Μέσω ενός νομοθετήματος οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να «κλειδώσουν» τη συνεργασία τους με την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέσα από το νομοσχέδιο των γερουσιαστών Μενέντεζ-Ρούμπιο οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν προς δύο κατευθύνσεις: Πρώτον, να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου όχι μόνο στα ενεργειακά. Δεύτερον, να μειώσουν το μάξιμουμ δυνατό την παρουσία και επιρροή της Ρωσίας τουλάχιστον στις ενδιαφερόμενες χώρες (Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο). 

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Λευκωσία θεωρεί ως θετική εξέλιξη την έγκριση του νομοσχεδίου από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας. Η ικανοποίηση της κυπριακής πλευράς έχει να κάνει με δύο σημαντικά –όπως σημειώνονται– στοιχεία: Πρώτον, ότι η τριμερής συνεργασία με το Ισραήλ και την Ελλάδα τυγχάνει στρατηγικής στήριξης από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ίδια ώρα παρέχεται ισχυρή στήριξη στους ενεργειακούς στόχους των τριών χωρών από την Ουάσινγκτον. Δεύτερον, τερματίζεται μια άδικη απόφαση που είχε ληφθεί πριν από 40 χρόνια και αφορά το έμπαργκο όπλων κατά της Κύπρου, εξέλιξη η οποία έχει περισσότερο ηθική παρά ουσιαστική σημασία για την κυπριακή πλευρά σ’ ότι αφορά τον αμυντικό της σχεδιασμό.

Ωστόσο, υπάρχουν σημεία σ’ αυτό το νομοσχέδιο τα οποία δεν είναι αρεστά στη Λευκωσία όπως είναι η πρόνοια (μετά από σχετική τροπολογία) η οποία αναφέρεται στην «άρνηση πρόσβασης στα λιμάνια για ανεφοδιασμό και καύσιμα και προμήθειες σε ρωσικά πολεμικά πλοία». 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΠτΔ: Ατυχής τροπολογία στο νομοσχέδιο Μενέντεζ – Ρούμπιο

Όπως σημείωναν διπλωματικοί κύκλοι, αυτή η πρόνοια δεν μπορεί να εφαρμοστεί ξεκαθαρίζοντας πως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα ανεξάρτητο κράτος. Οι ίδιοι κύκλοι υποδεικνύουν πως τέτοιες αξιώσεις δεν εφαρμόζουν ούτε χώρες–μέλη του ΝΑΤΟ.  

Σε γραπτή του δήλωση ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος ανέφερε πως είναι «ιδιαίτερα σημαντικό ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τον ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια γεωστρατηγικής σημασίας περιοχή όπως η νοτιανατολική Μεσόγειος». Η Κυβέρνηση χαιρετίζει «τη σημασία που αποδίδεται στη χώρα μας, η οποία αντανακλά την αναβάθμιση των σχέσεων Κύπρου – ΗΠΑ». 

Σπεύδει την ίδια ώρα να διευκρινίσει πως «όσον αφορά στις διευκολύνσεις που παρέχει η Κυπριακή Δημοκρατία στην περιοχή, επισημαίνεται ότι διαχρονικά πρόκειται για ανθρωπιστικής φύσεως διευκολύνσεις, όπως κάναμε στην περίπτωση της κρίσης στον Λίβανο το 2006 και όπως έγινε για την εφαρμογή της απόφασης της διεθνούς κοινότητας για απομάκρυνση των χημικών όπλων από τη Συρία το 2013-2014».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: ΚΕ: Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τον ρόλο της ΚΔ στην περιοχή

Εταιρική σχέση ασφάλειας 

Το δικομματικό νομοσχέδιο που αφορά «την εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου 2019» που ετοίμασαν οι γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντεζ (Δημοκρατικός Νιου Τζέρσεϊ) και Μάρκο Ρούμπιο (Ρεπουμπλικανός Φλόριντα) εγκρίθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας και θα πάρει το δρόμο προς την ολομέλεια της Γερουσίας. 
Στόχος του νομοσχεδίου είναι η επικαιροποίηση της στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ανατολική Μεσόγειο για να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις και ευκαιρίες στην περιοχή. Ανάλογο νομοσχέδιο προωθείται στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, από τους βουλευτές Κώστα Μπιλιράκη (Ρεπουμπλικανός) και τους Τεντ Ντόϊτς και Ντέιβιντ Σιτσιλίνε (Δημοκρατικοί).

Το νομοσχέδιο S 1102:
– Θα αίρει την απαγόρευση πώλησης όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία.
– Θα παρέχει εξουσιοδότηση για τη δημιουργία ενός Ενεργειακού Κέντρου Ηνωμένων Πολιτειών-Ανατολικής Μεσογείου για τη διευκόλυνση της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου.
– Θα εγκρίνει 3.000.000 δολάρια βοήθειας για εξωτερική στρατιωτική χρηματοδότηση (FMF) στην Ελλάδα.
– Θα εγκρίνει 2.000.000 δολάρια βοήθεια Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (IMET) για την Ελλάδα και 2.000.000 δολάρια για την Κύπρο.
– Θα εμποδίσει τη μεταφορά αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, εφόσον η Τουρκία συνεχίζει με τα σχέδια για αγορά του συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400 από τη Ρωσική Ομοσπονδία, μία αγορά που θα μπορούσε προκαλέσει κυρώσεις σύμφωνα με τους νόμους των ΗΠΑ.
– Θα απαιτεί από την κυβέρνηση να υποβάλει στο Κογκρέσο μία στρατηγική για ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και της ενέργειας με τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και εκθέσεις για τις κακοήθεις δραστηριότητες της Ρωσίας και άλλων χωρών της περιοχής.

Τρεις τροπολογίες 

Το κείμενο του νομοσχεδίου που ενέκρινε η Επιτροπή περιέχει τρεις τροπολογίες.

Η πρώτη, θέτει ως όρους για την άρση του εμπάργκο όπλων την επιβεβαίωση από τον πρόεδρο των ΗΠΑ προς τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου (τουλάχιστον ετησίως) ότι, πρώτο, «η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει να συνεργάζεται με τις ΗΠΑ στις προσπάθειες για εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στους κανονισμούς καταπολέμησης του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της χρηματοπιστωτικής επιτήρησης». Και δεύτερον, ότι «η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας κάνει και συνεχίζει να αναλαμβάνει τα αναγκαία βήματα για άρνηση πρόσβασης στα λιμάνια για ανεφοδιασμό σε καύσιμα και προμήθειες, σε ρωσικά πολεμικά πλοία».

Η δεύτερη τροποποίηση αφορά την στρατιωτική εκπαιδευτική βοήθεια σε Ελλάδα και Κύπρο, που είναι μεγαλύτερη και πιο συγκεκριμένη. Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα παραχωρούνται αντίστοιχα για τα έτη 2020, 2021 και 2022, ποσά 1,3, 1,2 και 1,8 εκατομμυρίων δολαρίων. Και για την Κύπρο 200, 500 και 750 χιλιάδες αντίστοιχα για τις ίδιες χρονιές. 

Η τρίτη τροποποίηση είναι τεχνικού μεν χαρακτήρα, ωστόσο, δίδει μεγαλύτερη έμφαση στις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ από την Τουρκία, καθώς πλέον το αίτημα για πλήρη καταγραφή τους και ενημέρωση του Κογκρέσου με αναλυτική έκθεση από τα αρμόδια υπουργεία γίνεται σε χωριστό κεφάλαιο, ενώ το αρχικό νομοσχέδιο είχε μαζί και την Ελλάδα.

Ισχυρό το μήνυμα, λέει ο πρωταγωνιστής

Γερουσιαστής Μενέντεζ: Χαιρετίζοντας με ενθουσιασμό την ισχυρή διακομματική στήριξη που έλαβε το νομοσχέδιο, ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ υποστήριξε ότι το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι βασικοί εταίροι των ΗΠΑ και ότι η ψηφοφορία της Τρίτης επιβεβαιώνει ότι η Ουάσινγκτον χρειάζεται μια νέα στρατηγική που θα αντικατοπτρίζει τα αμοιβαία συμφέροντα που έχει με αυτές τις χώρες. «Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή που έχει κεντρική σημασία για τη χώρα μας και γι’ αυτό πρέπει να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο διαθέτουμε τη διπλωματική ενέργεια, τη δέσμευση και τους πόρους μας. Ανυπομονώ να συνεργαστώ με τους συναδέλφους μου έτσι ώστε αυτή η σημαντική νομοθεσία να εξεταστεί γρήγορα και να εγκριθεί από ολόκληρη τη Γερουσία», τόνισε ο Αμερικανός γερουσιαστής στη δήλωσε που έκανε μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας.

Ζεμενίδης: Χαιρετίζοντας την υπερψήφιση του νομοσχεδίου ως ένα σημαντικό βήμα για την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης περιφερειακής στρατηγικής για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC), Έντι Ζεμενίδης, τόνισε ότι οι θετικές τάσεις που παρατηρούνται ήδη στην περιοχή, όπως η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και της ασφάλειας, θα επιταχυνθούν ακόμα περισσότερο. «Η ηγεσία των γερουσιαστών Μενέντεζ και Ρούμπιο αλλά και της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας θα καταστήσει την περιοχή πιο σταθερή και ευημερούσα και θα προωθήσει τόσο τα αμερικανικά συμφέροντα όσο και τις αξίες», σημείωσε ο κ. Ζεμενίδης.

Ρέιμαν (AJC): Από την πλευρά της η διευθύντρια πολιτικής προσέγγισης του «American Jewish Committee» (AJC), Julie Rayman, είπε ότι «το Νομοσχέδιο για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο θα ενισχύσει την περιφερειακή ασφάλεια, θα διευρύνει την υφιστάμενη συνεργασία και θα διασφαλίσει τον ηγετικό ρόλο της Αμερικής».

Ζαμπάς: Κάνοντας λόγο για ένα «τεράστιο άλμα προς τα εμπρός» για τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, ο αντιπρόεδρος Κυπριακής Ομοσπονδίας Αμερικής, Τάσος Ζαμπάς, είπε ότι το νομοσχέδιο «θέτει την Ελλάδα στο επίκεντρο μιας νέας αμερικανικής στρατηγικής για την Ανατολική Μεσόγειο και σταματά την αντιμετώπιση της Κύπρου απλώς ως πρόβλημα, αλλά την τοποθετεί ως λύση».

Πρόεδρος: Ατυχής η τροπολογία

Ατυχή χαρακτήρισε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης την τροπολογία που συνδέει την άρση του αμερικανικού εμπάργκο πώλησης όπλων προς την Κύπρο με την άρνηση παραχώρησης πρόσβασης προς ρωσικά στρατιωτικά πλοία. Ο Πρόεδρος χαιρέτισε την πρωτοβουλία των δύο Γερουσιαστών για το νομοσχέδιο όπως αρχικά είχε κατατεθεί, και εξέφρασε τη λύπη του για τις τροπολογίες που έγιναν στο νομοσχέδιο οι οποίες «επηρεάζουν την ανεξαρτησία και κυριαρχία σε μεγάλο βαθμό της Κυπριακής Δημοκρατίας». Εξήγησε ότι «μέχρι σήμερα παροχή διευκολύνσεων προς οποιανδήποτε χώρα γινόταν πάντοτε για λόγους ανθρωπιστικής βοήθειας και δεν θεωρώ ότι μπορεί να τίθενται ανάλογοι όροι ιδιαίτερα με μία χώρα, και μιλώ για την Αμερική, με την οποία επιδιώκουμε περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεών μας». «Έχω την εντύπωση ότι η τροπολογία ήταν ατυχής», κατέληξε.

Το ΑΚΕΛ νιώθει δικαιωμένο

Το ΑΚΕΛ, όπως και όλο το προηγούμενο διάστημα, ήταν το πρώτο κόμμα που αντέδρασε στο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από την επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας. Το ΑΚΕΛ θεωρεί ότι οι τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν ουσιαστικά δικαιώνουν το κόμμα για τις ανησυχίες που εξέφραζε. Παράλληλα προειδοποιεί ότι με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο η Κύπρος καθίσταται πεδίο διεθνούς αντιπαράθεσης. 

Σύμφωνα με το ΑΚΕΛ «οι τροπολογίες που έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας στο πολυδιαφημισμένο Νομοσχέδιο Μενέντεζ – Ρούμπιο, δυστυχώς δικαιώνουν τις εκτιμήσεις μας ότι αυτό καθιστά τη χώρα μας πεδίο διεθνούς αντιπαράθεσης και θέτει σε κίνδυνο τις σχέσεις της ΚΔ με άλλες χώρες, τις οποίες η Κύπρος χρειάζεται τουλάχιστον εξίσου με τις ΗΠΑ».

Συγκεκριμένα, με τις τροπολογίες που εγκρίθηκαν «η άρση του άδικου εμπάργκο όπλων συνδέεται με τη συνέχιση της ανάληψης «αναγκαίων βημάτων για άρνηση πρόσβασης στα λιμάνια για ανεφοδιασμό σε καύσιμα και προμήθειες, σε ρωσικά πολεμικά πλοία».

Οι τροπολογίες θέτουν επίσης ως όρο τη συνέχιση της συνεργασίας της κυβέρνησης της ΚΔ με τις ΗΠΑ στις «προσπάθειες για εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στους κανονισμούς καταπολέμησης του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος»».

Περαιτέρω το ΑΚΕΛ υπογραμμίζει πως «δεν χρειάζεται βαθιά ανάλυση για να διαπιστώσει κάποιος ότι με το Νομοσχέδιο και τις τροπολογίες που έγιναν:
1. Είναι φανερό ότι όντως η κυβέρνηση έχει προσδέσει για τα καλά την Κύπρο στο άρμα των ΗΠΑ, αφού –όπως σημειώνεται στο λεκτικό των τροπολογιών– ήδη η κυβέρνηση κινείται στους όρους που θέτουν οι ΗΠΑ τόσο στο θέμα του ξεπλύματος χρήματος όσο και στο θέμα της απαγόρευσης παραχώρησης διευκολύνσεων σε ρωσικά πολεμικά πλοία.
2. Οι σχέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας με μια πολύ σημαντική χώρα, όπως είναι η Ρωσία, μόνιμο μέλος του ΣΑ, απειλούνται πολύ σοβαρά. Θα ήταν καλό να μας εξηγήσει η κυβέρνηση, πώς με τέτοιους όρους μπορεί να εφαρμοστεί η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, την οποία με κάθε ευκαιρία διατυμπανίζει;
3. Οι εξελίξεις αποκαλύπτουν ότι η κυβέρνηση αποκρύβει πολλά από αυτά που συμφωνεί πίσω από κλειστές πόρτες με τους Αμερικανούς, για εξυπηρέτηση των στρατηγικών συμφερόντων των ΗΠΑ. 

Καταλήγοντας το ΑΚΕΛ υποδεικνύει πως «από τη στιγμή που διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας με όλους τους συνεπαγόμενους κινδύνους για τη χώρα και το λαό μας, η κυβέρνηση πρέπει να λογοδοτήσει στο λαό και να ενημερώσει τις πολιτικές δυνάμεις τι πραγματικά έχει συμφωνήσει με τους Αμερικανούς».

Θα κλιμακώσει την ένταση

Το νομοσχέδιο Μενέντεζ-Ρούμπιο προκαλεί αντιδράσεις από πλευράς Τουρκίας η οποία προειδοποιεί με κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις Άγκυρας και Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Ανατολού, «η αμφιλεγόμενη νομοθεσία, η οποία απορρίπτει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας στους πόρους της περιοχής, θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω την ένταση μεταξύ Ουάσινγκτον και Άγκυρας σε μια περιοχή για την οποία οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν ήδη διαμηνύσει πως δεν θα επιτρέψουν μονομερείς και αυθαίρετες δραστηριότητες στην περιοχή της». 

Το Ανατολού επαναλαμβάνει τη γνωστή θέση της Άγκυρας: «Η Τουρκία αναφέρει ότι οι δραστηριότητες γεώτρησης υδρογονανθράκων βασίζονται στα νόμιμα δικαιώματά της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο». Το τουρκικό πρακτορείο χαρακτηρίζει ότι οι γεωτρητικές δραστηριότητες αποτελούν πηγή έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Η Τουρκία, αναφέρει το Ανατολού, αμφισβήτησε «τη μονομερή κίνηση της ελληνοκυπριακής διοίκησης στην Ανατολική Μεσόγειο, λέγοντας ότι οι Τουρκοκύπριοι που ζουν στο νησί εδώ και εκατοντάδες χρόνια έχουν επίσης δικαιώματα στους φυσικούς πόρους της περιοχής». 

Αφού κάνει αναφορά στα γεωτρύπανα Φατίχ και Γιαβούζ, το Ανατολού συνεχίζει και λέει πως «η περιοχή βρίσκεται εξολοκλήρου στην τουρκική υφαλοκρηπίδα όπως αυτή έχει καταχωρηθεί στον ΟΗΕ». Αναφέρει πως οι έρευνες για υδρογονάνθρακες διενεργούνται μετά από άδειες που παραχώρησε η τουρκική κυβέρνηση τα προηγούμενα χρόνια προς την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία. 

Σε άλλο σημείο της είδησης το Ανατολού υποστηρίζει πως «η Τουρκία επιθυμεί όπως η ενέργεια αποτελέσει κίνητρο για την επίτευξη, μιας πολιτικής διευθέτησης στο νησί και ειρήνης στην ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου και όχι να είναι μια πηγή για περαιτέρω εντάσεις».