Ο Μιχάλης Παπαδόπουλος, εκπαιδευτικός ψυχολόγος στα σχολεία για χρόνια, συνταξιούχος πλέον, στη διάρκεια της θητείας του, αλλά και μετέπειτα με παρεμβάσεις του -κυρίως μέσα από βιβλία που έγραψε- συνδέει τη σχολική παραβατικότητα και τη βία, με την σχολική αποτυχία και τον αναλφαβητισμό. Και ως λύση επιμένει να προτείνει την προσαρμογή του σχολείου στο παιδί – ιδιαίτερα στο κοινωνικά «μειονεκτικό» παιδί – και όχι μόνο την προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Εξ ου και οι τίτλοι δύο εκ των βιβλίων του: «Θεραπεύοντας το σχολείο» και «Φυλακισμένα Γράμματα». Οι απόψεις του αυτές δεν είναι τυχαίες, αφού με τα προγράμματα που είχαν εισαχθεί στα σχολεία –κατόπιν δικών του πρωτοβουλιών- ήρθε σε άμεση επαφή με εκατοντάδες παιδιά που χαρακτηρίζονταν ως προβληματικά. Παιδιά που είχαν «κανονική» νοημοσύνη, όμως προέρχονταν από αδικημένες κοινωνικά τάξεις.
«Το παιδί, είχε εξηγήσει ο κ. Παπαδόπουλος σε μια συνέντευξη του, είναι θύμα της αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων, διότι με την εισδοχή του στο σχολείο διαθέτει λιγότερες «αποσκευές» ή πολιτισμικό κεφάλαιο όπως το ονομάζει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Pierre Bourdieu, σε γλώσσα εμπειρίες και βιώματα από τα παιδιά των μεσαίων και των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Επιπλέον, τα παιδιά που δεν έλκονται από καμία επιβράβευση από τους δασκάλους, καταδικάζονται σε «αφωνία» με αποτέλεσμα τα γράμματα τους να καταλήγουν στη «φυλακή».
Ως μία από τις παθογένειες του σχολείου θεωρεί το ρυθμό της μάθησης, αφού αφιερώνεται ο ίδιος χρόνος για όλα τα παιδιά, ενώ το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό μάθησης. Για αυτό και πολλοί μένουν απέξω, οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και ίσως σε καταστροφικές συμπεριφορές. «Το σχολικό κλίμα, υποστηρίζει, είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται καθοριστικά, με τη βία και τη θυματοποίηση: όσο πιο θετικό είναι το σχολικό κλίμα, τόσο λιγότερη βία έχουμε».
Ένα άλλο παράγοντα που θεωρεί σημαντικό είναι ο ανταγωνισμός που χαρακτηρίζει το εκπαιδευτικό σύστημα. «Ο ανταγωνισμός σκοτώνει την ελεύθερη σκέψη, την κριτική σκέψη, τη φαντασία και την ευχαρίστηση στη γνώση. Τα παιδιά πρέπει να λειτουργούν σε ομάδες και να βοηθά το ένα το άλλο. Ο δάσκαλος πρέπει να ενθαρρύνει όλα τα παιδιά να σκεφτούν και όχι να υποδεικνύει για απαντήσεις, μόνο τον άριστο «Κωστάκη». Το σχολείο πρέπει να βοηθήσει ώστε να υποχωρήσει ο παιδικός εγωκεντρισμός. Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό, είναι να βάλεις τα παιδιά να δουλεύουν σε ομάδα. Να μάθει το παιδί να περιμένει και τον άλλο…να μάθει να ακούει και την άλλη άποψη, να μάθει να μην επιδιώκει να είναι πάντα «πρώτος».
Ενδεχομένως όλα αυτά να ακούγονται πολύ ρομαντικά. Ωστόσο, τώρα που η συζήτηση για την σχολική βία φουντώνει, ίσως πρέπει να εντάξουμε και την ερώτηση: μήπως πρέπει να θεραπευτεί και το σχολείο;
