάκοπη διείσδυση της θάλασσας μέσα στα βουνά που ήταν και προχώρημα των βουνών μέσα στη θάλασσα· η διαύγεια των νερών όπου ο βυθός ήταν και οροφή ενός κόσμου πάνω από το κεφάλι μας»… Και καταλήγει ο Ποιητής: «Αυτά όλα ρωτάω και ρωτιέμαι ο ίδιος, ήταν τοπίο; Ήταν μονάχα φύση; Ή μήπως όχι; Ή μήπως ήταν η αρχή και το τέλος του κόσμου, το άλφα και το ωμέγα του ανθρώπου, ο ίδιος ο Θεός –ότι ετοιμαζόμουν να πω: ο Θεός να με συγχωρέσει!
