Στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη σημειώνεται η δέσμευση για «δημιουργία και στελέχωση ειδικής Υπηρεσία Περιβαλλοντικού Ελέγχου, η οποία θα ελέγχει την εφαρμογή όλου του φάσματος της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, διασφαλίζοντας την προστασία των πολιτών από κινδύνους για την υγεία και την ευημερία τους, που προέρχονται από περιβαλλοντική υποβάθμιση».
Η δημιουργία της νέας Υπηρεσίας πρέπει να διασφαλίζει αρχές όπως η ανεξαρτησία, η αμεροληψία, η αναλογικότητα, η ισονομία, κ.α.
Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος στο πλαίσιο της δημιουργίας νέας Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και της μετεξέλιξής του σε Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, ανέθεσε την ευθύνη για τη δημιουργία ειδικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικού Ελέγχου στη νέα Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος. Κατέθεσε, μάλιστα, σχετικό αίτημα στο Υπουργείο Οικονομικών για δημιουργία 45 νέων θέσεων επιθεωρητών. Μάλιστα, προτάθηκαν και τρεις θεματικοί κλάδοι λειτουργίας της ειδικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικού Ελέγχου. Ο Κλάδος Αέρα και Βιομηχανίας (14 άτομα), ο Κλάδος Αποβλήτων και Πόρων (16 άτομα) και ο Κλάδος Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, Κατανομής Δικαιωμάτων Ρύπων και Συλλογικών Συστημάτων (15 άτομα).
Ωστόσο, το Υπουργείο Οικονομικών, επιδεικνύοντας την… ευαισθησία του όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, αποφάσισε να εγκρίνει μόλις 15 θέσεις για θέματα ελέγχων, 10 λειτουργών και 5 τεχνικών. Μια απόφαση δυστυχώς, που φαίνεται να υιοθέτησε και το Προεδρικό, παρόλο που έγινε όλη η προετοιμασία ώστε να υλοποιηθεί μια προεκλογική δέσμευση.
Και όλα αυτά ενώ γνωρίζει ότι ο συνολικός όγκος των εγκαταστάσεων υποχρεωτικά προς έλεγχο βάσει των νομοθεσιών είναι πέραν των 2.500. Σήμερα, ο αριθμός του προσωπικού που ασκεί καθήκοντα σχετικά με ελέγχους και επιθεωρήσεις παγκύπρια είναι μόλις 8.
Σύμφωνα με μελέτη, που έγινε το 2017-18 με τεχνική βοήθεια από την Ε.Ε. και πραγματοποιήθηκε από εμπειρογνώμονες με πείρα πέραν των 30 χρόνων της Σκωτσέζικης Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος (SEPA), η κατάσταση αναφορικά με το ρυθμιστικό σύστημα ελέγχων χαρακτηρίστηκε ως κρίσιμη. Το προσωπικό παλεύει να φέρει εις πέρας το έργο του με πολύ λιγότερες ανθρωπομονάδες από όσο ο φόρτος εργασίας απαιτεί, με πολλαπλά καθήκοντα και συνεχείς αλλαγές προτεραιοτήτων, με αποτέλεσμα οι έλεγχοι/επιθεωρήσεις να είναι ανεπαρκείς, να υπάρχουν προβλήματα στην πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου και της εθνικής νομοθεσίας, αλλά και αδυναμία επαρκούς προστασίας του περιβάλλοντος.
Οι εμπειρογνώμονες έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου ότι η συνέχιση του παρόντος συστήματος δύναται να επιφέρει επιβολή από την Ε.Ε. υψηλών χρηματικών ποινών στην Κυπριακή Δημοκρατία καθότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αποτυχίας συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου.
Η διεξαγωγή επιθεωρήσεων/ελέγχων δεν γίνεται με βάση πρόγραμμα και δεν βασίζεται σε εκτίμηση των κινδύνων στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, όπως έπρεπε, με αποτέλεσμα σημαντικές εγκαταστάσεις με αυξημένες πιθανότητες για επείγοντα περιστατικά να μην ελέγχονται, οι παραβάσεις της νομοθεσίας ή με τους όρους των αδειών να μην μειώνονται, να γίνονται παράνομες απορρίψεις αποβλήτων και περιβαλλοντικά εγκλήματα σε σχέση με τα απόβλητα.
Στόχοι της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικού Ελέγχου πρέπει να είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η συμμόρφωση με την εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία και το περιβαλλοντικό κεκτημένο, η πάταξη του περιβαλλοντικού εγκλήματος, η αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών και η ανταπόκριση στις απαιτήσεις της κοινωνίας για καλή ποιότητα ζωής. Η ανάγκη προκύπτει, επίσης, από την εφαρμογή και της στρατηγικής για μηδενική ρύπανση που αποτελεί πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας.
anikolaou@phileleftheros.com
