Το καρυδόστουφλο ξεκίνησε από την Αίγυπτο. Μετά έπιασε Τομπρούκ. Με επιβάτες πολλούς, ανώνυμους. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, μωρά.
Χωρίς σωσίβια. Χωρίς χαρτιά πορείας. Χωρίς έγκριση από τις λιμενικές αρχές στην αφετηρία. Χωρίς φαγητό και νερό. Χωρίς συνθήκες υγιεινής. Χωρίς χώρο να ξεμουδιάσουν. Χωρίς κάλυψη για μια καλοκαιρινή βροχή, μια καταιγίδα, μια τρικυμία. Σιγά να μην βραχούν… Με πολύ ψηλό κόμιστρο, πολύ ακριβότερο από την τρέχουσα τιμή μιας ζωής στην αγορά των εμπόρων των ανθρώπων. Και δες πού έγινε το ναυάγιο! Στο βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, στις Μεσσηνιακές Οινούσσες – 5269 μέτρα ή κάτι τέτοιο – σ΄όλες τις μετρήσεις υπάρχει πάντα μια αβεβαιότητα.
Αυτή είναι η άλλη εικόνα, η τραγωδία του μεταναστευτικού προβλήματος. Μέχρι τώρα ξέραμε για το πρόβλημα της πείνας. Κάποιοι στέλλουν ένα μικρό ποσό κάθε τόσο σε πεινασμένα παιδιά μέσω συγκεκριμένων οργανισμών. Κάποιοι, ακόμα, ταξιδεύουν στις ταλαίπωρες χώρες για να βοηθήσουν επί τόπου για την υγεία, την εκπαίδευση, τις καλλιέργειες, το νερό… Οι περισσότεροι τους θαυμάζουμε, χωρίς να ζούμε τις ιδιαίτερες δυσκολίες, γνωρίζοντας το πρόβλημα μόνο μέσα από εικόνες. Το πρόβλημα μένει μακριά μας. Ξέρουμε για τους πολέμους – μακριά από εμάς!
Εκεί μάλιστα πολύ λιγότερα μπορούμε να κάνουμε… Μια εκδήλωση με πανό και λάβαρα, κάποιο Σάββατο πρωϊ ή Τετάρτη απόγευμα. Μια πορεία, ένα ψήφισμα… Τα ερείπια όμως είναι μακριά μας, όπως μακριά μας είναι (χρονικά) και τα δικά μας ερείπια του 1974. Πλημύρες και καταστροφές και άλλα θύματα της εντεινόμενης κλιματικής κρίσης. Κι αυτοί μακριά… Πάνε κιόλας πέντε μήνες από τότε που νοιώσαμε τόσο κοντά μας τους σεισμούς στην Τουρκία και τη Συρία, τις χιλιάδες των θυμάτων και τους άστεγους και μάλιστα εκφράσαμε έμπρακτα την αλληλεγγύη μας στους γείτονες… Χιλιάδες είναι κι όσοι κινδυνεύουν σε διάφορες χώρες με διώξεις, φυλακίσεις, εκτελέσεις. Όσο είναι μακριά, κατανοούμε τη σημασία της αλληλεγγύης και την εκφράζουμε με διαβαθμίσεις, εκτός κι αν το προσπεράσουμε, ανάλογα με το ποιο είναι το καταπιεστικό καθεστώς.
Όταν κάποιοι από όλους αυτούς της γης τους κολασμένους βρουν τον τρόπο, το κουράγιο, τη δυνατότητα οικονομικής αυτοαφαίμαξης, ένα κύκλωμα διακινητών κι ένα σαπιοκάραβο, τότε αρχίζουν να αποτελούν απειλή. Η από μακριά συμπάθεια και φιλανθρωπία μας, έχει περιορισμένα τα όριά της. Γιατί έχουμε όλοι τα προβλήματά μας, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, κάποιοι ακόμα κι εθνικής επιβίωσης. Η αύξηση των μεταναστευτικών ροών δεν είναι η απάντηση στα προβλήματα που τις δημιουργούν, είναι η εκτόνωση των προβλημάτων.
Ούτε κι ο επαναπατρισμός μπορεί να τα λύσει. Το χειρότερο είναι πως δεν είναι ορατή οποιαδήποτε προοπτική «αυτόματης» εξάλειψης αυτών των προβλημάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί κάποιες χώρες να κρατήσουν τους ταλαίπωρους μετανάστες στην επικράτειά τους διασφαλίζοντας μάλιστα και ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Στοιχειώδες θα ήταν να ελέγχεται αν τηρούνται οι όροι αυτής της χρηματοδότησης, που ούτε κι αυτό δεν αγγίζει τα γενεσιουργά προβλήματα του μεταναστευτικού.
Oι εστίες πολέμου στην περιοχή μας ανατροφοδοτούνται – οι πολεμικές βιομηχανίες και οι φανεροί και κρυφοί λαθρέμποροι θέλουν να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους και να ξεφορτωθούν τα παλιά όπλα προωθώντας την …καινοτομία. Ο πόλεμος συνεχίζεται (ή, είναι έτοιμος να αναζωπυρωθεί) στην Υεμένη, το Σουδάν, τη Συρία, τη Λιβύη, τα βουνά του Κουρδιστάν, το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το ίδιο κι η φτώχεια σε αφρικανικές χώρες, που όλο και περισσότερο συμβάλλουν τελευταία στις μεταναστευτικές ροές…
Κάποιοι διερωτούνται πονηρά «μα αφού είχαν τόσα λεφτά, γιατί δεν ταξιδεύουν με αεροπορικό εισιτήριο». Περιμένουν μια απάντηση που θα επιβεβαιώσει πως η ευθύνη είναι των ίδιων των θυμάτων ενός ναυαγίου, ακόμα κι αν κατανοούν πως η συντριπτική πλειοψηφία δεν έχει οποιαδήποτε ελπίδα επιβίωσης σε περίπτωση που δεν θα κατάφερναν να φτάσουν στον (αβέβαιο) προορισμό τους. Κι οι άνθρωποι το ξέρουν πως δεν ξεκινούν για κρουαζιέρα που, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μπορεί ο απογοητευμένος ταξιδιώτης να διεκδικήσει αποζημίωση. Μέσα σε όλα αυτά, το να μην μπορεί κάποιος να σωπάσει για ένα λεπτό στη μνήμη εκατοντάδων ανθρώπων που χάθηκαν, ξεπερνά κάθε όριο απανθρωπιάς. Να το θυμόμαστε…
O Aϊλάντ (τον θυμόμαστε;) δεν είναι μόνος… Κατ΄ακρίβεια ποτέ δεν ήταν μόνος κι ας τον «γνωρίσαμε», μόνο αυτόν, μέσα από την τραγικότητα εκείνης της φωτογραφίας. Μάθαμε ακόμα και τ΄όνομά του! Δεν μάθαμε για όλους εκείνους που χάθηκαν στη Μεσόγειο που συχνά αθροίζονται σε σκληρές στατιστικές, που γίνονται ακόμα πιο σκληρές όταν συνοδεύονται και με εκείνο το «περίπου». Πώς να τα λέγανε, άραγε, εκείνα τα μωρά που χάθηκαν κλειδωμένα με τις μανάδες τους κι ένα άγνωστο αριθμό άλλων ενηλίκων στο αμπάρι ενός σαπιοκάραβου, λίγο πριν τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, λίγο πριν την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων…
