Η προσπάθεια της κυβέρνησης για συγκράτηση του πληθωρισμού και αποζημίωση των θυμάτων του θα πρέπει να είναι διαρκής.
Ήδη, η κατάσταση των δημόσιων οικονομικών είναι σε πολύ καλή πλεονασματική θέση, γεγονός που επιτρέπει στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να κινηθεί με περισσότερη ευελιξία προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της κοινωνικής πολιτικής. Οι δημοσιονομικοί λογαριασμοί για την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2022 δείχνουν πλεόνασμα της τάξης των €314.4 εκ., σε σύγκριση με έλλειμμα €264.4 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Από την ανάλυση των αριθμών φαίνεται πως τα καθαρά έσοδα του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) ανήλθαν την περίοδο που προαναφέραμε στα €822.8 εκ., σε σύγκριση με €691.9 εκ. το 2021. Με απλά λόγια, αυτή την ώρα, λόγω αύξησης των τιμών, η κυβέρνηση εισπράττει αυξημένο ΦΠΑ. Αυτό ήταν αναμενόμενο και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο η κυβέρνηση οφείλει (και έχει τη δυνατότητα να το κάνει) να μειώσει και άλλους φόρους κατανάλωσης ή να ενισχύσει με άλλους τρόπους την κοινωνική της πολιτική.
Πέραν των πιο πάνω, αυτή την ώρα της βαθιάς πληθωριστικής κρίσης, η κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί με αποτελεσματικότητα και προς τις πιο κάτω κατευθύνσεις:
⦁ Εντατικοποίηση αυστηρού ελέγχου στο σύνολο της αγοράς, για αποφυγή κρουσμάτων αισχροκέρδειας και κερδοσκοπίας ή και τεχνητής έλλειψης διαφόρων προϊόντων. Είναι σύνηθες φαινόμενο σε τέτοιες εποχές να πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και παραπλανητικών διαφημίσεων. Η υγειονομική προστασία της ποιότητας των τροφίμων είναι μια άλλη διάσταση των ελέγχων που πρέπει να γίνονται στην αγορά. Πρέπει το κράτος να είναι απόλυτα βέβαιο πως τα όσα φθάνουν στο τραπέζι του καταναλωτή είναι ασφαλή και ποιοτικά ελεγμένα.
⦁ Να εκπονήσει εκστρατεία εξοικονόμησης ενέργειας σε όλα τα επίπεδα. Να υλοποιηθούν δράσεις και σχεδιασμοί εξοικονόμησης που θα αφορούν δημόσιο, ημιδημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Σε εποχές σκληρής ενεργειακής κρίσης, όπως είναι αυτή που βιώνουμε, η εξοικονόμηση κάθε ευρώ είναι χρήσιμη για την εθνική οικονομία. Πέραν τούτου, μια χώρα, όπως είναι η Κύπρος, που έχει ολόχρονα ηλιοφάνεια είναι απαράδεκτο, σχεδόν όλη η ενέργεια που καταναλώνεται στη χώρα (94.9%) να προέρχεται από τη χρήση προϊόντων πετρελαίου.
⦁ Να επισπευσθούν οι διαδικασίες και οι σχεδιασμοί για την αύξηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Η απουσία ποιοτικών δημόσιων φθηνών συγκοινωνιών αποτελεί σοβαρό μειονέκτημα για την Κύπρο. Αυτή την ώρα – δυστυχώς – οι πολίτες είναι θύματα της πολύχρονης απρονοησίας της πολιτείας, η οποία χωρίς ποιοτικές δημόσιες συγκοινωνίες άφησε τους πολίτες έρμαιο στις ορέξεις του πετρελαίου, καθιστώντας υποχρεωτική και αναγκαία την ιδιωτική αυτοκίνηση, η οποία πέραν των άλλων συμβάλλει και στη ρύπανση του περιβάλλοντος.
Η Πράσινη Γραμμή
Να επανεξετασθεί σε βάθος ο κανονισμός της Πράσινης Γραμμής. Από την εν λόγω γραμμή διεξάγεται μεγάλου επιπέδου παρανομία, κυρίως με λαθρεμπόριο καυσίμων ή και άλλων προϊόντων, που στερούν το κράτος από τεράστια έσοδα, ενώ δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός σε βάρος εταιρειών και επιχειρήσεων που σέβονται τους νόμους και επιλέγουν τη νομιμότητα.
Στη μνήμη μας είναι ακόμα πολύ νωπά τα όσα λέχθηκαν για το θέμα αυτό στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου στις 16 Νοεμβρίου 2021, όταν αυτεπάγγελτα ασχολήθηκε με το θέμα «της διακίνησης αγαθών από τα κατεχόμενα στο πλαίσιο του κανονισμού της Πράσινης Γραμμής και οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που δημιουργούνται».
Έξι μήνες μετά τη σχετική συζήτηση, η κυβέρνηση οφείλει να βρει τους τρόπους και τους μηχανισμούς να προστατεύσει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Φάκελος καύσιμα
Κάποια στιγμή θα πρέπει επιτέλους κάποιος να τολμήσει να ανοίξει τον φάκελο που λέγεται «φορολογία καυσίμων – κερδοφορία εταιρειών». Πρόκειται για ένα κορυφαίο ζήτημα που περιστασιακά ανοίγει και κλείνει, είτε στο επίπεδο της Βουλής και του κοινοβουλευτικού ελέγχου, είτε στο επίπεδο της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), αλλά μένει ημιτελές και αφήνει σκιές να αιωρούνται που προβληματίζουν τους πολίτες. Το βέβαιο είναι το γεγονός ότι στην εμπορία των καυσίμων δεν υπάρχει υγιής ανταγωνισμός. Υπάρχει ολιγοπώλιο, με ό,τι αυτό ισοδυναμεί για την οικονομία, την αγορά και τους καταναλωτές.
Τα όσα λέχθηκαν πρόσφατα στο Κοινοβούλιο δείχνουν πως υπάρχει σοβαρό ζήτημα με την εμπορία των καυσίμων. Οι εταιρείες δηλώνουν πως δεν αισχροκερδούν (σ.σ. δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος που αισχροκερδεί να το παραδεχθεί), οι βουλευτές αφήνουν να νοηθεί κάτι εντελώς διαφορετικό και οι πολίτες ψάχνονται, βλέποντας το πορτοφόλι τους να βρίσκεται υπό διαρκή διωγμό. Γι’ αυτό, το θέμα πρέπει να συζητηθεί πειστικά και εξαντλητικά, με τεκμηριωμένες απαντήσεις για όλα τα ζητήματα.
Η ΑΤΑ
Για την αποτελεσματική αποκατάσταση της αγοραστικής αξίας των μισθών από τη διάβρωση του πληθωρισμού θα πρέπει να επανέλθει η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) στην κανονική της μορφή και να παραχωρηθεί σε όλους τους πολίτες. Όπως είναι ήδη γνωστό, σήμερα η ΑΤΑ παραχωρείται στο 50% της αξίας της, ενώ το υπόλοιπο 50% που δεν καταβάλλεται στους μισθωτούς παραμένει στα ταμεία των εργοδοτών.
Είναι αποδεδειγμένο πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας πως, ούτε η ΑΤΑ, ούτε και οι μισθοί συμβάλλουν στη διάβρωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας.
Η διάβρωση προέρχεται από άλλους παράγοντες, όπως είναι π.χ. η γραφειοκρατία, η διαφθορά, η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, η χαμηλή παραγωγικότητα.
Για τη βελτίωση της τελευταίας πρέπει να καταβληθεί σοβαρή προσπάθεια, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους εργοδότες, αφού η παραγωγικότητα της οικονομίας μας είναι ιδιαίτερα χαμηλή και δεν συγκρίνεται ευνοϊκά με τα όσα καταγράφονται στις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πέραν των πιο πάνω, το κράτος πρέπει να φροντίζει διαρκώς να είναι δημοσιονομικά υγιές και εύρωστο. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο πρέπει να αυξήσει την εισπραξιμότητά του και να συμμαζέψει το θηρίο που λέγεται καθυστερημένοι και ανείσπρακτοι φόροι, που συμποσούνται σε πέραν των €3 δισ. Μέσα από την αυξημένη ευρωστία θα μπορεί να υλοποιηθεί αυξημένη κοινωνική πολιτική.
Καταληκτικά και συμπερασματικά, έστω και σε συνθήκες πληθωρισμού, ας δοκιμάσουμε να κάνουμε τα όσα δεν κάναμε τόσα χρόνια…
* Υπεύθυνος του Τμήματος Οικονομικών Μελετών ΣΕΚ
