Σχεδόν έξι χιλιάδες είναι οι υποθέσεις οικονομικού εγκλήματος που διερεύνησε η Αστυνομία την τελευταία δεκαετία. Μετά τη φούσκα του χρηματιστηρίου, η Αστυνομία βομβαρδίστηκε με καταγγελίες, ενώ σταδιακά οι αριθμοί ξεφούσκωσαν.

Δεν έχει μειωθεί η διαφθορά, ωστόσο, η απάτη έχει στραφεί στο διαδίκτυο. Οι απάτες οικονομικής φύσεως είναι μια συχνή μορφή εγκλήματος που παραδοσιακά αφορούσε την πλαστογράφηση εγγράφων και την πλαστοπροσωπία, ενώ εξελίχθηκε σε απάτες με σκοπό την απόκτηση δανείου από τις τράπεζες.

Το Γραφείο Διερεύνησης Οικονομικού Εγκλήματος του Αρχηγείου Αστυνομίας δέχεται σωρηδόν καταγγελίες για απάτες οικονομικής φύσεως καθώς ασχολείται με τη διερεύνηση ορισμένων σοβαρών και περίπλοκων υποθέσεων και την εκτέλεση αιτημάτων ξένων χωρών για παροχή νομικής συνδρομής, σε οικονομικής φύσεως αδικήματα. Οκτώ στις δέκα υποθέσεις αφορούσαν στην πλαστογραφία και την απάτη με ψευδείς παραστάσεις. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι το ποσοστό εξιχνίασης των υποθέσεων ξεπερνά το 90%.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: ΕΚ: Με χαρακτηριστικά «φορολογικού παράδεισου» η Κύπρος

Από το 2010

Μέχρι το 2019, η Αστυνομία είχε ενώπιόν της 5.811 καταγγελίες. Οι περισσότερες καταγγελίες έγιναν το 2010 (1.220), ενώ σταδιακά ο αριθμός τους μειώνεται. Το 2011, οι υποθέσεις ανήλθαν στις 1.033, ενώ το 2012-2013 ήταν 955 και 773 αντίστοιχα. Σταδιακά, παρατηρήθηκε μια μείωση των υποθέσεων που αφορούν το οικονομικό έγκλημα σε 636 (2014) και 583 (2015), με τα τελευταία χρόνια να έχουν πέσει στις 182 (2016) και 207 (2017). Πέρσι, ο αριθμός των υποθέσεων που είχε ενώπιόν της η Αστυνομία ήταν 169, ενώ για το πρώτο τρίμηνο του 2019, ο αριθμός ήταν 53. Από το 2010, έχουν εξιχνιαστεί 5.259 υποθέσεις, δηλ. το 90,5% των υποθέσεων.

Ο αριθμός των υποθέσεων που αφορά το οικονομικό έγκλημα μειώνεται. Πολλές πλέον καταγγελίες γίνονται στις εποπτικές Αρχές (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς), ενώ ένας άλλος παράγοντας που συνηγορεί στη μείωση των αριθμών των οικονομικού εγκλήματος είναι το ότι η μορφή του εγκλήματος έχει επικεντρωθεί στο διαδίκτυο (διαδικτυακό έγκλημα).

Είδη απάτης

Η πιο διαδεδομένη απάτη είναι η πλαστογραφία. Πιο συγκεκριμένα, από το 2010 οι καταγγελίες που αφορούν πλαστογραφία ανήλθαν σε 3.145, ενώ εξ αυτών οι 2.779 εξιχνιάστηκαν (88,4%). Οι πιο πολλές υποθέσεις για πλαστογραφία ήταν το 2010 με 872 καταγγελίες, ενώ χρόνο με τον χρόνο ο αριθμός αυτός μειώνεται. Το 2011 ο αριθμός των καταγγελιών ήταν 681 και διαδοχικά το 2015 έφτασε τις 351 υποθέσεις. 

Η δεύτερη πιο δημοφιλής απάτη είναι οι ψευδείς παραστάσεις. Ψευδής παράσταση είναι οποιαδήποτε παράσταση γεγονότος, παρελθόντος ή παρόντος, που γίνεται με λόγια, με έγγραφο ή με συμπεριφορά, η οποία είναι ψευδής στην πραγματικότητα και την οποία εκείνος που παριστάνει γνωρίζει ότι είναι ψευδής ή δεν πιστεύει ότι είναι αληθινή. Οι υποθέσεις που οδηγήθηκαν ενώπιον της Αστυνομίας την τελευταία δεκαετία ανήλθαν σε 1.410. Από 233 καταγγελίες το 2010, ο αριθμός τους έπεσε στις 121 το 2018. Για το πρώτο τρίμηνο του 2019, ενώπιον της Αστυνομίας βρέθηκαν 32 καταγγελίες. Εξ αυτών, οι 27 έχουν εξιχνιαστεί. Από το 2010, η Αστυνομία έχει ξεδιαλύνει το 91% τέτοιων υποθέσεων. 

Ένα άλλο οικονομικό έγκλημα είναι η πλαστοπροσωπία. Στις 616 έχουν ανέλθει οι καταγγελίες από το 2010, με τη συντριπτική πλειοψηφία τους (611) να έχει εξιχνιαστεί. Η εξασφάλιση πίστωσης με ψευδείς παραστάσεις ακολουθεί με 203 καταγγελίες. Εξ αυτών, η Αστυνομία έχει ξεδιαλύνει 190 υποθέσεις. Φέτος έχουν καταγγελθεί πέντε τέτοιες υποθέσεις, με την Αστυνομία να τις έχει εξιχνιάσει. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Στα €1.402 η κατά κεφαλήν φοροδιαφυγή των Κυπρίων

Επιπρόσθετα, η Αστυνομία δέχτηκε 177 καταγγελίες για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος (ο περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμος). Μάλιστα, οι τέσσερις καταγγελίες έγιναν κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019. Από τις 177 καταγγελίες, οι 175 έχουν εξιχνιαστεί. Παράλληλα, οι υποθέσεις που αφορούν αδικήματα σχετικά με το νόμισμα ανέρχονται στα 153. Εξ αυτών, οι οκτώ καταγγελίες έγιναν κατά το 2019. 

Μικρότερης κλίμακας υποθέσεις οικονομικού εγκλήματος αφορούν την εξασφάλιση εκτέλεσης αξιόγραφου με ψευδείς παραστάσεις, τη συνωμοσία για καταδολίευση, την απάτη κατά την πώληση ή υποθήκευσης περιουσίας και τον δόλο από επιτρόπους με τους ψευδείς λογαριασμούς.

Αναφορικά με την εξασφάλιση εκτέλεσης αξιόγραφου με ψευδείς παραστάσεις έγιναν μόλις εννιά καταγγελίες κατά τη δεκαετία και πέντε υποθέσεις που αφορούν δόλο από τους επιτρόπους. Οι καταγγελίες που αφορούν την απάτη κατά την πώληση ή υποθήκευσης περιουσίας ανήλθαν σε 52, ενώ 41 ήταν οι υποθέσεις για συνομωσία για καταδολίευση. 

Πώς να αποφύγετε τις παγίδες

Πολλοί Κύπριοι την έχουν πάθει ήδη πολλές φορές, είτε με τη φούσκα του χρηματιστηρίου είτε με τα αξιόγραφα. Το νέο θεσμικό πλαίσιο διαθέτει μεν προβλέψεις που στοχεύουν σε ισχυρότερη προστασία των ιδιωτών επενδυτών, ωστόσο οι επενδυτές καλούνται να είναι πολύ προσεκτικοί.  Πλέον, το σύγχρονο οικονομικό σύστημα προσφέρει στον επίδοξο επενδυτή μια πληθώρα επενδυτικών επιλογών, απλών και σύνθετων. 

Ο μόνος τρόπος για να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τις διάφορες απάτες και κομπίνες είναι να είσαι πολύ προσεκτικός. Όταν δεν γνωρίζεις κάτι, να ζητάς τη γνώμη και τη συμβουλή από επαγγελματίες, πάντα να εξετάζεις προσεκτικά τις επενδύσεις που σου προτείνουν και να ξέρεις πάντα με ποιον συναλλάσσεσαι.

Ο προσεκτικός επενδυτής:
– Γνωρίζει ή ζητά να μάθει τα ονόματα των ατόμων με τα οποία συνομιλεί και ξέρει ποιους αντιπροσωπεύουν.
– Συναλλάσσεται με άτομα και εταιρείες που γνωρίζει και εμπιστεύεται.
– Κρατά σημειώσεις των συνομιλιών για τα σημαντικά σημεία και καταγράφει τα ονόματα, ημερομηνίες και ώρες που έγιναν.
– Ζητά πληροφορίες για τα άτομα και τις εταιρείες με τα οποία πρόκειται να συνεργασθεί.
– Επιβεβαιώνει τις πληροφορίες που συλλέγει.
– Βεβαιώνεται ότι καταλαβαίνει απόλυτα τους όρους και τις προϋποθέσεις της προσφοράς που του γίνεται.
– Ζητά εξηγήσεις για οτιδήποτε δεν καταλαβαίνει.
– Διαπιστώνει μέσω των Αρμοδίων Εποπτικών Αρχών που είναι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και ο Έφορος Ασφαλιστικών εταιρειών, ότι η εταιρεία είναι νόμιμη.
– Δεν δίνει ποτέ πληροφορίες για τα προσωπικά και οικονομικά του δεδομένα προτού διαπιστώσει ότι η εταιρεία είναι νόμιμη.
– Δεν παίρνει βεβιασμένες αποφάσεις.
– Δεν διστάζει ποτέ να κάνει ερωτήσεις. Όσες πιο πολλές ερωτήσεις κάνετε, τόσο το καλύτερο.
– Ζητά συχνά πληροφορίες, ενημερώνεται για τις επενδύσεις του και ακολουθεί πάντα τους επενδυτικούς του στόχους.
– Αναφέρει και καταγγέλλει στις Αρμόδιες Εποπτικές Αρχές οποιαδήποτε προσπάθεια απάτης ή εκμετάλλευσής του.
Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα επιμόρφωσης των επενδυτών, μπορείτε να απευθύνεστε στον ιστοχώρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς http://www.cysec.gov.cy.

Μεγάλη στροφή στις διαδικτυακές απάτες

Ένας από τους τομείς δραστηριοποίησης των επιτήδειων είναι και το διαδίκτυο, γι’ αυτό η Αστυνομία Κύπρου και το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος καλούν το κοινό να είναι ιδιαίτερα προσεκτικό. Οι κυριότερες μορφές απάτης που παρουσιάζονται στην Κύπρο μέσω του διαδικτύου είναι οι πιο κάτω:

 Ψευδείς Αγοραπωλησίες και Μη παράδοση εμπορευμάτων: Στις περιπτώσεις αυτές παρουσιάζονται στο διαδίκτυο διάφοροι απατεώνες κυρίως ως πωλητές αλλά και ως αγοραστές εμπορευμάτων. Στις περιπτώσεις πωλήσεων τα εμπορεύματα παρουσιάζονται σε χαμηλότερες τιμές από τις συνηθισμένες για να προσελκύσουν θύματα. Η επικοινωνία γίνεται μέσω e-mail και οι απατεώνες στο τέλος ζητούν να πληρωθούν είτε μέσω τραπεζικού εμβάσματος είτε μέσω διεθνούς μεταφορέα (courier). Όταν παραλάβουν το ποσό δεν αποστέλλουν το εμπόρευμα. 

Κλοπή στοιχείων ταυτότητας (Identity theft) με τη μέθοδο «phishing». Στις περιπτώσεις αυτές οι πελάτες των τραπεζών λαμβάνουν παραπλανητικό μήνυμα στο ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο (e-mail), το οποίο προέρχεται δήθεν από την τράπεζα όπου διατηρούν ηλεκτρονικό λογαριασμό και στη συνέχεια τους παραπέμπουν σε ψεύτικες ιστοσελίδες οι οποίες ομοιάζουν πολύ με τις ιστοσελίδες τραπεζικών οργανισμών. Για να πείσουν ισχυρίζονται ότι δήθεν η τράπεζα ζητά επιβεβαίωση των στοιχείων τους διότι βρίσκεται σε διαδικασία βελτίωσης ή αλλαγής των συστημάτων ασφαλείας τους. Με τον τρόπο αυτό οι απατεώνες εξασφαλίζουν άμεση πρόσβαση σε λογαριασμούς που είναι συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο και διενεργούν αμέσως μεταφορές ποσών με ηλεκτρονική εντολή από λογαριασμούς του ανυποψίαστου θύματος σε ειδικούς λογαριασμούς κυρίως στο εξωτερικό. Παράλληλα με την εξασφάλιση των στοιχείων τραπεζικών καρτών, οι απατεώνες κατασκευάζουν πλαστές κάρτες με τα στοιχεία των θυμάτων, τις οποίες είτε χρησιμοποιούν οι ίδιοι ή πωλούν σε άλλους και συνήθως αποσύρουν χρήματα από αυτόματες ταμειακές μηχανές τραπεζών σε τρίτες χώρες. 

 Οι πιστωτικές κάρτες: Η χρήση πιστωτικής κάρτας στο Διαδίκτυο για αγορές μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επισφαλής για τον κάτοχό της. Μεγάλος αριθμός καταγγελιών αφορά πάσης φύσεως εμπορεύματα που παραγγέλθηκαν μέσω κάποιας ιστοσελίδας, πληρώθηκαν με πιστωτική κάρτα και δεν έφθασαν ποτέ. Επιπλέον, καταγγελίες από πολίτες αφορούν χρεώσεις που βλέπουν στην πιστωτική τους κάρτα για ηλεκτρονικό τζόγο, ενώ οι ίδιοι ισχυρίζονται ότι δεν έπαιξαν ποτέ. Σε πολλές περιπτώσεις, τρίτοι έχουν καταφέρει να υποκλέψουν τον αριθμό της κάρτας κάποιου, ενώ αυτός την κρατάει περιμένοντας στην ουρά ταμείου για να πληρώσει, και τον χρησιμοποιούν για διαδικτυακές χρεώσεις.

Το κλειδί για την πρόληψη είναι να είμαστε καχύποπτοι για κάθε e-mail που προέρχεται από άγνωστο αποστολέα.
• Σε περίπτωση που παραλάβετε μήνυμα ότι έχετε κερδίσει σε κλήρωση κάποιου λαχείου στο εξωτερικό και σας ζητήσουν οτιδήποτε για να σας στείλουν δήθεν τα κέρδη, μην ανταποκριθείτε. 
• Σε περίπτωση που λάβετε μήνυμα ότι κληρονομήσατε περιουσία στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Αφρική, μην πιστέψετε. Εάν ακόμα σας ζητήσουν βοήθεια για εξαγωγή από την Αφρική δικής τους περιουσίας, έναντι ανταλλάγματος, μην ανταποκριθείτε ούτε ακόμα και από περιέργεια.

Εάν λάβετε μήνυμα από την τράπεζά σας για οποιοδήποτε λόγο για να επιβεβαιώσουν δήθεν τον αριθμό του λογαριασμού σας ή τον αριθμό της πιστωτικής σας κάρτας ή τα pin numbers, μην το πιστέψετε. Η τράπεζά σας ουδέποτε θα επικοινωνήσει μαζί σας για τέτοια θέματα και με αυτό τον τρόπο. 

Μπορείτε να εγκαταστήσετε φίλτρο ανεπιθύμητης αλληλογραφίας.

Να ελέγχετε  καθημερινά το υπόλοιπο του λογαριασμού σας.

Για τις αγορές σας μέσω διαδικτύου πρέπει να γνωρίζεται ότι παίρνετε μεγάλο ρίσκο. Ο προμηθευτής πρέπει να προσδιορίζει τα ακριβή του στοιχεία όπως είναι η διεύθυνση, το όνομα, τηλέφωνα κ.λπ. Η τιμή θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις τυχόν χρεώσεις. Οι αξιόπιστες εμπορικές ιστοσελίδες παρέχουν συναλλαγές μόνο μέσω μεθόδων «ασφαλών ηλεκτρονικών συναλλαγών» (secure electronic transactions). Έτσι είναι πολύ σημαντικό όταν καταχωρείται πληροφορίες πληρωμής όπως οι αριθμοί τραπεζικών καρτών, να ελέγχετε πάντα αν η διεύθυνση της ιστοσελίδας που έχετε επισκεφτεί ξεκινά με «https» και όχι με «http». Το «s» συμβολίζει εδώ την ασφάλεια / security. 

Ο τρόπος δράσης των απατεώνων – τι να προσέξετε

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται διάφορα πρόσωπα είτε φυσικά είτε νομικά, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, τα οποία προσφέρουν διάφορα επενδυτικά σχέδια τα οποία τελικά αποδεικνύονται ψεύτικα. Συνήθως τα σχέδια αυτά προσφέρουν πολύ υψηλές αποδόσεις κεφαλαίου, πράγμα που δεν είναι συνήθως εφικτό. Η Αστυνομία έχει στην ιστοσελίδα της συμβουλές προς το κοινό για τον τρόπο δράση των απατεώνων.

Όπως αναφέρει, οι απατεώνες προσπαθούν συνήθως να πουλήσουν πολύπλοκα χρηματο-οικονομικά προϊόντα, τα οποία οι καταναλωτές δυσκολεύονται να αντιληφθούν. Η πρώτη συμβουλή της Αστυνομίας είναι να μην επιτρέπετε ποτέ σε αγνώστους να διαχειρίζονται τα χρήματά σας. Σημειώνει επίσης ότι οι απατεώνες ντύνονται ωραία και με γούστο, εμφανίζονται ως πετυχημένοι επαγγελματίες και προσπαθούν να εντυπωσιάσουν. Τονίζει ότι εκμεταλλεύονται τα συναισθήματα του πολίτη, προκαλούν την πλεονεξία και επιδιώκουν να κάνουν τον συνομιλητή τους να νιώθει ανασφαλής και ανεπαρκής για τις χρηματο-οικονομικές του γνώσεις. Η Αστυνομία επίσης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε πολίτες, ώστε να μην αποφασίζουν αμέσως χωρίς να συμβουλεύονται κάποιον εμπιστοσύνης τους και να ελέγχουν την αξιοπιστία του πωλητή. 

Οι απατεώνες σας πιέζουν να αποφασίσετε αμέσως, να πείτε το «ναι» χωρίς χρονοτριβή, για να μη χάσετε τη «μοναδική» και «ανεπανάληπτη» ευκαιρία που σας προτείνουν.

Οι απατεώνες συμπεριφέρονται φιλικά και δείχνουν ότι νοιάζονται για τα προσωπικά σας θέματα. Είναι διατεθειμένοι να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα για να σας πείσουν να αγοράσετε τα προϊόντα τους.

Προσέξτε, οι επενδύσεις υπόκεινται σε επενδυτικό κίνδυνο. Εάν σας προσφέρουν επενδυτικά σχέδια και σας υπόσχονται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος, θα πρέπει να διερωτηθείτε αν είναι πραγματικά ή όχι.